مبانی کسب و کار فرانشیز

مبانی کسب وکار فرانشیز
شاید شما هم یکی از آن افرادی هستید که داشتن شغلی آزاد و مستقل، بخشی از آرزوها و برنامه های آینده آنهاست. برای دستیابی به این مهم کدام راه را ترجیح می دهید؟ اگر توان مالی به شما اجازه بدهد، می توانید یک کسب و کار آماده و فعال را خریداری نمایید.


اگر از توان فنی و جسارت کافی برخوردار هستید می توانید به طراحی و راه اندازی یک کسب و کار جدید بپردازید. و البته اگر از توان مالی کافی برخوردار نمی باشید و یا شروع از نقطه صفر برایتان کمی تهدید کننده است می توانید به سراغ راه سوم بروید، یعنی مالکیت کسب و کار در قالب فرانشیز.
فرانشیز اجازه یا امتیازی است که یک بنگاه کسب و کار به شما می دهد تا تحت نام تجاری آن بنگاه، فعالیت نمایید. در این میان شما به عنوان شخص امتیاز گیرنده باید در بیشتر فعالیتهای شغلی خود از روش یکسانی که توسط بنگاه امتیاز دهنده تعیین شده است، پیروی نمایید. همچنین شما باید هزینه های اولیه و مستمر برخورداری از حق امتیاز را به امتیاز دهنده پرداخت نمایید. در مقابل، از نام تجاری و پشتیبانی های مداوم امتیاز دهنده و حق استفاده از سیستم اداره کسب وکار و فروش محصولات و یا خدمات ایشان، بهره مند می­شوید. از نمونه این نوع کسب وکار می توان به فروشگاه ها و رستورانهای زنجیره ای اشاره نمود که شما می توانید با مراجعه به دفتر مرکزی شان تقاضای خرید امتیاز و راه اندازی شعبه جدیدی را ارایه نمایید.
خرید امتیاز یک نام تجاری مشهور مزایای بسیاری را در پی دارد که در شروع کسب وکار از نقطه صفر، یافت نمی شوند. شاید چشمگیرترین این امتیازات بدست آوردن یک سیستم اثبات شده و آزمایش شده و آموزش درباره چگونگی استفاده از آن برای شما باشد. بدین ترتیب شما می توانید از اشتباهات بسیاری، مخصوصا در مراحل اولیه برپایی کسب وکار در امان بمانید چرا که امتیاز دهندگان صاحب نام عیوب و نواقص فعالیت های روزانه را از طریق سعی و خطاهای متعدد شناسایی و مرتفع نموده اند.
امتیاز دهندگان خوش نام قبل از فروش امتیاز به شما و افتتاح شعبه ای جدید، به تحقیق بازار می پردازند، پس می توانید درباره کشش بازار در منطقه خود، بیشتر مطمئن باشید. عدم انجام تحقیقات بازار به میزان کافی، یکی از بزرگترین اشتباهاتی که معمولا افراد مستقل هنگام راه اندازی کسب وکار مرتکب می­شوند. در قالب کسب وکار فرانشیز، این کار قبلا برای شما انجام شده است. همچنین امتیاز دهنده تصویری روشن از رقبا و چگونگی رقابت کردن با آنها را با شما در میان می‌گذارد.
و بالاخره، تعدد امتیاز گیرنده ها برای شما و همکارانتان یک مزیت محسوب می شود. شما می توانید از ارایه سفارش های عمده استفاده نمایید. این سفارش ها می توانند خرید مواد اولیه، ملزومات و استفاده از خدماتی چون تبلیغات و حتی مذاکره برای یافتن و اجاره مکان مناسب را دربرداشته باشند. در مقایسه با کسب و کارهای مستقل که مجبوربه خرید های اندک و جزئی هستند، سفارشهای عمده باعث کاهش هزینه های خرید شما به میزان قابل توجهی می شوند. معمولا به کسب و کارهای مستقل پیشنهادهای همکاری کمتری ارایه می شود و حتی برخی از تامین کنندگان با ایشان معامله نمی کنند یا پیشنهاد آنها را به این دلیل که حسابشان به اندازه کافی معتبر نیست، رد می نمایند.
در کنار کسب وکار فرانشیز، خرید «فرصتهای کسب وکار و سرمایه گذاری»، از دیگر مواردی است که با پیشنهاد آنها در دنیای کسب وکار روبرو هستیم. در این موارد شما می‌توانید فروشگاه، رستوران، مرکز خدماتی و یا کارخانه ای را به صورت فعال و یا غیر فعال، به همراه تجهیزات و مجوزهای بهره برداری لازم خریداری نمایید. فرصتهای کسب و کار نسبت به فرانشیزها از سازمان یافتگی کمتری برخوردارند. در اصل، آنچه فروشندۀ فرصت کسب و کار ارایه می نماید، یک برنامه تولید و یا خدمات و شاید بازاریابی یا فروش باشد، وی شما را توجیه می نماید که بازاری برای محصول یا خدمات وجود دارد، و سرمایه گذاری شما سودآور خواهد بود.
از عمده تفاوتهای فرانشیز و فرصتهای سرمایه گذاری می‌توان به موراد زیراشاره نمود:
فرصت­های سرمایه گذاری بر خلاف فرانشیز، عموما فاقد اعتبار نام تجاری فروشنده می باشند و خریدار باید تحت نام و اعتبار خود فعالیت نماید.
هزینه های فرصت­های کسب وکار نسبت به فرانشیر، کمتر است و عموما هزینه های حق امتیاز مستمر را شامل نمی شوند.
فرصت­های کسب وکار به خریدار اجازه می دهد بدون هیچ محدودیت و یا تعهدی، نحوه عملکرد خود را انتخاب نموده و در پیش گیرد.
بیشتر معاملات فرصتهای کسب وکار فاقد ارتباطات پشتیبانی ادامه دار بین فروشنده و خریدار هستند، بعد از اینکه مجموعه اولیه کسب وکار فروخته شد، فعالیت خریداران به خودشان واگذار می شوند.
بزرگترین قدرت فرانشیر توانایی آن در متمرکز نمودن کسب و کارهای مستقل تحت یک نام تجاری و ملزم نمودن ایشان در پیروی از روندی واحد می باشد. این وابستگی از مزیتهای بسیاری همچون گسترش نام تجاری، پاسخگویی یکسان به انتظارات مشتری، قدرت تبلیغات مشترک و کارآیی خرید گروهی برخوردار است.
کسب وکارهای مستقل با پیوستن به یک مجموعه فرانشیز معتبر می توانند از مزایایی چون کاهش ریسک کسب وکار بهره مند شوند. استفاده از یک نام تجاری به ثبت رسیده، مالکین کسب وکار را در برابر هزینه های ایجاد یک نام تجاری و تبلیغاتی که منجر به معتبر شدن آن نزد مشتریان گردد،حفظ می نماید. تبلیغات و خریدهای عمده و گروهی، کسب وکار را سودآورتر می سازد. بعلاوه آموزش های مستمر از جانب امتیاز دهنده، باعث ایجاد سریع مهارت های عملیاتی می شود که در حالت فعالیت مستقل این نیاز در طولانی مدت و از طریق سعی و خطا مرتفع می گردد. اداره یه فرانشیز موفق ممکن است به سرعت به برپایی دومین، سومین و چندمین کسب وکار منجر شود.
به طور کلی مزایای کسب وکار فرانشیز را می توان در این موارد خلاصه نمود: کاهش ریسک، نصب و راه اندازی تجهیزات عملیاتی کسب وکار توسط امتیازدهنده، همگونی سیستم و محصول، یکپارچه بودن سیستم مالی و حسابداری، توان خرید گروهی (جمعی)، نظارت و مشاورۀ مداوم، برنامه­ تبلیغاتی گسترده، تبلیغات در محل فروش، بسته بندی یکسان، توسعه و تحقیق مداوم، کمکهای مالی، راهنمایی در انتخاب مکان مناسب، فعالیتهای عملیاتی برنامه ریزی شده، مشاوره های فروش و بازاریابی.
با تمام این اوصاف، برای بسیاری از افراد، فرانشیز گزینه مناسبی نمی باشد. همچون افراد شدیدا خودفرمان که ممکن است در اثر الزامات اجرایی سخت گیرانه و جزئیات کسب وکار فرانشیز، برآشتفته شوند. اگر در مسیر کسب و کار، موردی به این افراد تحمیل شود، ممکن است مسیر خود را تغییر داده و در جهت دیگر همکاران خود فعالیت ننمایند.
هنگام انتخاب یک سیستم فرانشیز مراقب سیستم های ضعیف باشید. یک برنامه ضعیف فرانشیز که چگونگی مدیریت چالش های کسب وکار را به نحو مناسب به شما نیاموزد، قادر نخواهد بود شما را در رویارویی با مشکلات یاری رساند. همچنین به نقاط ضعف سیستم فرانشیز نیز توجه داشته باشید، با قبول سیستم فرانشیز و پذیرفتن قراردادهای اجباری و الزام آور، شما بخش عمده ای از کنترل بر کسب وکار خود را واگذار می نمایید، از طرفی مشکلاتی که در اثر عملکرد ضعیف امتیاز دهنده رخ خواهد داد، مشکلات شما نیز خواهد بود.
اگر در حال بررسی خرید امتیاز کسب وکار (فرانشیز) هستید، اجازه ندهید امیدهای واهی و غیر عملی بر تصمیم شما تاثیرگذار باشد. چنانچه شما تا به حال صاحب کسب و کار نبوده اید، مراقب باشید تا هیجان مالکیت باعث نگردد بدون برنامه ریزی و تفکر کافی تصمیم گیری نمایید. اگر شما تنها با این تفکر که درآمد حاصل از فرانشیز از حقوق فعلی­تان بیشتر است، نسنجیده به سوی خرید یک فرانشیز بشتابید، با ضرر بزرگی مواجه خواهید بود. پیش از سرمایه گذاری بی محابا، از یک حسابدار خبره بخواهید که کسب وکار آینده شما را بررسی کرده و یک برآورد گردش مالی مناسب به شما اریه دهد. شما باید اط زمان رسیدن به نقطه سر به سر یعنی جایی که دخل و خرج شما یکسان است آگاه باشید و بدانید چقدر طول خواهد کشید تا به بازگشت سرمایه و کسب سود دست یابید، کسب سود حداقل به میزان حقوقی که می توانید به صورت واقع بینانه به خودتان پرداخت نمایید.
هزینه های حق امتیاز در سیستم فرانشیز، براساس میزان سودآوری کسب وکار تعیین می شود. بیشتر سازمانها برای هزینه های فرانشیز از معیار خاصی پیروی می نمایند. هزینه های خرید امتیاز کسب وکار شامل مبلغی در ابتدای کار به امتیاز دهنده و هزینه های مستمری در طول فعالیت می باشد که عموما به عنوان درصدی از فروش تعیین می شود. این مبالغ در ازای استفاده از نوع کسب وکار امتیاز دهنده و با توجه به برنامه های پشتیبانی و آموزشی ایشان، تعیین و دریافت می شود.
قاعدتا هزینه های راه اندازی کسب وکار فرانشیز تنها به این موارد محدود نمی شوند و برای تهیه برنامه کسب و کار باید به هزینه های عمده زیر نیز توجه نمایید:
هزینه مکان:
ممکن است مجبور باشید زمین یا ساختمانی را بخرید، یا اجاره نمایید. اگر شما ساختمانی را اجاره نمایید، نه تنها در مقابل اجاره های ماهیانه بلکه در برابر پرداخت وثیقه نیز مسئول می باشید. بعلاوه، شما مجبور خواهید بود برای بهسازی یا بازسازی ملک اجاره ای هزینه نمایید. در برخی موارد، مالک ساختمان این موارد را به حساب آورده و آنها را از اجاره بهای شما به صورت ماهیانه،کسر می نماید. در برخی موارد، امتیاز دهنده ممکن است هزینه های بهسازی ملک استیجاری را متقبل شود و یا در این مورد به شما کمک مالی نماید. بیشتر امتیاز دهندگان برای شما هزینه بهسازی های ملک استیجاری را تخمین خواهند زد.
هزینه تهیه وسایل و تجهیزات
کسب و کارهای مختلف به تجهیزات متفاوتی نیاز دارند. معمولا پرداخت های بلند مدت برای خرید تجهیزات وجود دارد. خوشبختانه بیشتر بانکها برای خرید تجهیزات کسب وکار وام هایی را تدارک دیده اند.
تابلوها
تابلوی سر در برای صاحبان کسب وکارهای کوچک می تواند هزینه زیادی را در بر داشته باشد. بیشتر امتیاز دهندگان مجموعه ای از تابلوها را فراهم آورده اند که امتیاز گیرنده ملزم نصب آنهاست.
تنخواه گردان (سرمایه در گردش)
برای اجاره ممکن است از شما خواسته شود که اجاره اولین و آخرین ماه را به عنوان وثیقه، پرداخت نمایید. همچنین شاید شما مجبورباشید بابت هزینه های برق، گاز و تلفن نیز مبالغی را پیشاپیش پرداخت نمایید. شما به مقداری تنخواه گردان و پول نقد در صندوق نیاز دارید. برای پرداخت حقوق کارکنان، به پول نیاز دارید. برای اداره کسب وکار تا زمان رسیدن به نقطه سر به سر، به پول نیاز خواهید داشت. اگر نوع کسب وکار شما به گونه ای است که پرداخت مشتریان به صورت نسیه می باشد، شایسته است که سرمایه بیشتری را برای خود مهیا سازید به نحوی که نیازهای مالی شما را قبل از پرداخت حسابهای نسیه توسط مشتریان و برگشت پول، تامین نماید.
هزینه تبلیغات
معمولا هزینه های تبلیغات به صورت محلی و ملی محاسبه می شود. بیشتر امتیاز دهندگان صاحب نام از شما خواهند خواست تا به منظور توسعه نام سازمان در هزینه های ملی مشارکت نموده و مبلغ مشخصی را به بودجه تبلیغات ملی واریز نمایید. این روش باعث سرشکن شدن هزینه های تبلیغات شده و امکان انجام آن در سطوح وسیع را فراهم می آورد.
در پایان توجه شما را به آخرین و مهمترین نکته درباره فرانشیز جلب می نماییم. از انجایی که فرانشیز یک ارتباط شغلی دو طرفه است، باید موارد مندرج در قراردادها با دقت و توجه خاصی مد نظر قرارگیرند.
برای انجام یک تصمیم گیری منطقی در سرمایه گذاری، امتیاز دهندگان ملزم به ارایه اطلاعاتی از آینده فرانشیز به شما می باشند. پیشنهاد می شود این شفاف سازی در اولین جلسه که موضوع خرید فرانشیز مطرح می گردد، حداقل 10 روز کاری قبل از امضاء هرگونه قرارداد و پرداخت هر پولی اتفاق افتد. این 10 روز زمانی مناسب خواهد بود برای آرام شدن هیجانات احتمالی شما و بررسی دقیق جوانب کار و جلوگیری از سرمایه گذاری بی محابا.
از امتیاز دهنده و یا دلال فرانشیز و یا هر کس دیگر که فرانشیز را برای فروش ارایه می نماید بخواهید تا با ارایه مدارکی مستدل اطلاعاتی درباره وضعیت کنونی و آینده فرانشیز به شما ارایه دهد. همچنین از وی بخواهید قرار داد نهایی را حداقل 5 روز پیش از امضاء نهایی و رسمی سازی، در اختیار شما قرار دهد. در این مدت شما دوباره می توانید بر هیجانات احتمالی خود غلبه نمایید و از طرفی با کمک اهل فن از صحت قراردادها مطمئن شوید.
شما حق دارید قرار داد خود را در دفاتر رسمی ثبت نمایید. این موارد شما را به عنوان خریدار فرانشیز از خطر کلاه برداری های احتمالی محافظت می نماید.
تصمیمات آگاهانه، مسیر موفقیت شما را هموارتر می نمایند.
منبع:
به نقل از مجله توسعه مهندسی بازار (شماره چهارم، زمستان 1386)
ترجمه: علی میرشاهی (پژوهشگر در حوزه مدیریت کسب و کار کوچک و خانوادگی)