وبا ، عفونتی در روده کوچک می‌باشد. این بیماری موجب اسهال خیلی شدید می‌شود.
باکتری ایجادکننده وبا به نام ویبریو کلرا (Vibrio cholerae) خوانده می‌شود. این باکتری، سمی به نام CTX را آزاد می‌کند.
CTX به دیواره روده متصل می‌شود. این سم باعث افزایش خروج آب و الکترولیت‌ها از روده (اسهال شدید) می‌شود.
کلرا دارای دو زندگی مجزا می‌باشد: یکی در محیط زیست و دیگری در بدن انسان.
افراد با خوردن و نوشیدن غذا یا آب محتوی این باکتری، آلوده و بیمار می‌شوند. این باکتری در میوه‌ها و سبزیجات خام و آب‌ها و غذاهای آلوده، وجود دارد.
زندگی کلرا در محیط زیست
باکتری کلرا در آب‌های ساحلی، جاییکه سخت پوستان کوچکی به نام copepods زندگی می‌کنند، وجود دارد. غذای این سخت پوستان، جلبک‌ها و پلانکتون‌ها می‌باشد.
باکتری وبا با میزبان خود مسافرت می‌کند.
هنگامی که هوا گرم باشد، رشد این باکتری هم زیاد می‌شود.
زندگی کلرا در بدن انسان
وقتی غذا و یا آب، آلوده به این باکتری شوند، زمینه ایده آل برای رشد باکتری کلرا فراهم می‌شود. البته ممکن است فردی باکتری کلرا را بخورد، ولی بیمار نشود و باکتری را از مدفوع خود دفع کند.
بیشتر از یک میلیون باکتر کلرا لازم است تا بیمار شود. بنابراین این باکتری معمولا از طریق فرد به فرد منتقل نخواهد شد.
عوامل خطر وبا
- کلرا در مناطقی که از نظر بهداشتی فقیر می‌باشند، مناطق پرجمعیت، مناطق جنگی و مناطق قحطی زده وجود دارد.
- نوشیدن آب آلوده به این باکتری و یا سفر کردن به مناطقی که وبا وجود دارد.
- کاهش و یا عدم وجود اسید معده: باکتری کلرا در محیط اسیدی زنده نمی‌ماند.
- افرادی که داری گروه خونی O می‌باشند، دو برابر دیگر گروه‌های خونی، در معرض وبا قرار دارند. دلیل این مسئله هنوز مشخص نشده است.
منابع شایع وبا
آب راکد
فراورده های دریایی
میوه ها و سبزیجات خام
غلات مانند: برنج و گندم. اگر در منطقه‌ای که وبا شایع شده، غلات پخته شده را در دمای اتاق قرار دهید، منبع خوبی برای رشد کلرا می‌باشد.
علائم وبا
درد شکمی
خشک شدن دهان و مخاط‌ها
خشک شدن پوست
تشنگی بیش از حد
کاهش اشک
بی حالی
کاهش دفع ادرار
تهوع
سریع از دست دادن آب بدن
اسهال (معمولا کم رنگ و شیر)
سریع شدن ضربان قلب
نقاط نرم در نوزادان
خواب آلودگی غیر عادی یا خستگی
استفراغ (معمولا در همان ساعت مبتلا شدن، رخ می‌دهد)
اسهال آبکی (به طور ناگهانی شروع می‌شود و بوی ماهی دارد)
چشمان گود افتاده
کاهش فشار خون
از دست دادن عناصر مغذی بدن
گرفتگی های عضلانی (در نتیجه از دست دادن سدیم و کلر و پتاسیم)
شوک (در نتیجه کاهش فشار خون و کاهش مقدار اکسیژن)
علائم وبا در کودکان
همانند علائم وبا در بزرگسالان می‌باشد، اما ممکن است علائم دیگری را نیز دارا باشند، از جمله:
سرگیجه شدید
کما
تب
تشنج
آزمایشات لازم
آزمایش خون
آزمایش مدفوع: باکتری وبا در مدفوع به مدت 7 تا 14 روز زنده می‌ماند.
درمان وبا
1- جایگزین کردن مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته: بسته به حال شما، ممکن است مایعات را یا از طریق دهان (محلول ORS) و یا از طریق رگ (داخل ورید) به بدن برسانند.
2- آنتی بیوتیک: آنتی بیوتیک در کوتاه کردن مدت بیماری اثر دارد.
3- مکمل روی: تحقیقات حاکی از آن است که مکمل روی می‌تواند مدت دوره اسهال را کم کند.
پیشگیری از وبا
* اگر افراد، مایعات را به مقدار کافی مصرف کنند، از مرگ جلوگیری خواهد شد.
* تصفیه آب نیز می‌تواند از شیوع این باکتری جلوگیری کند.
* آب های بسته بندی و یا آب‌های جوشیده شده را بنوشید. حتی برای شستن دندان‌هایتان هم از آب‌های تمیز استفاده کنید. مایعات داغ، عاری از این باکتری می‌باشند.
* غذاهای خوب پخته شده را مصرف کنید.
* میوه هایی که پوستشان را می‌شود گرفت، مصرف کنید. از قبیل: پرتقال، موز.
* از مصرف لبنیات غیر پاستوریزه خودداری کنید. برخی از بستنی‌ها را از شیرهای غیر پاستوریزه درست می‌کنند.
عوارض ناشی از وبا
- از دست دادن شدید مایعات و الکترولیت‌های بدن
- کاهش قند خون: قند یکی از منابع مهم انرژی برای بدن می‌باشد. وقتی قند خون کم شود منجر به تشنج و بی هوشی و مرگ می‌شود.
- کاهش پتاسیم خون: کاهش پتاسیم بر عملکرد قلب و اعصاب اثر می‌گذارد و زندگی فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد.
- نارسایی کلیه: وقتی کلیه عمل تصفیه کردن را از دست بدهد، مقدار زیادی مایعات و الکترولیت‌ها و مواد زاید در بدن تجمع پیدا می‌کند.
واکسن وبا
دو واکسن خوراکی وجود دارد که ایمنی بدن را بالا می‌برد.
درمان‌های خانگی
- آب لیمو باعث جلوگیری از گسترش باکتری کلرا می‌شود و برای درمان مفید است. می‌توانید آب لیمو را همراه با شکر و یا نمک میل کنید
- مخلوط 30 گرم پیاز و 7 فلفل سیاه، دو تا سه بار در روز به بیمار بدهید. پیاز درمان کننده تشنگی و خستگی می‌باشد.
- یک لیوان آب خیار را با مقدار مساوی آب نارگیل مخلوط کرده و 30 تا 60 میلی لیتر مخلوط حاصله را روزانه مصرف کنید. این مخلوء تعادل اسید و باز را برقرار می‌کند و تشنگی را از بین می‌برد.
- جوز، درمان کننده خوبی برای کم آبی بدن می‌باشد. نصف جوز را در نیم لیتر آب نارگیل قرار دهید. 15 میلی لیتر از مخلوط حاصل برای درمان وبا موثر می‌باشد.
- 4 گرم میخک را در 3 لیتر آب بجوشانید تا نصف آب بخار گردد. مخلوط حاصل را چندین مرتبه به بیمار بدهید. این مخلوط علائم بیماری را کم می‌کند.
- سبوس سفت را پودر کرده و 6 گرم از آن را با نصف لیوان آب مخلوط کنید و به بیمار روزی یک بار این مخلوط را بدهید.
