کشور سومالی

سومالی ( Somalia ) کشوری است واقع در شرق آفریقا ، شرق اتیوپی ، جنوب جیبوتی و شمال شرق کنیا و جنوب خلیج عدن . اقیانوس هند نیز در غرب سومالی واقع شده است . پایتخت سومالی ، شهر موگادیشو ( Mogadishu ) با 1 میلیون و 215 هزار نفر جمعیت می باشد . مساحت سومالی 637.657 کیلومتر مربع و جمعیت آن 9 میلیون و 118 هزار نفر است . از مهمترین شهرهای سومالی می توان به هرجیسه 90 هزار نفر ، کیسمایو 90 هزار نفر ، بربره 70 هزار نفر و مرکا 62 هزار نفر اشاره کرد . پوشش گیاهی عمده در سومالی بیشتر صحرا و بیابان های خشک و لم یزرع می باشد ، مهمترین بیابان سومالی ، پونتلند ( Puntland ) نام دارد . همچنین دو رود مهم در سومالی به نامهای ، جوبا ( Juba ) و شبله ( Shebelle ) در سومالی جریان دارند . شمال سومالی مناطق پرتپه وجود دارد ولی بقیه ی سومالی صاف و حالت فلات مانند دارند . بلند ترین نقطه ی سومالی ، شیمبیریس ( Shimbiris ) نام دارد که 2416 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . شمال سومالی دارای آب و هوایی معتدل و مرطوب و جنوب این کشور دارای آب و هوایی گرم و خشک می باشد . در تابستان و بین ماههای می تا اکتبر باران های شدید موسمی اقیانوس هند جنوب غرب سومالی را تحت تاثیر قرار می دهد و گاه موجب تلفات و خسارات زیادی نیز می شود ولی در کل ، بارش در سومالی بسیار نامنظم است ، ممکن است یک سال 500 میلیمتر باران ببارد ولی سال بعد میزان بارش به 100 میلیمتر هم نرسد . موسوم آب و هوای حاره ای و مرطوب در سومالی به " تانگامبیلی " ( Tangambili ) معروف است . بین قرون 7 تا 10 میلادی تجار و بازرگانان ایرانی و عرب با عمدتا مناطق ساحلی سومالی مراودات تجاری داشتند ، در قرن 11 میلادی قبایل چادرنشین و بدوی و اکثرا وحشی این منطقه را اشغال کردند که گهگاهی نیز در سمت غرب خاک اتیوپی را مورد تعرض قرار می دادند و موجبات ایجاد ناامنی برای ساکنان این مناطق را فراهم می آوردند . در قرن 16 میلادی ترکان عثمانی بر شمال سومالی مسلط شدند ، پس از چندی نیز سلاطین قبایل زانزیبار ( Zanzibar ) بر جنوب سومالی تسلط یافتند . پس از اشغال منطقه ی عدن توسط بریتانیا در سال 1839 سواحل شمالی سومالی که از منابع تامین غذا بود به دست بریتانیا افتاد ، فرانسه در سال 1862 در جیبوتی معادن زغال سنگ برای استخراج زغال سنگ احداث نمود و ایتالیایی ها در اریتره و مصر سکُنتگاه هایی بنا کردند ، در همین زمان عثمانی ها نیز ادعای مالکیت بر سومالی را داشتند . در سال 1920 سومالی به صورت تحت الحمایه ی بریتانیا و ایتالیا درآمد ، پس از آن اداره ی آن مدتی در دست بریتانیا و مدتی به عهده ی ایتالیا بود ، با تشکیل سازمان ملل متحد در سال 1946 ، در سال 1950 تولیت و مسئولیت اداره ی سومالی به این سازمان واگذار شد . سومالی لند بریتانیا و سومالی لند ایتالیا در 26 ژوئن 1960 با یکدیگر ممزوج و ادغام گشته و " جمهوری سومالی " را تشکیل دادند سپس در 1 جولای 1960 رسما از بریتانیا و ایتالیا اعلام استقلال کردند . سومالی در سال 1963 به علت واگذاری ناحیه ی مرزی شمالی سومالیایی نشین به کنیا از جانب بریتانیا ، روابط دیپلماتیک خود را با بریتانیا قطع کرد . در 15 اکتبر 1969 ، عبدی رشید علی شرمارکه ( Abdi Rashid Ali Shermarke ) رئیس جمهور سومالی ترور شد و ارتش قدرت را در سومالی در دست گرفت . در همین حال محمد سیاد باره ( Mohamed Said Barre ) که به شدت به شوروی وابسته بود رئیس جمهور سومالی شد ، او نام این کشور را به جمهوری دموکراتیک سومالی ( Somalia Democratic Republic ) تغییر داد . در سال 1977 سومالی آشکارا از شورشیان مخالف اتبوپی که در شرقی ترین نقطه ی این کشور " بیابان اوگادن " ( Ogaden Desert ) و هم مرز با سومالی مستقر بودند اعلام حمایت کرد . این امر خشم اتیوپی را در پی داشت و اتیوپی بلافاصله سومالی را به تصرف درآورد ، سومالی پس از 8 ماه جنگ شکست را پذیرفت . در این جنگ سومالی بیش از 32 هزار نفر از نیروهای ارتش و تعداد بسیاری از هواپیماها و تانک های جنگی خود را از دست داد ، رئیس جمهور سومالی ، سیاد باره در ژانویه ی 1991 از کشور گریخت ، او با فرار خود کشور را در دستان یک گروه شورشی قرار داد که هیچ کدام صلاحیت و اعتبار اداره ی کشور را نداشتند . بدترین خشکسالی قرن آفریقا در سال 1992 به وقوع پیوست ، در این هنگاه وضعیت سومالی بسیار بدتر از وضعیت کشورهایی بود که وضعیت مشابه خشکسالی را داشتند ، زیرا سومالی نه تنها باید خسارات و تلفات خشکسالی ، بلکه باید جنگ های داخلی و نابودی اقتصادی را نیز تحمل کند . بر اساس گزارش ها سازمان های بین المللی تنها در سال 1992 بیش از 300 هزار تن از مردم سومالی بر اثر قحطی و گرسنگی جان خود را از دست دادند . در دسامبر 1992 نیروهای آمریکایی برای توزیع و تحویل غذا و آذوقه به قحطی زدگان و گرسنگان سومالیایی به این کشور فرستاده شدند . در سال 1993 سازمان ملل متحد مسئولیت اقدامات بشردوستانه در زمینه ی کمک به مردم سومالی و توزیع غذا در بین آنها را به آمریکا واگذار کرد . در سپتامبر 1993 رهبر شورشیان سومالی ، محمد فرح آیدید ( Mohamed Farah Aidid ) با کمین بر سر راه نیروهای آمریکایی ، پس از کشتن آنها ، اجسادشان را در خیابان رها کرد ، پس از این اقدام وحشیانه ، آمریکا در تصمیم خود برای کمک به سومالی تجدید نظر کرد و تصمیم گرفت تمام پرسنل خود را از این کشور بی قانون خارج کند ، پس از آن 19 هزار نفر از نیروهای سازمان ملل نیز در مارچ 1994 سومالی را ترک گفتند . پس از سال 1991 سومالی غرق در آنارشی و هرج و هرج و بی قانونی شد ، بسیاری از کشورهای جهان دفاتر دیپلماتیک از قبیل سفارتخانه ها و کنسول های خود را در موگادیشو تعطیل کردند . سالها مذاکرات صلح بین فرقه ها و گروه های مسلح سومالی نیز بی نتیجه ماند و همچنان جنگجویان غیرنظامی و شورشیان بر قسمت های اعظمی از سومالی تسلط دارند . در سال 2000 پارلمان در نزدیکی جیبوتی تشکیل جلسه داد و تشکیل یک دولت مرکزی را پس از ده سال در سومالی اعلام کرد ، پس از آن حدود 10 % از خاک سومالی تحت تسلط دولت قرار گرفت . در ماه می 2006 بدترین خشونت ها ظرف 10 سال گذشته در سومالی به وقوع پیوست ، شورشیان اسلام گرای افراطی که به نام اختصاری ( SICC ) معرفی می شوند در 6 ژوئن 2006 موگادیشو ، پایتخت را به تصرف درآوردند و همچنین کنترل قسمت های زیادی از جنوب سومالی را نیز در اختیار گرفتند . دولت انتقالی سومالی به رهبری عبداللهی یوسف ( Abdullahi Yusef ) که در شهر بایدوا ( Baidoa ) مستقر بود ، مذاکرات را با این گروه تندروی اسلامی آغاز نمود ولی این مذاکرات بی نتیجه ماند . از طرفی اتیوپی نیز درگیری های زیادی با این گروه تندروی اسلام گرا داشت وا آنرا یک گروه تروریستی و مخل امنیت منطقه می خواند . اواسط دسامبر 2006 اتیوپی با حمله ی هوایی به شورشیان در خاک سومالی ، موگادیشو را از اشغال شبه نظامیان اسلام گرا خارج کرد ، پس از آن دولت سومالی مجددا کنترل پایتخت را از آن خود کرد . اتیوپی اعلام کرد تا برقراری کامل ثبات و همچنین کمک به دولت سومالی برای مبارزه با اسلامیون افراطی و برقراری امنیت پس از 15 سال هرج و مرج در این کشور در خاک سومالی خواهد ماند . یک هفته بعد شورشیان از خاک سومالی فرار کردند . در ژانویه ی 2007 آمریکا با حملات هوایی پایگاه های باقیمانده ی تروریست ها در مرز بین سومالی و اتیوپی را بمباران کرد . آمریکا ادعا می کرد از افراد باقی مانده ی این گروه تروریست اسلام گرا سه تن نیز وجود دارند که در بمب گذاری نزدیک سفارت های آمریکا در نایروبی ( کنیا ) و دار السلام ( تانزانیا ) نقش داشته اند . این حمله ی هوایی به شدت مورد انتقاد کشورهای اسلامی قرار گرفت ، آنها آمریکا را به کشتن غیر نظامیان سومالیایی متهم می کردند . درگیری ها بین شورشیان افراطی اسلام گرا با نیروهای سومالیایی و اتیوپی در مارچ 2007 شدت یافت ، در جریان این درگیری ها حدود 300 غیر نظامی نیز کشته شدند . بیش از 320 هزار نفر از ساکنان موگادیشو نیز در ظرف دو ماه از این شهر گریختند . در جولای 2007 کنفرانس آشتی ملی به دلیل عدم حضور رهبر مخالفان لغو شد . درگیری ها یک بار دیگر در اکتبر 2007 نیز شدت پیدا کرد . عبداللهی یوسف احمد ( Abdullahi Yudef Ahmed ) از 14 اکتبر 2004 به عنوان رئیس جمهور انتقالی سومالی معرفی شد . در اکتبر 2007 علی محمد غدی ( Ali Muhammad Ghedi ) نخست وزیر سومالی استعفا داد ، رئیس جمهور نیز در 24 نوامبر 2007 ، نور حسن حسین ( Nur Hassan Hussein ) را به سمت نخست وزیر سومالی معرفی کرد . نژاد 85 % مردم سومالی ، سومالیایی ، 15 % نیز بانتو و غیر سومالیایی هستند . همچنین دین اکثریت سومالیایی ها ، مسلمان سنی است . سومالیایی زبان رسمی سومالی است ، زبانهایی مثل عربی ، انگلیسی و ایتالیایی نیز رایج می باشد . از مهمترین صادرات سومالی می توان به احشام ، موز ، ماهی و زغال چوب اشاره کرد .