وضعيت توليد مثلي گله

اگر بخواهیم سودمندی گله شیری به حداکثر برسد مستلزم آنست که بازده تولید مثلی در سطح بالایی نگه داشته شود. ایفاء نقش تولید مثلی در یک گله شیری فاکتور مهمی از عملکرد سیاست مدیریتی است. و تاثیر این سیاست مدیریتی در اداره روزبه روز گله نشانه میزان صحیح اجراء شدن عملکرد تولید مثلی گله خواهد بود. اولین گام در ارزیابی عملکرد تولید مثلی داشتن ابزارهای کلیدی تشخیص هویت و استفاده از آنها بعنوان راهنمای توسعه یا اصلاح سیاست های مدیریتی گله تکرار آن است. فاصله زایش باید بعنوان نقطه شروع در ارزیابی اولین عملکرد گله باشد. برای تولید حداکثر ، فاصله زایش را باید از 3/2 تا 8/12 ماه رساند.
وقتی که فاصله زایش خیلی بیشتر از این میزان باشد، تولید شیر به صورت معنی داری کاهش می یابد، زمانیکه فاصله زایش بیش از 6/13 ماه باشد سرعت این افت زیادتر می شود. برای تشخیص اینکه چرا فاصله های زایشی طولانی وجود داد ، یک برسی عملکردی در چهار ناحیه باید صوت گیرد :
1- سیاست مدیریتی و فیزیولوژی
2- تشخیص فحلی
3- نرخ آبستنی
4- سلامتی گله
طرح کلی در جدول شماه یک، اهداف مدیریت تحقق گرا برای روزهای باز که باید بعنوان محک در ارزیابی تولید مثلی گله شما مورد استفاده قرار گیرند. شناخت نقاط قوت و ضعفهای برنامه تولید مثلی نوع تصمیمات مدیریتی که ممکن است سودآورترین باشد را، مشخص خواهد کرد.
جدول 1 : تفسیر سطوح مختلف روزهای باز سطح تفسیر
85-110 عالی
111-117 مناسب
118-130 کمی مشکل
131-145 نسبتا مشکل
بالاتر از 145 خیلی مشکل


سیاست مدیریتی:
عملکرد تولید مثلی در یک گله تاثیر پذیرفته از مجموعه سیاستهای مختلف مدیریتی است. مدیرانی که اهمیت عملکرد خوب را می دانند معمولا از خسارتهای که درآمد باالقوه رخ می دهد، هنگامی که فاصله گوساله زایی خیلی زیاد است و همچنین وقتی که نسبت حذف تولید مثلی خیلی زیاد است، یک درک صحیحی دارند.
مدیریت صحیح تولید مثل در طی دوره خشکی آغاز می شود.گاوهایی که تجربه مشکلات گوساله زایی دارند و گاوهایی که توازن انرژی منفی به میزان زیاد بعد از گوساله زائی دارند آهسته تر چرخه های(تولید مثلی)خود را از سر خواهند گرفت.
مشکلات تولید مثلی بندرت ناگهانی ظاهر می شوند و آنها بندرت بعلت یک مورد انفرادی هستند. یکی از بهترین معیارهای سیاست مدیریتی اثرات عملکرد تولید مثلی است که منعکس شده از فاصله زایش تا اولین تلقیح می باشد. جدول شماره 2 یک تفسیر از زایش تا اولین تلقیح و تمرین مدیریت در ناحیه عملکرد تولید مثلی گله ارائه می دهد.
جدول2 : تفسیر فواصل مختلف برای روزها تا اولین تلقیحسطح تفسیر
60-75 عالی
76-82 مناسب
83-90 کمی مشکل
91-100 نسبتا مشکل
بالاتر از 100 خیلی مشکل


تشخیص فحلی :
تشخیص فحلی درست و خوب یکی از مهمترین فاکتورها در کوتاه کردن فاصله گوساله زایی است. بیشترین تاکید باید برای زود تشخیص دادن فحلی تمام گاوها (قبل از 50 روز، بعد از زایمان) و همچنین پیش بینی به موقع دوره های فحلی قرار گیرد.همه گاوهایی که فحلی را تا 50 روز ظاهر نمیکنند، باید توسط یک دامپزشک معاینه شوند تا مشخص شود شاید رحم عفونی شده باشد یا تخودانها غیر فعال شده یا تشکیل کیست داده اند. توجه ویژه ای به مشکلات قبل از زایش گاوها، و بخصوص گاوهایی که سه بار یا بیشتر تلقیح شده اند باید اختصاص یابد. آگاهی از درصد فحلی های قابل تلقیح در ارزیابی برنامه تشخیص فحلی ضروری است.
برای همه دامداران درصد فحلی های قابل تلقیح مشخص شده می تواند ارزیابی شود با استفاده از فرمول زیر: متوسط روزهای باز-55 = تعداد فحلی های قابل تلقیح
21

این فرمول بر این فرض استوار است اولین فحلی قابل تلقیح حیوان بیش از یک دوره انتظار 45 روز مشاهده خواهد شد، به طور متوسط 55 روز بعد از زایش، درصد فحلی های قابل تلقیح تشخیص داده شده می تواند توسط فرمول زیر تخمین زده شود. 100× تعدا فحلی های تشخیص داده شده = درصد فحلی های تشخیص داده شده قابل تلقیح
تعدا فحلی های قابل تلقیح

مشکلات تولید مثلی بندرت ناگهانی ظاهر می شوند و آنها بندرت بعلت یک مورد انفرادی هستند.
تعداد فحلی ها می تواند افزایش یابد اگر دامداران:
1- فاکتور های موثر برای نشان دادن فحلی را بشناسند
2- همه فحلی های مشاهده شده را ثبت کنند و رکوردها را در پیش بینی فحلی بکار گیرند
3- استفاده از کمک(افراد دیگر) برای تشخیص فحلی با دقت بیشتر
4- آگاهی از درصد فحلی های قابل تلقیح مشخص شده
نرخ آبستنی :
این یک طبقه بندی گسترده است زمانیکه رکوردهای تولید مثلی ارزیابی می شوند. نرخ آبستنی در اولین تلقیح یک تخمین مفید را از نرخ آبستنی برای یک گله تعیین می کند اگر چه، آن یک اندازه گیری است که ترکیبی از اثرات کیفیت اسپرم و تکنیکهای تلقیح، می باشد بعلاوه فاکتورهای محیطی شامل دما استرس را نیز در بر می گیرد تلقیح ها در آبستنی باید بر اساس راهنمایی های جدول 3 تفسیر شوند.
جدول3: نسبت بین تلقیح های تولید مثلی و سطوح باروری سطح تفسیر
پایینتر از 8/1 عالی
از 8/1-2 کافی
از2-3/2 کمی مشکل
از3/2-8/2 نسبتا مشکل
بالاتر از8/2 خیلی مشکل


سلامت گله :
عملکرد تولید مثلی در یک گله شیری به میزان زیاد تحت تاثیر سلامت گله است. رعایت اصول بهداشتی بطور شایسته و برنامه واکسیناسیون از عفونتها و بیماریها ی تولید مثلی جوگیری می کند.
اثرات اختلالات در عملکرد تولید مثلی، حذف و سوددهی در گاوهای پیر خیلی بیشتر و شدیدتر است.
در گاوهایی که در موقع گوساله زایی نیز به کمک دارند و یا برای جفت ماندگی درمان می شوند عفونت های رحمی و کیستیک تخمدانها بیشتر مشاهده می شوند.

بنابراین، کلید جلوگیری از خسارات مربوط به اختلالات تولید مثلی بیشتر
باید در پیشگیری از این قبیل اختلالات یافت شود، نه در درمان آنها.

ترجمه : دکتر فرهنگ فر، مهندس نعیمی پور
و سید جواد واشان
از اعضای هیئت علمی دانشگاه بیرجند

Refrence : Raymond L.Nebel, Your Herd Reproductive Status, Virginia Cooperative Etension, Dairy Publication 404-005