-
تکنیک حفر چاه
بررسيهاي زمين شناسي با وجود تمام دقتي که مي‌شود، تنها امکان وجود مخازن را پيش بيني مي‌کند. براي اطمينان از وجودنفت تنها وسيله حفر چاه است. حفر چاه همچنينبراي استخراج آبهاي زيزميني نيز استفاده مي‌شود.
ديدکلي
بررسيهاي زمين شناسي با وجود تمام دقتي که مي‌شود، تنها امکان وجود مخازن را پيش بيني مي‌کند. براي اطمينان از وجودنفت تنها وسيله حفر چاه است. حفر چاه همچنينبراي استخراج آبهاي زيزميني نيز استفاده مي‌شود
.
تاريخچه و سير تحولي و رشد
بشر به علت احتياج بهآب که يک مايع حياتي پرارزش است، در هر شرايطي به جستجوي آن اقدام نموده و به آندسترسي پيدا کرده است. بدون شک ايرانيان باستان اولين کساني بوده‌اند که در حفر چاهو قنات پيشقدم بوده‌اند. علاوه بر حفر چاه به روش دستي که هم اکنون نيز در بسيارياز جاها رايج است، فنون حفر چاههاي مکانيکي نيز به وفور استفاده مي‌شود. حفاريهايمکانيکي که معمولا به دو صورت انجام مي‌گيرد، شاملحفاري ضربه‌ايودورانيمي‌باشد. مته‌هاي ضربه‌اي که تااواسط قرن نوزدهم براي حفر چاههاي نفت مورد استفاده قرار مي‌گرفت و به متد کاناداييمعروف بود، به ديلم بلند و قطوري شباهت داشت که قادر بود تا چندين صد متر به درونزمين رخنه نمايد.
گرچه اکنون اکثر چاههاي نفت با روش دوراني حفر مي‌گردد،لکن هنوز در برخي کشورهاي نفت خيز مخصوصاايالات متحده آمريکاهنوز از روش ضربه‌اياستفاده مي‌شود و حدس مي‌زنند نزديک به 25 تا 30 درصد چاههاي نفت آمريکا با روشضربه‌اي حفر مي‌گردد. حفاري دوراني اولين بار در سال 1901 درميدان نفتي Spindletop ، نزديکتگزاسمورد استفاده قرار گرفت و به سببمزايايي که نسبت به ضربه‌اي داشت، دامنه کاربرد آن به زودي گسترش يافت. بطوري که دردهه 1920 اکثر حفاريهايي که براي استخراج نفت در سراسر جهان صورت مي‌گرفت با اينروش بود.
حفاري ضربه‌اي
دستگاههاي حفاري ضربه‌اي و ياسوندوزهاي ضربه‌اي ، دستگاههاي ساده‌اي هستند که براي پژوهشهاي آب يابي بسيار مناسبهستند. از اين دستگاهها بيشتر براي چاههايي که در داخل سنگهاي مقاوم حفر مي‌شود،استفاده مي‌کنند. اصول کار سوندوزهاي ضربه‌اي خردکردن سنگهاست که اين عمل بوسيلهمته‌اي به ناممته حفارييا ترپان انجام مي‌گيرد. مته‌هابطور منظم از ارتفاع ثابتي روي سنگ فرود مي‌آيند. دستگاه مجهز به يک خرک چهار قطبيو يا يک دکل است که مته‌هاي حفاري بوسيله يکقرقره برگشت روي آن آويزان مي‌گردند.
اين مته‌ها داراي حرکت رفت و آمدي مي‌باشندو به منظور اجراي مانورهاي پائين و بالا رفتن ، از دستگاه رفت و برگشت جدا گرديده وبه يک وسيله‌اي به نام چرخ قرقره که براي جاگذاري لوله‌ها نيز بکار مي‌رود، مربوطمي‌باشند. خرکهاي جدا شونده ، چوبي و يا فلزي هستند. پايه‌ها روي دالهاي سيماني کهقبل از مونتاژ دستگاه تهيه مي‌شوند، قرار مي‌گيرند. دکل‌هاي خم شونده يا تلسکوپي ،سوندوزهاي دستگاههاي حفاري خود کار قابل حمل را مجهز مي‌نمايند. ممکن است که ايندکلها به صورت دائمي در پشت يک کاميون ثابت شده باشند. دکلها بايد بوسيله کابلهايمحکم روي بلوکهاي سيماني ثابت گردند.
عميق ترين چاه با روش ضربه اي
عميق ترين چاه با اين روش در ايالت نيويورکتوسط شرکت گاز طبيعي ايالت نيويورک در سال 1948 تا 1953 تا عمق 11145 فوت حفر گرديدکه به نفت نرسيد.
حفاري چرخشي
امروزه کاربرد دستگاههاي حفاري چرخشيبسيار متداول شده است. اين دستگاهها را مي‌توان در هر نوع زمين بکار برد. ولي برتريکاربرد آنها در زمينهاي نرم بيشتر است. پيشروي اين دستگاهها در داخل سنگهاي سخت بهکندي صورت مي‌گيرد. در اين روش سر مته فولادي که متصل به انتهاي لوله فولادي است،از سر چاه به کمک موتور ، حرکت دوراني مي‌نمايد. گل حفارياز داخل لوله به درون چاه تزريقشده و از اطراف لوله به سر چاه بر مي‌گردد.
گل حفاري ضمن خنک کردن سر متهاعمال حمل خرده سنگهايي که بوسيله سر مته از ته چاه تراشيده شده است، به سر چاه وجلوگيري از فشار طبقات سست و ريزش آنها به داخل چاه را نيز انجام مي‌دهد. با روشحفاري دوراني چاههاي بسيار عميق حفر مي‌گردد. عميق ترين چاه جهانکه با اين روش حفرگرديده در سال 1956 در لوئيزيانا (آمريکا) به عمق 21535 فوت بود که به نفت نرسيد.
روش توربيني
بر حسب گزارشي که به چهارمين کنگره جهانينفت در سال 1955 در رم داده شد، شوروي سابق نوعي حفاري دوراني ابداع کرده بود که درآن سر مته به جاي آنکه به کمک لوله فولادي دوران نمايد، بوسيله توربيني که به عنواننيروي محرکهاز گل حفاري و يا الکتريسيتهاستفاده مي‌نمايد، حرکت مي‌کند. در اين روش قسمت متحرک تنها سر مته در عمق چاهخواهد بود. بنابراين مي‌تواند سرعت دوراني به مراتب بيشتري داشته باشد. از نظر سرعتعملي که اين روش دارد، داراي برتري اقتصادي زيادي است. بر حسب گزارش فوق 65 درصد کلحفاريهاي نفتي شوروي سابق با اين روش بوده است. اين روش اکنون دراروپاو آمريکا نيز مورد استفاده قرارمي‌گيرد.
