قلبی که بیمار به دنیا می‌آید
قلب عضوی حیاتی است که وظیفه اصلی گردش خون را بر عهده دارد. این عضو حساس، همیشه در حال کارکردن است و در طول عمر ما حتی یک ثانیه هم بیکار نمی‌ماند. اما متاسفانه گاهی برخی نوزادان با بیماری قلبی مادرزادی به دنیا می‌آیند. بر اساس آمار از هر 1000 کودک، 8 نفر به بیماری‌های قلبی مادرزادی مبتلا هستند.
دکتر زهرا خیراندیش، فوق تخصص قلب کودکان در این‌باره می‌گوید:
قلب همه انسان‌ها 4 حفره دارد: 2 دهلیز و 2 بطن که کاملا از هم جدا هستند. در عملکرد سالم قلب، شریان ریوی از طرف راست قلب، خون تیره را وارد ریه می‌کند و خون حاوی اکسیژن از طرف چپ به قلب برمی‌گردد. این خون روشن به وسیله پمپاژ قلب به سراسر بدن منتقل می‌شود.
متخصصان، بیماری‌های قلبی در کودکان را به 2 دسته مادرزادی و اکتسابی تقسیم می‌کنند که بیماری‌های مادرزادی از بدو تولد همراه کودک است. گاهی ممکن است وجود سوراخ‌هایی در قلب و راه داشتن این حفره‌ها به هم علت وجود مشکلات قلبی کودکان باشد. تنگی دریچه‌های اصلی یا وجود ارتباط میان رگ‌های اصلی هم می‌تواند دلیل بروز بیماری‌های قلبی کودکان باشد.
وجود هر یک از این مشکلات می‌تواند نشانه‌هایی ایجاد کند. بعضی از این مشکلات مانند سوراخ‌های بین قلبی فقط باعث پرکارترشدن قلب می‌شود و گروه دیگری مانند تنگی دریچه‌ها، وارد شدن فشار بر حفره پشت آن و بروز مشکلاتی خاص را در پی دارد.
گاهی وجود برخی بیماری‌های قلبی در کودکان باعث می‌شود خون تیره وارد سیستم جریان خون روشن شود. این مساله باعث می‌شود تمام سیستم‌های بدن خون تیره دریافت کنند و اکسیژن کمتر از آن که نیاز دارند به آنها برسد. این مورد در درازمدت بر عملکرد بدن تاثیر می‌گذارد و مشکلات دیگری را ایجاد می‌کند.
علت چیست؟
تولد نوزادی با قلب بیمار برای هیچ پدر و مادری خوشایند نیست و هیچ کس دوست ندارد این وضعیت را تجربه کند. پس خوب است بدانیم ازدواج‌های فامیلی، یکی از علل مهم ایجاد چنین مشکلاتی است.
شرایط محیطی و مصرف برخی داروها به خصوص در چند ماه اول بارداری ممکن است باعث بروز چنین مشکلاتی شود، اما ازدواج‌های فامیلی و ژنتیک نقش مهمی در این زمینه دارد.
علائم بیماری‌های قلبی نوزادان
علائم بیماری‌های قلبی در شیرخواران با بزرگسالان تفاوت دارد. به همین دلیل خیلی از مواقع ممکن است پدر و مادر متوجه این نشانه‌ها نشوند.
گاهی تنفس سریع شیرخوار یا خستگی او حین شیرخوردن می‌تواند نشان‌دهنده بیماری قلبی باشد. بچه‌ها معمولا حدود 5 تا 10 دقیقه به طور مداوم شیر می‌خورند که اگر در این روند، وقفه‌ای ایجاد شود و نوزاد هنگام شیرخوردن خسته و بیحال شده و پس از کمی استراحت دوباره مشغول شیرخوردن شود، نشانه وجود مشکلات قلبی مادرزادی است. البته باید گفت که وقتی بچه بزرگ‌تر می‌شود، به دلیل بازیگوشی ممکن است پشت سر هم شیر نخورد و این روند را متوقف کند. اما علامت بیماری قلبی حالتی مانند تنگی‌نفس است؛ در این صورت شیرخوار هنگام شیرخوردن تند نفس می‌کشد، خسته و بیحال می‌شود و در نتیجه شیرخوردن را متوقف می‌کند.
این وضعیت معمولاً در ماه‌های اول و دوم پس از تولد مشخص می‌شود. اما گاهی نیز بیماری‌های قلبی مادرزادی علامت خاصی ندارد و تنها معاینات دوره‌ای، وجود بیماری را مشخص می‌کند.
گاهی در معاینات دوره‌ای نوزاد، پزشک متوجه صدای غیرطبیعی قلب می‌شود که برای پیگیری بیشتر باید بررسی‌های لازم صورت گیرد.
کبودی رنگ لب، ناخن‌ها و زبان کودک نیز نشانه دیگری از بیماری‌های قلبی مادرزادی است. بیماری‌های قلبی مادرزادی در شیرخواران علائمی خاص دارد که پدر و مادر باید با توجه به آنها به پزشک مراجعه کنند.
تنفس سریع، رنگ کبود لب‌ها و انگشتان و گاهی مواقع نیز عدم وزن‌گیری ممکن است علامت بیماری قلبی مادرزادی شیرخواران باشد.
علائم بیماری‌های قلبی کودکان
هر چه بچه بزرگ‌تر باشد، علائم بیماری هم بیشتر شبیه بزرگسالان است. وقتی بچه‌ها به سن مدرسه می‌رسند ممکن است درد قفسه‌سینه، تپش قلب، سرگیجه و غش را تجربه کنند. اما متاسفانه همان‌طور که گفته شد برخی از بیماری‌های مادرزادی قلب هیچ علامتی ندارد و در طی یک معاینه دقیق مشخص می‌شوند. انجام معاینات دوره‌ای، کمک زیادی به تشخیص بیماری‌های قلبی کودکان می‌کند.
بیماری‌های قلبی درمان می‌شود
بسیاری از پدر و مادرها با تشخیص بیماری قلبی در کودکشان نگران و ناامید می‌شوند. در حالی که متخصصان اعتقاد دارند بسیاری از بیماری‌های قلبی کودکان قابل درمان است.
برای تشخیص نهایی بیماری قلبی، حتما باید پزشک فوق‌تخصص قلب کودکان آنها را معاینه کند. امروزه اغلب بیماری‌های قلبی قابل درمان هستند و فقط در موارد نادری ممکن است اقدامات انجام‌شده نتیجه دلخواه را نداشته باشد.
پدر و مادر کودکی که بیماری قلبی دارد، باید پیگیری‌های لازم را انجام دهند و توصیه‌های پزشک را به دقت اجرا نمایند؛ اگر لازم است عمل جراحی انجام شود یا با مصرف داروهایی که پزشک تجویز می‌کند قلب را کنترل کنند.
برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی مثل بیماری قلبی مادرزادی، بهتر است ازدواج‌های فامیلی انجام نشود یا اگر انجام شد افراد تحت نظر پزشک باشند. همچنین نباید معاینات دوره‌ای کودک را فراموش کرد؛ کودک وقتی هم که سالم است باید تحت نظر پزشک باشد و نباید منتظر بیماری باشیم.
