مصرف اغلب داروها دردوران بارداری می تواند عوارض کوتاه مدت و یا دراز مدتی بر روی جنین ایجاد نماید وبا این وجود، نوع و شدت این عوارض به نوع دارو و شکل دارویی آن و یا طول مدت مصرف دارو و عمر جنین و مراحل رشد آن بستگی دارد.
با توجه به میزان احتمال بروز عوارض ناشی از مصرف داروها برروی جنین، داروها به 5گروه تقسیم می شوند.
داروهای گروه A و B داروهایی هستند که مصرف آنها در دوران بارداری با توجه به اطلاعات موجود مجاز اعلام شده است. داروهای گروه C با احتیاط فراوان و فقط درصورت ضرورت می توانند مصرف شوند. مصرف داروهای گروه D در دوران بارداری مگر درشرایط ویژه و آن هم با حداقل مقدار مصرف و حداقل دوره مصرف غیر مجاز است و داروهای گروه X به هیچ عنوان نباید دردوران بارداری مصرف شوند.
نکات قابل توجه:
۱) اغلب داروهای NSAID درسه ماهه اول و دوم بارداری در گروه B و در سه ماهه سوم در گروه D قرار دارند.
۲) سولفونامیدها درسه ماهه اول و دوم بارداری در گروه B و در سه ماهه سوم در گروه D هستند.
۳) ویتامینها در صورت مصرف با مقادیر مجاز در گروه B هستند ولی در صورت مصرف با مقادیر زیاد در گروه D قرار می گیرند.
۴) کاپتوپریل در سه ماهه اول بارداری در گروه C و در سه ماهه دوم و سوم در گروه D است.
۵) پتیدین با مقادیر مصرف زیاد و طولانی در گروه D قرار دارد.
۶) داروهای حاوی اسید استیل سالیسیلیک با مصرف مقادیر زیاد و طولانی در گروه D قرار دارند ولی با مصرف مقادیر کم و کوتاه مدت در گروه c هستند.
۷) به طور کلی با مصرف اشکال موضعی و کوتاه مدت داروها در دوران بارداری، احتمال بروز عوارض ناخواسته کمتری بر روی جنین وجود دارد
گروه A:
مطالعات کافی در زنان حامله، خطری را برای جنین برای سه ماهه اول حاملگی نشان نداده است. شواهدی از خطر در مورد مصرف دارو در بقیه دوران حاملگی وجود ندارد.
گروه B:
مطالعات در حیوانات خطری را برای جنین نشان نداده است ولی مطالعات کافی در زنان حامله وجود ندارد یا اینکه مطالعات در حیوانات، بیانگر ایجاد عارضه جانبی در جنین بوده است ولی مطالعات کافی در زنان حامله خطری را برای جنین در سه ماهه اول حاملگی نشان نداده است و شواهدی از خطر در مورد مصرف دارو در بقیه دوران حاملگی وجود ندارد.
گروه C:
مطالعات در حیوانات نشان داده است که این دارو اثرات جانبی دارد ولی مطالعات کافی برای انسان در دسترس نیست با اینحال منافع استفاده از دارو در زنان حامله ممکن است در مقابل خطرات احتمالی آن بیشتر باشد یا اینکه هیچ گونه مطالعه ای در حیوانات و یا مطالعات کافی در انسان وجود ندارد.
گروه D:
شواهدی مبنی بر وجود خطر برای جنین انسان وجود دارد ولی در بعضی از موارد منافع دارو ممکن است استفاده از آن را اجتناب ناپذیر نماید.و در مقابل منافع دارو خطرات احتمالی دارو را باید پذیرفت.
گروه X:
مطالعات در حیوانات یا انسان بیانگر ایجاد ناهنجاریهای حنینی بوده است یا عوارض جانبی گزارش شده موید ایجاد خطرات در جنین است. به دلیل این خطرات به طور واضح، مصرف این داروها در دوران حاملگی ممنوع است.
به دلیل محدود بودن اطلاعات درمورد اثرات داروها برروی جنین بدنبال مصرف آنها در دوران بارداری، به عنوان یک اصل کلی باید حتی الامکان از مصرف داروها دردوران بارداری اجتناب شود.
مرجع: سایت معاونت غذا و دارو- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
