بررسی کارکردهای کنش جن سی در روابط متقابل زناشویی همسران

چکیده:
این بررسی به شیوه روندپژوهی به مطالعه ارتباط معنادار و نقش و کارکرد آمیزش جنسی در ارتباط همسری زنان و مردان خوزستانی در سال 1386 می پردازد. با استفاده از دو نظریه کارکردگرایی و تعریف انواع آن در دو صورت به و بدکارکرد برای متغیر کنش جنسی همسران و تئوری تحلیل تبادلی اریک برن (1964) در تعریف نقش منِ شخصیت همسران در سه حالت منِ والدی، بالغ و کودک به آزمون معناداری آنها با آماره کای دو و فی پرداخته شد. جامعه آماری شامل زنان و مردان مراجعه کننده به مراکزی چون دادگاههای خانواده، کلانتریها و نهادهای دولتی و با روش نمونه گیری در دسترس و تصادفی جمعاً 75 زن و مرد بودند. متغیرهای فرعی بررسی شامل سن، سواد، شغل و طلاق نیز در ارتباط با دو متغیر اصلی بالا مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشانگر ارتباط معنادار بالا بین کارکردهای کنش آمیزش جنسی و نوع ارتباط تبادلی همسران بوده که در این میان متغیرهای مداخله گر سن در جهت مثبت و طلاق در جهت منفی ارتباط معنادار و اثرگذار بر روی متغیرهای اصلی بررسی داشتند. در مجموع می توان گفت متغیرهای سن و سواد در تقویت ارتباط تکمیل کننده بین منِ شخصیت همسران و بهره وری مناسب از کارکردهای کنش جنسی در جهت تداوم این ارتباط موثر خواهند بود. شغل فاقد ارتباط معنادار و طلاق را می توان نتیجه بدکارکردی آمیزش جنسی و ارتباط تبادلی قطع کننده منِ والد-کودکی همسران دانست.

واژگان کلیدی: کارکردهای آمیزش جنسی، روابط همسری، نظریه اریک برن، تحلیل تبادلی

مقدمه
بررسی و مطالعه کارکردهای ارتباط جنسی و مولفه های جسمانی روانی این ارتباط میتواند یکی از مهمترین موضوعات و مسائل قابل بررسی در مطالعات خانواده، پیوندهای زناشویی و روابط زن و شوهری دانست. هر چند درک و فهم این شناخت به دلیل محدودیتهای پژوهشی خاص خود مساله زاست؛ ولی دوام و پایداری بخش مهمی از یک ارتباط همسری طبق ارزشها و هنجارهای مورد تائید جامعه خود بی شک بر بد یا به کارکرد بودن پیوندها و آمیزش جنسی(میزان و نوع) زن و مرد بستگی خواهد داشت.
این پژوهش نیز در یک روندپژوهی سه ماهه در مطالعه 35 پیوند زناشویی موفق و شکست خورده در پی بررسی نوع و کارکردهای آمیزش جنسی در روابط زن و شوهری است. این تحقیق در واقع در پی مطالعه این امر می باشد که کنشهای جنسی و مشخصاً نوع جسمانی آن یعنی آمیزش جنسی از دریچه روابط همسری به عنوان چه ابزاری بکار رفته و چه کارکردی می یابد. هر چند اگر این بد یا به کارکردی، مولفه ای گذرا و موقت(از لحاظ متغیر زمان و میزان آمیزش جنسی) در این ارتباط زن و شوهری باشد. به همین منظور در این مطالعه ارتباط زناشویی 70 زن و مرد خوزستانی در اوخر سال 1385 و اوایل سال 1386 مورد مطالعه قرار گرفت.

بیان موضوع
قبل از انجام این بررسی پژوهشگر همواره در حوزه حرفه ای مطالعاتی خود به مسائل و متغیرهای اثرگذاری روبرو میگردید(و می گردد.) که بر حسب مشاهده مستقیم و غیرمستقیم علمی افراد مورد مطالعه به ناموفق بودن و غیراثربخش بودن آمیزشهای جنسی و کنشهای جنسیتی زن و شوهری اشاره داشته اند. در مطالعه برخی از شکستها در روابط همسری بصورت بالقوه و بعدها در شکل بالفعل(تشکیل پرونده در محاکم خانواده) بویژه از سوی مردان به کارکردهای منفی و نامناسب رابطه جنسی خصوصاً متغیر بدنی آن اشاره فراوان گردیده است. در مشاهده و مطالعه موردهای بررسی نیز قبل از اجرای نظام مند پژوهش به جملات و حالاتی اشاره می شد که به نوع و کیفیت ارتباط زن و شوهری از یک سو و کارکردهای کنش جنسی با تاکید بر متغیر جسمانی آن از سویی دیگر بر می گشت. مسائلی از این قبیل(پیدا و پنهان) پژوهشگر را به مطالعه کارکردهای روابط جنسی در بین خانواده های موفق و شکست خورده سوق داد. (اسدالهی، 1385)

چارچوب نظری
در پارادایم رفتارگرایانه در نظریات جامعه شناسی(پارادایمهای سه گانه کوهن: رک: ریتزر 1382) به دو متغیر کارکرد Function و کنش Action اشاره فراوان گردیده؛ بطوریکه در سلسله نظریات رفتاری جامعه شناسی بر بنیادین بودن این دو متغیر تاکید دارند. مانند نظریات افرادی چون کولی، هومنز، کالینز، هوبر و مرتون.(کوزر، 1382)

از سوی دیگر در حوزه علوم رفتاری نیز به سلسله تئوریها و نظریاتی برخورد می شود که به کارکردشناسی و سنجش نوع و کیفیت ارتباط و روابط بین فردی انسانها اهمیت می دهد. هر چند نمی توان به نظریه پردازی خاص در این حوزه اشاره نمود که بیشتر از همه این ساختار نظری ترکیبی از دیدگاه ها و تئوریهای پیوند یافته جامعه شناختی و روانشناختی است. در این مطالعه از یک سو متغیر کارکرد و کیفیت آن(بد یا به کارکردی) در مولفه آمیزش جنسی و از سوی دیگر نوع و کیفیت ارتباط زناشویی و زن شوهری در ساخت نظری والد- بالغ و کودک در نظریه منسجم تحلیل تبادلی(Transactional Analysis) اریک برن(Eric Berne, 1964) در کتاب پرفروش خود با نام نظریه بازیهای انسانها استفاده شده است.

نظریه تحلیل تبادلی اریک برن(TA)
این نوع از روابط میان فردی در بین بزرگسالان بطور نظام مند از سوی متخصصان بالینی مورد بررسی قرار گرفته است که در روان درمانی بدان تحلیل تبادلی می گویند. تبادل به عنوان هر واحد از مبادله اجتماعی تعریف شده است. اریک برن روانپزشک کانادایی در سال 1964 این تبادلها و روابط بین فردی را به شیوه های دقیق و قابل درک در کتاب خود به نام " بازیها" (Games People Play) طبقه بندی کرده است. نکته اصلی در کار برن این نظریه است که هر فردی در هر لحظه از زندگی در گروه اجتماعی خود در حالتی از منِ والد، بالغ یا کودک جلوه گر می شود و افراد می توانند به هر میزان از آمادگی خود از یک حالتِ من به حالتی دیگر تغییر یابند.(برن، 1964:23)

جنبه والد(Parental): نشانگر اقتدار، سنت و دانش یکنواخت از نحوه انجام کارهاست.
جنبه بالغ(Adult): حد واسط بین بخش والد و کودکِ شخصیت است. این جنبه نشانگر تسلط بر مهارتها و نوعی رویکرد عینی و منطقی در تحلیل داده ها در هر موقعیت است.
جنبه کودک(Children): نشانه خودانگیختگی، آفرینندگی، شهود و لذت است.
این تعاریف فاصله چندانی با مفاهیم نظری من، فرامن و نهاد فروید ندارد. به یک معنا تحلیل تبادلی را می توان کاربرد نظریه شخصیت فروید در نظر گرفت. افراد هر چقدر بتوانند سرپرستی منِ بالغ خود را برعهده بگیرند، بزرگتر خواهند بود. اما هیچ فردی نمی تواند در تمام اوقات این حالت را حفظ کند. از نظر برن سالمترین نوع ارتباط و تبادل از نظر روانشناختی تبادل تکمیل کننده(Complementary Transaction) است که می تواند مثلاً بین یک منِ والد و کودک بصورت دوسویه برقرار گردد. تبادل تکمیل کننده ساده و و در روابط سطحی زندگی و اچتماعی افراد رخ می دهد. ولی به اعتقاد برن این تبادلهای تکمیل کننده براحتی می تواند توسط تبادلهای قطع کننده فروپاشد. (همان منبع، 31: 1964)

تبادل قطع کننده(Closed Transaction) معمولاً بین منِ والد و کودک در حالتی از عدم درک متقابل هم رخ میدهد که در این وضعیت منِ کودک اصل موضوع تبادل را رها نموده و با خود شخصیت منِ والد به تعارض برمی خیزد و پاسخی قطع کننده و غیرمنتظره به منِ والد مقابل می دهد. افراد دارای تبادل قطع کننده اگر همچنان به همین شیوه گفتگو ادامه دهند؛ هیجان بیشتری بوجود آورده که سود چندانی در این ارتباط برایشان فراهم نخواهد شد. آنها خودشان را بیشتر و بیشتر در موقعیت تعارض آلود درگیر می سازند. برای بیرون آمدن از این موقعیت دست کم یکی از آنها باید یک گام به عقب برداشته و به اصل موضوع ارتباط بین خود بپردازند. این امر فوراً به ایجاد خودآگاهی در طرف مقابل نمی گردد؛ اما شرایط تبادل و در نتیجه ارتباط را تغییر خواهد داد.
روابط زن و شوهری نیز نمونه ای عالی از ارتباط تبادلی دونفره است که هم میتواند سازنده و تکمیل کننده باشد و هم به درجه ای از فروپاشی و انقطاع برسد. طلاق نمونه کاملی از پایان یک ارتباط قطع کننده بین دو منِ والد و کودک است. بر مبنای دیدگاه نظری اریک برن ارتباط تبادلی بین دو منِ والد زن و مرد و یا ارتباطی بالغی بین آنها میتواند سازنده و اثربخش بوده ولی در قالب ارتباط منِ والد-کودک میتواند جنبه های دیگر تبادل آنها بطور مثال کنش جنسی آنها را تحت شعاع قرار دهد. آنچه که این بررسی در پی درک آن است.

اهداف و سوالات پژوهش
این مطالعه در پی دستیابی به اهداف زیر است:

* کارکردهای متفاوت آمیزش جنسی در ارتباط زن و شوهری ترسیم گردد.
* نوع روابط همسری در بین افراد مورد مطالعه در ساخت نظری اریک برن بیان شود.
* ارتباط متغیرهای اصلی تحقیق(کارکرد آمیزش جنسی، روابط همسری) با متغیرهایی مثل سواد، سن، شغل و طلاق سنجیده شود.
* بر مبنای اهداف اصلی بالا بررسی حاضر در صدد پاسخگویی به سوالات زیر است:
* در ارتباط زن و شوهری نمونه های مورد مطالعه، آمیزش جنسی چه کارکردهایی دارد؟(به یا بدکارکرد)
* نوع روابط زن و شوهری در ساختار نظری منِ والد، بالغ و کودک چگونه است؟
* ارتباط بین کارکردهای آمیزش جنسی و نوع روابط همسری چه ساختی دارد؟
* آیا بین نوع متغیرهای فردی سواد، شغل، سن و طلاق با متغیرهای اصلی پژوهش ارتباط معناداری وجود دارد؟

روش شناسی پژوهش
تکنیک پژوهش و ابزار جمع آوری اطلاعات
در این مطالعه نوع پژوهش توصیفی اکتشافی و با کمک سه ابزار مشاهده غیرمستقیم، مصاحبه غیرساخت یافته و در پایان آزمون محقق ساخته به جمع آوری اطلاعات متغیرهای تحقیق اقدام گردید. آماره های بررسی شامل آزمون پارامتریک پیرسون و رتبه ای اسپیرمن و آزمون ناپارامتریک x2 و Ф می باشد.(دلاور، 1384)
آزمون مطالعه با استفاده از متغیرهای بررسی و یافته های قبلی در مشاهده غیرمستقیم و مصاحبه غیرساخت یافته طراحی و بصورت بازپاسخ از آزمودنی ها پرسش شد. نحوه جمع آوری اطلاعات از طریق آزمون و شیوه توزیع آن در نوع خود جالب توجه و قابل بیان است. با مصاحبه بدون برنامه قبلی و اعلام نشده در محیطهای خاص مثل راهروهای دادگاه خانواده، ایستگاه اتوبوس، مراکز مشاوره و سالن های انتظار مراکز خاص مثل کلانتریها، بیمارستانها و برخی از نهادهای دولتی شهری آزمونگران نیز بعضاً خود نیز بصورت مراجعه کننده و مشتری بطور تصادفی و نمونه گیری در دسترس با نمونه ها مصاحبه می نمودند.(سرمد، 1383)
بعد از گردآوری اطلاعات اولیه و طراحی آزمون مجدداً با مراجعه به مراکز مدنظر و با معرفی قبلی و کسب اعتماد(فقط توزیع و جمع آوری آزمونها دو ماه به درازا کشید.) بین آزمودنی ها نیز بطور تصادفی پرسشنامه تحقیق توزیع گردید. نکته مهم الصاق تمبر و پرداخت هزینه پست درون شهری جهت ارسال و اعاده مجدد پرسشنامه ها بود. جالب اینکه تقریباً 56 نفر از 70 نفر مراجعه کننده به مراکز فوق آزمونها را به صندوق پستی تعیین شده پست نمودند. بجز شیوه معتبر و قدیمی بالا به روش جدیدی نیز اقدام گردید. با مراجعه به اتاقهای گفتگو(Chat Rooms) متغیرهای مطالعه مورد بررسی و سوال قرار گرفتند. هر چند تاکنون پژوهشی مستقل اعتبار و روایی این روش جدید را نسنجیده است؛ ولی مولفه مهم محرمانه ماندن بویژه در تحقیقات بررسی مسائل جنسی که ریشه در تابوی اجتماعی مسایل جنسی دارد؛ بسیار اثرگذار بوده است. اعتبار یافته های آزمون در شیوه سنتی قبلی با کمک آلفای کرونباخ 65/0 بدست آمد. سطح اطمینان آزمون نیز به علت وجود متغیرهای مداخله گر فراوان فرهنگی- فردی و اجتماعی تا سطح 90/0 در نظر گرفته شد.

تعریف متغیرها و مفاهیم پژوهش
کارکرد:(متغیر فرعی) نقش یک عضو یا عنصر در کلی ساخت یافته که در جهت اهداف یک ساختار قرار میگیرد و با کل مجموعه معنا می یابد.(بیرو، 1382:143)
بدکارکرد: (متغیر فرعی) نقشی که در جهت اهداف یک ساختار نباشد.
به کاردکرد: (متغیر فرعی) نقشی که در جهت اهداف ساختار قرار گیرد.
آمیزش جنسی: (متغیر اصلی) به عمل و کنش جسمانی رابطه جنسی توجه داشته که به تعداد عمل مقاربت و بر احساس مثبت یا منفی برخاسته از آن بعد از آمیزش تاکید دارد.
روابط زناشویی: (متغیر اصلی) در این بررسی رابطه به ترکیبی از ایفای نقشهای منِ والد، یالغ و کودک یک زوج در قالب پیوند ازدواج آنها اشاره دارد. بدین معنا که در پیوند همسری آنها، زن یا مرد نقش منِ والد یا بالغ را ایفا میکند یا نقش منِ کودکی را.
سواد: در مفهوم برخورداری از آموزش رسمی در پنج سطح بیسواد و کم سواد؛ ابتدایی؛ راهنمایی؛ دبیرستان و دیپلم؛ دانشگاهی بکار رفته است.
شغل: به معنای برخورداری و داشتن یکی از مولفه های زیر بمدت حداقل 6ماه پی در پی است: بیکار، مشاغل خدماتی، مشاغل صنعتی و مشاغل کشاورزی که برای هر کدام دو خصیصه دولتی و آزاد لحاظ گردید.
طلاق: بدین معنا که در زمان انجام پژوهش از سوی دادگاه رسمی حکم قطعی طلاق و جدایی زن و شوهر صادر گردیده و رسماً پیوند زناشویی آنها خاتمه یافته است. به علت وجود 29 مورد طلاق قطعی در بین آزمودنی در مصاحبه مقدماتی و اولیه این متغیر در آزمون نهایی درج شد که به 31 مورد طلاق بالغ گردید.

جامعه آماری و نمونه گیری
حوزه جمعیت شناختی این بررسی به علت لزوم اجرای متنوع ابزار جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه، مصاحبه مستقیم، مشاهده غیرمستقیم و مکاتبه تا استفاده از اتاقهای چت روم و ایمیل، بسیار گسترده و متنوع بود. لذا تعیین جمعیت واقعی جامعه آماری مشکل بود. در این باره با روش نمونه گیری تصادفی و در دسترس اقدام گردید. با جمعاً 70 نفر که اکثراً خوزستانی هستند؛ مصاحبه و مکاتبه شد. مجموعاً نیز با 37 نفر در فضای مجازی اینترنت و اتاق گفتگو(Chat Rooms) مصاحبه و 76 ایمیل نیز شامل پرسشنامه و متن سوالات مصاحبه برای برخی از کاربران ارسال گردید.

فرضیه های بررسی

* بین کارکردهای آمیزش جنسی و رابطه همسری ارتباط معناداری وجود دارد.
* نوع رابطه همسری در بدکارکرد آمیزش جنسی از نوع ارتباط منِ والد-کودک قطع کننده است.
* نوع رابطه همسری در به کارکرد آمیزش جنسی از نوع ارتباط منِ والد-والدی تکمیل کننده است.
* بین سواد و کارکرد آمیزش جنسی رابطه معناداری وجود ندارد.
* بین سواد و نوع ارتباط همسری رابطه معناداری وجود دارد.
* بین شغل و کارکرد آمیزش جنسی رابطه معناداری وجود ندارد.
* بین شغل و نوع ارتباط همسری رابطه معناداری وجود دارد.
* بین طلاق و بدکارکرد آمیزش جنسی رابطه معناداری وجود دارد.
* بین سن و نوع ارتباط همسری رابطه معناداری وجود دارد.
* بین سن و کارکرد آمیزش جنسی رابطه معناداری وجود دارد.

یافته های پژوهش
داده های توصیفی
با مطالعه نمونه های آماری با سه ابزار مشاهده غیرمستقیم، مصاحبه غیرساخت یافته و آزمون محقق ساخته ابتدا یافته های توصیفی جدول یک بدست آمد:
داده های جدول شماره یک باسوادی(اکثراً دانشگاهی) با شغل اکثریت خدماتی و همچنین متاهل بودن اعضای نمونه آماری را نشان می دهد. نکته قابل بررسی و مطالعه این است که تقریباً 20% از نمونه ها(بیشتر نمونه های اینترنتی) بطور غیررسمی و خودخواسته رابطه همسری زناشویی خود را با همسرشان قطع کرده بودند.

آزمون همبستگی متغیرهای بررسی
با استفاده از آماره های همبستگی پارامتریک و ناپارامتریک به مطالعه و آزمون معناداری داده ها و متغیرها پرداخته شد. که بیشترین ارتباط همبسته در جدول شماره دو آمده است:
داده های جدول بالا نشان داد که بیشترین رابطه همبسته بین متغیرهای شغل و به کارکردآمیزش جنسی(63/0)، بدکارکردآمیزش جنسی و رابطه منِ والد- کودک(74/0)، طلاق و رابطه منِ والد- کودک(60/0) می باشد. جدول سوم رابطه همبستگی را بر اساس آماره اسپیرمن نشان می دهد.(30± ≤ rs رتبه ای اسپیرمن)
در جدول سه روابط معنادار و همبسته(مثبت و منفی) بین متغیرهای بررسی بالاتر بود. بیشترین ارتباط معنادار بین متغیرهای سن و سواد(63/0-)، طلاق و رابطه همسری منِ والد-کودک(53/0)، سواد و به کارکرد آمیزش جنسی(78/0)، سواد و رابطه همسری منِ والد-والدی(81/0)، رابطه همسری منِ والد کودکی و بدکارکرد آمیزش جنسی(60/0)، به کارکرد آمیزش جنسی و رابطه همسری منِ والد-والدی(63/0)، سن و رابطه همسری منِ کودک کودکی(63/0-) وجود داشت. پس می توان به اهمیت و نقش مولفه های سواد، سن و طلاق در نوع ارتباط زناشویی و همسری و کارکردهای آمیزش جنسی در این ارتباط پی برده و تاکید نمود.

آزمون معناداری فرضیه های پژوهش
در سطح معناداری sig: 0.10 و با کمک آزمون آماری کای دو(x2) فرضیه های این مطالعه مورد آزمون قرار گرفتند که نتایج آن در جدول چهار آمده است:
طبق داده های جدول چهار و آزمون کای دو فرضیه های 4، 5، 6 و 7 رد گردید که نشان دهنده بی ارتباط بودن متغیرهای شغل و سواد با نوع رابطه همسری است؛ اما ارتباط معنادار این دو متغیر با نوع کارکرد آمیزش جنسی در ارتباط همسری رد نگردید. در مجموع ارتباط معناداری بین متغیرهای سن، نوع کارکرد آمیزش جنسی و نوع ارتباط تبادلی همسری مشاهده شد که نشانگر اهمیت متغیر سن و به احتمال اثرگذاری آن در شکل گیری نوع ارتباط همسری در قالب منِ والد –والدی و همچنین بهره مندی از نوع آمیزش جنسی مناسب در تقویت این نوع ارتباط همسری است.
به علت اسمی بودن برخی از متغیرهای بررسی در جهت اطمینان و اعتبار بیشتر در معناداری فرضیه های تحقیق از آماره ناپارامتریک فی(Ф) نیز در آزمون معناداری متغیرها استفاده شد.(سرمد و همکاران، 1383)
بجز فرضیه های 4، 5، 9 و 10 که در مقیاس رتبه ای بودند؛ همسو با جدول چهار فرضیه های یک، دو، سه و هشت تائید ولی فرضیه هفت رد گردید.

جمع بندی و نتیجه گیری
از زمانی که در اوایل قرن بیستم زیگموند فروید نظریه روانکاوی با نگرش به سائقهای جنسی انسان را مطرح کرد؛ .دیدگاه او به بی منطقی عقلانی و آزمون ناپذیری محکوم شد. اما در نهایت توجه و تاکید بر سایقهای جنسی و نقش مهم آن در روابط بین افراد در جامعه از سوی اکثریت نظریه پردازان روانشناسی و علوم اجتماعی مورد توجه قرار گرفت. در این بررسی نیز به کارکردهای مهم کنش جنسی در روابط زن و شوهری تاکید گردیده است.
این مطالعه با هدف درک اهمیت آمیزش جنسی و تغییر کارکردی آن از صورت تقویت کننده پیوندهای همسری به عاملی تخریبی و تنبیهی و سنجش ارتباط معنادار آن با نوع روابط همسری در ساختار نظری اریک برن(روابط والد، بالغ و کودک) گام برداشته است. تابوی مسائل جنسی بویژه حریم نفوذناپذیر خانواده امکان پژوهشهای اجتماعی-روانشناختی را با سختی و موانع روبرو کرده است. اما با بروز شکست در روابط زناشویی افراد امکان مطالعه بهتر در این حوزه فراهم می گردد. این مطالعه با روشهای گوناگون و ابزارهای متفاوتی از مصاحبه غیرساختمند، مشاهده غیرمستقیم گفتارها، آزمون محقق ساخته از طریق پست الکترونیکی تا پست ساده و قدیمی از نمونه ها و آزمودنی ها جمع آوری گردید. داده های و یافته های بررسی جالب توجه بودند. نمونه های آماری درصد بیشتری تحصیلکرده، دارای مشاغل خدماتی و اکثراً در زمان پژوهش دارای ارتباط زناشویی و 87% آنها متاهل بودند. نکته قابل اشاره اذعان 20% از نمونه ها به عدم ارتباط زناشویی جنسی و قطع ارتباط همسری و در واقع طلاق غیررسمی بین آنها بود.

بررسی ارتباط معنادار بین متغیرهای پژوهش نشان داد که سواد و به کارکرد آمیزش جنسی(63/0)، بدکارکرد آمیزش جنسی و رابطه همسری منِ والد و کودک(74/0)، طلاق و رابطه همسری منِ والد کودکی(60/0)، سواد و رابطه همسری منِ والد والدی(70/0) با استفاده از آماره همبستگی پیرسون بیشترین رابطه همبسته را با هم داشتند. همچنین با استفاده از آماره همبستگی رتبه ای اسپیرمن متغیرهای سواد و رابطه همسری منِ والد والدی تکمیل کننده(81/0)، سواد و به کارکرد آمیزش جنسی(78/0)، سن و سواد(63/0-)، سن و به کاردکرد آمیزش جنسی(51/0-)، به کارکرد آمیزش جنسی و رابطه همسری منِ والد والدی تکمیل کننده(63/0)، طلاق و رابطه همسری والد کودکی قطع کننده(53/0) با هم همبستگی بالایی داشتند. ارتباط معنادار این متغیرها و تایید معناداری ارتباط آنها همسویی بالایی با اهداف و فرضیه های بررسی داشت. ولی در مجموع نقش و اهمیت بالای سواد، رشد سنی و طلاق بصورت مثبت و منفی در تداوم و نوع ارتباط زناشویی و کارکرد آمیزش جنسی در استحکام این ارتباط کاملاً مشهود و قابل ملاحظه است.

آزمون معناداری فرضیه های دهگانه بررسی با استفاده از آزمونهای کای دو و فی اهمیت بالای داشت. رد شدن ارتباط معنادار فرضیات 4، 5، 6 و 7 نشان دهنده این امر بود که متغیرهای شغل و سواد با نوع رابطه همسری ارتباط معناداری با کمک آزمون کای دو نداشته اند؛ اما متغیر سن(مقیاسی رتبه ای- فاصله ای) با هر دو متغیر اصلی پژوهش یعنی کارکرد آمیزش جنسی و نوع ارتباط همسری در قالب و نقش منِ والد، کودک و بالغ ارتباط معنادار و بالایی را نشان داد. این امر اهمیت تجربه در زندگی زناشویی و نقش اثرگذار آن را در جلوگیری از شکل گیری بدکارکرد آمیزش جنسی در روابط همسران گوشزد می کند. تجربه سنی و رشد آگاهی جنسیتی زمینه ساز بهره مندی مناسب از نوع آمیزش در تقویت ارتباط والد-والدی تکمیل کننده زنان و مردان خواهد بود.

در جهت سنجش اعتبار و روایی پایاتر روابط بین متغیرها و فرضیات پژوهش و به علت اسمی بودن مقیاس برخی از متغیرها، از آزمون فی(ناپارامتریک) در آزمون فرضیه های 1، 2، 3، 6، 7 و 8 استفاده شد. آزمون فرضیات بررسی همسویی بالایی با نتایج آزمون قبلی یا آماره کای دو داشت. فرضیه های یک، دو، سه و هشت تائید ولی فرضیه هفت رد شد. فرضیه اخثیر فرض ارتباط معنادار بین شغل و نوع ارتباط همسری بود که تائید نگردید. اما در مجموع با کمک آماره های Ф و x2 و آزمونهای همبستگی اسپیرمن و پیرسون این بررسی به این نتایج منتهی شد که نوع و کیفیت کارکردهای آمیزش جنسی در نوع ارتباط منِ والد کودک همسران و تقویت و تداوم آن کاملاً موثر است. همچنین در حالت بدکارکرد آمیزش جنسی نوع ارتباط همسران در قالب آمارانه و قطع کننده والد کودکی بوده است. عامل و معلول بودن هر یک اهمیت چندانی ندارد؛ مهمتر از همه ارتباط چرخشی و تداوم دهنده این بدکارکرد و نوع ارتباط آن است.
در سویه مقابل در حالتی که همسران به کیفیات ارتباط منِ والد والد تکمیل کننده بین هم اعتقاد و اذعان داشته اند؛ به این امر که آمیزش جنسی در تقویت این ارتباط نقش به کارکردی داشته تاکید نموده اند. طلاق را میتوان در واقع پایانی بر ارتباط همسری دانست. آن زمان که حتی کارکردهای آمیزش جنسی تحت تاثیر قرار گرفته یا موثر واقع می شوند. فرضیه هشتم بررسی به این ارتباط معنادار اشاره داشت. بدین معنا که آیا طلاق یا شکست در ارتباط همسری می تواند ناشی از بدکارکرد آمیزش جنسی همسران باشد؟
در هر دو آزمون آماری (هر چند هر دو متغیر ناپارامتریک بوده اند.) این فرض ارتباط معنادار تائید گردید. میتوان این گونه فرض نمود که طلاق هم عامل و هم معلول بدکارکردیهای آمیزش جنسی همسران است. چون شکست در ارتباط زناشویی آنها حاصل یک تصمیم در لحظه ای خاص از زمان و آنی نیست؛ بلکه روندی طولانی است که چرخه نامناسب آن با کارکردهای آمیزش جنسی در یک پیوستار از روابط همسران شکل گرفته و تقویت میگردد.

یافته ها و نتایج بررسی حاضر با همه سختی ها و با در نظر گرفتن خطای آماری و پژوهشی جالب توجه بود. هر چند به اهرمها و فاگتورهای تقویت کننده روابط زناشویی همسران پی برده شد؛ اما به نکات تاریک و منفی این پیوندها هم اشاره گردید. مهمترین راهکار در پیش رو برای همسران این است که این امکان را برای هم در تمام طول زندگی و لحظات پیوند زناشویی حتی در جسمانی ترین آن فراهم کنند تا ترسیمی از نوع ارتباط همسری خود صورت پذیرد و همواره در ارتباطِ در اصل دوسویه خود در نقشهای منِ والد و بالغ تکمیل کننده عمل نمایند. آموزشهای پیش از ازدواج بر دو گزینه و متغیر اصلی این بررسی یعنی نوع ارتباط همسری و ترسیم همیشگی و مداوم آن، کارکردها و کیفیت آمیزش جنسی آنها در تقویت یا تخریب آن تاکید نمایند. این پژوهش نشان داد که اگر چه برای فرزندار شدن زمان و سن اهمیت دارد(هر چند با علم پزشکی این مشکل نیز برای زنان و مردان میانسال حل شده است.)؛ ولی برای یک پیوند و ارتباط همسری پربار و زیبا، گذر زمان و کسب تجربه افزونتر در دنیای پیچیده و گوناگون ارتباطی انسانها یک گنجینه دست یافتنی است. پس می توان با اطمینان بالاتری گفت که با افزایش سن نمی توان لزوماً شاهد پیوند ازدواجی ناکارآمد و از ریخت افتاده بود.

منبع:

عبدالرحيم اسدالهي
دانشجوی دکتری مطالعات سالمندی دانشگاه پوترای مالزی

منابع و مآخذ

1. اسماعیلیان، مهدی(1385) راهنمای جامع spss14، تهران: نشر موسسه دیباگران تهران
2. بیرو، آلن(1382) فرهنگ توصیفی علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: نشر اطلاعات
3. دلاور، علی(1384) احتمالات و آمار کاربردی، چاپ دهم، تهران: انتشارات رشد
4. ریتزر، جرج(1383) نظریه های جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ هشتم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
5. ساروخانی، باقر(1382) روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، جلد سوم، چاپ سوم، تهران: نشر دیدار
6. سرمد، زهره و همکاران(1383) روشهای تحقیق در علوم رفتاری، چاپ سوم، تهران: نشر آگاه
7. کوزر، لوئیس(1382) زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دهم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
8. میلر، دلبرت(1380) راهنمای سنجش و تحقیق اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی
9. اسدالهی، عبدالرحیم(1385) بررسی عوامل بروز جرم در زنان سرپرست خانوار زندانهای خوزستان، تهران: مجموعه مقالات دومین همایش آسیب شناسی خانواده در ایران، دانشگاه شهید بهشتی