تغذیه در بای‌پس معده (2)
رژیم بای‌پس معده دارای سه مرحله اصلی است که به ترتیب عبارتند از: رژیم‌های غذایی مایع، رژیم غذایی نرم و رژیم غذایی معمولی.
http://img.tebyan.net/big/1390/06/92...2532231228.gif
در قسمت اول این مطلب در رابطه با چگونگی تغذیه پس از عمل در کسانی که جراحی بای‌پس معده انجام داده اند و همچنین راجع به چگونگی دریافت ریز مغذی‌ها و درشت مغذی‌ها توضیحاتی ارائه شد، حالا ادامه ی مطلب را مطالعه نمایید.
رژیم بای‌پس معده دارای سه مرحله اصلی است که به ترتیب عبارتند از:
1) رژیم‌های غذایی مایع
این رژیم در روزهای اول پس از عمل برای بیمارانی تجویز می‌شود که باید بلع راحتی داشته باشند و فیبر و باقی‌مانده کمی دریافت کنند.
رژیم مایع صاف شده و مایع کامل، رژیم غذایی مایع را تشکیل می‌دهند :
رژیم مایع صاف شده
از این رژیم دو تا سه روز اول پس از عمل استفاده می‌شود حدود 500 کالری را تأمین می‌کند. رژیم مایع صاف شده، چربی، سدیم و پتاسیم کمی دارد و در مواقع بروز
اسهال و استفراغ نمی‌تواند مقادیر کافی الکترولیت و مایعات را تأمین نماید. مواد غذایی مجاز در رژیم مایع صاف شده شامل
چای، سوپ صاف شده و بدون چربی ( انتخاب اول پس از عمل در بیشتر جراحی‌های دستگاه گوارش )، نوشابه‌های گازدار،
آب میوه صاف شده، نسکافه و ژلاتین است. در این رژیم، شیر و مایعات تهیه‌شده از آن مجاز نیست. یاد آوری می‌شود که به طور معمول دریافت غذا در چند روز اول پس از جراحی، از طریق دهان ممنوع است و تغذیه روده‌ای یا وریدی جایگزین آن می‌شود.
رژیم مایع کامل
این رژیم شامل کلیه غذاهایی است که در درجه حرارت اتاق یا بدن مایعند (مثل
بستنی و ژله). این رژیم برای افرادی که در بلع و جویدن مشکل دارند و قادر به هضم غذاهای جامد نیستند، مناسب است. رژیم فوق، تمام نیازهای تغذیه‌ای پایه را به جز فیبر تأمین می‌کند. با استفاده از رژیم مایع کامل به مرور می‌توان بر میزان کالری و پروتئین دریافتی افزود.
متوسط گنجایش معده بای‌پس شده در هر وعده، تنها به اندازه نصف فنجان است
گفتنی است این رژیم همانند رژیم مایع صاف شده، فیبر کمی داشته و لذا یبوست یکی از عوارض این رژیم است. این رژیم به طور متوسط حدود 1200 کالری را تأمین می‌کند و تا سه، چهار هفته پس از عمل قابل استفاده است. لازم به ذکر است که بیشتر مکمل‌های مولتی ویتامین – مینرال و مکمل‌های رژیمی در این مرحله تجویز می‌شوند.
2) رژیم غذایی نرم
این رژیم، مرحله انتخابی بین رژیم غذایی مایع و معمولی بیمارستانی است که از نظر فیبر، باقی‌مانده محدود است. به تدریج و با پیشرفت وضعیت بیمار و با صلاح‌دید پزشک و متخصص تغذیه، رژیم بیمار به سمت رژیم نرم می‌رود. بعضی از بیماران ظرف دو هفته پس از عمل می‌توانند از این رژیم استفاده کنند و برای سایر بیماران نیز ممکن است کمی بیشتر طول بکشد. غذاهای نرم معمولاً تا هشت هفته پس از عمل توسط متخصصان تغذیه برای بیماران تجویز می‌شود.
3) رژیم غذایی معمولی
بعد از رژیم نرم، نوبت به رژیم معمولی می‌رسد که غالباً هشت هفته پس از عمل بای‌پس استفاده می‌شود. اگر چه این رژیم تمام
پنج گروه غذایی را در بر می‌گیرد، اما بیماران باید توجه داشته باشند که در هر وعده، رژیم خود را با غذاهای پر پروتئین و کم‌چرب شروع کنند. نکته مهم دیگر اینکه مقدار دریافت غذا به ظرفیت معده و قابلیت تحمل بیمار بستگی دارد.
استفاده از وعده‌های کم‌حجم و کوچک و مایعات به دفعات در طول روز برای یک معده بای‌پس شده تا مدت‌ها باید رعایت شود تا از بروز عوارض جلوگیری به عمل آید. در این صورت حتی اگر مشکلی به وجود آید، ظرف مدت زمان کوتاهی برطرف می‌شود. در ادامه به ذکر نکاتی پیرامون همین موارد می‌پردازیم:
ملاحظات ویژه
* متوسط گنجایش معده بای‌پس شده در هر وعده، تنها به اندازه نصف فنجان است.
* در شروع دوره رژیم درمانی از شش وعده کوچک، به تدریج از چهار وعده و نهایتاً هنگامی که بافت معده سازگاری لازم را پیدا کرد، از سه وعده کامل و کم حجم استفاده می‌شود.
* غذا باید به آرامی میل شده و هر لقمه به طور کامل و در حدود 30 بار جویده شود.
* بیش‌خواری نه تنها در طول دوره رژیم درمانی، بلکه در تمامی دوران زندگی برای این دسته از افراد ممنوع است.
* برای هر وعده غذایی می‌بایست بین 30 تا 60 دقیقه وقت گذاشته شود.
* غذا به اندازه‌های کوچک‌تر تقسیم گردد تا آسان‌تر جویده شود.
* بهتر است از قاشق‌های مخصوص کودکان و یا قاشق مربا خوری برای صرف غذا استفاده شود.
* حتی‌الامکان از مصرف هم‌زمان مواد غذایی جامد و مایعات خودداری شود.
* غذا خوردن را با فعالیت‌های دیگر ترکیب نکنید. بنشینید؛ تنها بر روی غذای خود تمرکز کنید و از خوردن آن لذت ببرید.
* به محض اینکه احساس پری کردید، از غذا خوردن دست بکشید. به خاطر داشته باشید که دریافت بیش از حد غذا، هضم و جذب را دچار اختلال می‌کند.
استفاده از وعده‌های کم‌حجم و کوچک و مایعات به دفعات در طول روز برای
یک معده بای‌پس شده تا مدت‌ها باید رعایت شود تا از بروز عوارض جلوگیری
به عمل آید
* در صورتی که یکی از علائم زیر را پس از صرف غذا احساس نمودید، احتمالاً در خوردن زیاده‌روی کرده‌اید:
تهوع، درد در شانه یا ناحیه بالای سینه، احساس پری سر دل یا فشار زیر قفسه سینه
* اگر تنها از یک رژیم جامد استفاده می‌کنید، سه وعده در طول روز کافی است.
* مایعات را به تدریج در طول روز و در بین وعده‌های غذایی بیاشامید.
* بدن برای حفظ تعادل الکترولیتی خود به دریافت مایعات کافی احتیاج دارد.
* از مصرف آب و مایعات، 30 دقیقه قبل و بعد از هر وعده غذایی خودداری شود.
* از مصرف نوشیدنی‌های کربناته اجتناب کنید.
* از مصرف نوشیدنی‌های پر کالری نظیر میلک شیک، سودا، آب میوه‌های پر کالری و پر کربوهیدرات و نوشیدنی‌های میوه‌ای اجتناب کنید؛ چرا که بدون ایجاد حالت پری، باعث افزایش کالری دریافتی و افزایش وزن خواهند شد.
* از جویدن آدامس یا مصرف آب‌نبات‌های سفت اجتناب شود؛ زیرا ممکن است در صورت بلعیده شدن باعث انسداد مجرای خروجی معده شوند.
* آرامش خود را حفظ کنید و از زندگی خود لذت ببرید.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: ماهنامه دنیای تغذیه - علی شفیعی، کارشناس تغذیه
