چگونه از خطر سنگ كلیه دور بمانیم؟
چگونه از خطر سنگ كلیه دور بمانیم؟
اگر تاكنون سنگ كلیه داشته‌اید، می‌دانید كه درد آن چقدر شدید است. بسیاری از سنگ‌های كلیه بدون كمك پزشك از بدن دفع می‌شوند. ولی گاهی سنگ دفع نمی‌شود یا حتی ممكن است بزرگ‌تر شود كه در این هنگام فقط پزشكان می‌توانند به شما كمك كنند. هر گاه دچار حالت‌هایی نظیر درد شدید در پشت و پهلوها شدید كه بهبود نمی‌یابد، وجود خون در ادرار و احساس سوزش حین ادرار كردن بودید حتما به پزشك مراجعه كنید. این علایم می‌تواند ناشی از سنگ كلیه باشد كه نیاز به مراجعه به پزشك دارد.
سنگ كلیه چیست؟
سنگ كلیه، قطعه‌ای از مواد جامد است كه در داخل كلیه‌ها سوای از مواد درون ادرار تشكیل می‌شود. سنگ‌های بزرگ ممكن است در حالب، مثانه یا پیشابراه گیر كنند. همین عامل می‌تواند سبب انسداد و جلوگیری از خروج ادرار شود.
آیا تمام سنگ‌های كلیوی شبیه هم هستند؟
خیر به‌طور كلی چهار نوع مختلف از سنگ‌های كلیوی وجود دارند.
- شایع‌ترین فرم آنها حاوی كلسیم است. در بسیاری از افراد، كلیه‌ها قادر به شستن كلسیم اضافی در ادرار هستند اما در بعضی دیگر كلسیم در داخل كلیه‌ها رسوب می‌كند. سپس این كلسیم همراه با سایر تركیبات مخلوط شده و سنگ‌ها را ایجاد می‌كند.
- سنگ‌های استروویتی ثانویه كه به بعضی عفونت‌های ادراری منجر می‌شوند. این سنگ‌ها حاوی منیزیم و آمونیاك هستند.
- سنگ‌های اسید اوریكی كه به‌خصوص زمانی ایجاد می‌شوند كه ادرار خیلی اسیدی است. در صورت وجود این سنگ‌ها باید مصرف گوشت در فرد محدود شود.
- سنگ‌های سیستییین كه بسیار نادر هستند. سیستییین به‌طور عمده در عضلات و بعضی قسمت‌های دیگر به‌طور طبیعی تولید می‌شود. این مولكول نیز می‌تواند در ادرار تجمع یافته و به تشكیل سنگ منجر شود.
سنگ‌های كلیه چه شكلی هستند؟
سنگ‌های كلیه می‌توانند بسیار كوچك به اندازه یك شن باشند یا اینكه بزرگ بوده و به اندازه یك مروارید باشند. گاهی نیز به حدی بزرگ می‌شوند كه به اندازه توپ پینگ‌پنگ خواهند شد. سنگ‌ها می‌توانند صاف یا ناصاف باشند و معمولا به رنگ زرد یا قهوه‌ای هستند.
پزشك در ارتباط با مشكلات سنگ چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد؟
اگر سنگی وجود داشته باشد كه به خودی‌خود دفع نشود، پزشك به تدریج اقداماتی انجام خواهد داد تا سرانجام سنگ دفع شود. در گذشته تنها راه خلاصی از سنگ‌ها انجام جراحی بود، اما امروزه روش‌هایی وجود دارد كه می‌توان بدون انجام جراحی آنها را دفع كرد كه شامل استفاده از امواج پر انرژی از طریق پوست برای شكستن سنگ است (سنگ‌شكنی) و روش‌های جراحی خاصی كه كمترین عارضه جانبی را در پی خواهد داشت.
پزشك چگونه می‌تواند به ماهیت و نوع سنگ پی ببرد؟
بهترین راه برای یافتن نوع سنگ، آزمایش خود سنگ است. اگر احساس می‌كنید كه سنگ كلیه دارید و سنگ دفع می‌كنید، بعد از دفع حتما سنگ خود را نگه دارید و با آزمایش ادرار یا خون نیز می‌توان به ماهیت سنگ پی برد. برای آزمایش ادرار باید ادرار 24 ساعته جمع‌آوری شود.
برای یافتن نوع سنگ، فرد به چه چیزهایی نیاز دارد؟
روش درمانی‌ای كه پزشك برای درمان سنگ به كار می‌برد به نوع سنگ بستگی دارد. به‌عنوان مثال داروهایی كه برای درمان سنگ‌های كلسیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند روی سنگ‌های استروویتی اثری ندارد. رژیم غذایی كه برای درمان سنگ‌های اسیداوریكی استفاده می‌شود نیز روی سنگ‌های كلسیمی اثری ندارد. بنابراین برای درمان سنگ، آنالیز و آزمایش دقیق سنگ باید انجام شود.
برای جلوگیری از بروز سنگ چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
تا آنجا كه ممكن است مایعات مصرف كنید. سعی كنید روزانه 12 لیوان آب بنوشید. نوشیدن زیاد مایعات به شستن مواد موجود در ادرار و جلوگیری از رسوب آنها كمك می‌كند. به علاوه می‌توان آب‌لیمو یا آب‌میوه نیز استفاده كرد. اما آب از همه بهتر است. سعی كنید مصرف چای و قهوه خود را حداقل تا دو فنجان در روز كاهش دهید؛ زیرا كافئین به تشكیل سنگ كمك می‌كند. ممكن است به شما توصیه شود كه از غذاهای خاصی بیشتر استفاده كرده و یكسری غذاهای دیگر را كمتر مصرف كنید. به عنوان مثال در صورت سنگ اسیداوریكی فرد باید كمتر گوشت مصرف كند زیرا گوشت در بدن به اسید‌اوریك تبدیل می‌شود. گاهی نیز می‌توان برای جلوگیری از تشكیل سنگ‌های اسیداوریكی یا كلسیمی از دارو استفاده كرد.
نكاتی كه باید به یاد داشته باشید:
- بسیاری از سنگ‌ها بدون كمك پزشك از بدن دفع می‌شوند.
- در صورت وجود درد شدید در پشت یا پهلوها و در صورت ادامه‌دار شدن این درد به پزشك مراجعه كنید.
- در صورت وجود خون در ادرار به پزشك مراجعه كنید.
- برای جلوگیری از تشكیل سنگ تا حد ممكن آب بنوشید.
- بعد از دفع سنگ، برای نشان دادن آن به دكتر، آن را نگه دارید و از پزشك در مورد نحوه پیشگیری از بروز سنگ سوال كنید.
