مکان های دیدنی کهکیلویه و بویر احمد

موقعیت جغرافیایی استان کهکیلویه و بویراحمد

http://www.irden.com/upload/iblock/8...Iranortho2.jpg

موقعیت : جنوب غربی ایران
مجاورت :
آب و هوا:
وسعــــت: ‪۱۶‬هزار و ‪۲۴۹‬ کیلومتر مربع
جمعـیــت: 700000نفر
تقسیمات:
شهرستانها: بویراحمد ( یاسوج) ،گچساران ، کهکیلویه (دهدشت )
مرکـــــز : یاسوج

تنگه دو آب و مهریان - یاسوج این منطقه دارای چشمه های فراوان با آب و هوای خنک می باشد و یکی از محل های گردشگری بسیار زیبا است



این تنگه در 5 کیلومتری شهر یاسوج در دره ای با درختان چنار و پوشش گیاهی جنگلی درختانی همچون بلوط ، بنه ، گردو ، زالزالک بسیار زیبا و در مسیر عبور رودخانه که در تمامی ماههای سال دارای آب فراوان می باشد واقع شده است .

تپه ملاکانیه - یاسوج په ملاکانیه به عنوان یک تپه تاریخی به هزاره سوم پیش از میلاد و سده هشتم تا دهم هجری قمری تعلق دارد،



در یک کیلومتری روستای بادنگان علیای یاسوج واقع شده است. این مکان با تپه های شهدا ،تپه دم چنار، تل مهره ای و تل خسرو بسیار همانند می باشد .

دهکده توریستی کریک - یاسوج این دهکده در فاصله 25 کیلومتری شهر یاسوج واقع گردیده است . بافت دهکده بسیار قدیمی بوده و خانه ها به صورت پلکانی و بطوریکه حیاط هر خانه پشت بام خانه دیگر محسوب می گرددواقع گردیده است



این روستا دارای آب وهوای بسیار مطبوع و خنک بوده و چشمه های متعدد در روستا جاری است . انواع درختان نظیرچنار،بید،انگور،گردو،س یب و شالیزهای سرسبز در این روستا واقع شده است . به طوری که این روستا از دیدنی ترین نقاط گردشگری استان محسوب می شود .

سد شاه قاسم - یاسوج
سد شاه قاسم یکی از سدهای خاکی جنوب کشور ایران می باشد .


این سد خاکی در 15 کیلومتری جنوب یاسوج محل مناسبی برای قایقرانی و ورزش های آبی است و یکی از مکان های دیدنی و توریستی محسوب می شود

غارنول - یاسوج غار نول در کوه گل واقع در 20 کیلومتری منطقه سی سخت یاسوج واقع گردیده است. غار نول با طول 80 متر دارای چند تالار پلکانی و انشعاب های مختلف و از لحاظ بررسی های زمین شناسی حائز اهمیت می باشد.



ارتفاع دهانه غار 3 متر است که در برخی نقاط درون غار تا 20 متر تغییر میکند. سقف و بدنه غار از سنگهای آهکی اسماری و قندیلهای زیبایی پوشیده شده و قطعات آب از این قندیلها و سقف غار, چکه میکند. در عمق غار چند چشمه وجود دارد که آب زلال و خنکی از آنها جاری است. دخالت های انسانی پیرامون چشمه سارها و قنات های اطراف این غار بیانگر استفاده از غار در دوره های گذشته و اخیر است . به نظر میرسد این غار در گذشته به عنوان پناهگاه موقتی مورد استفاده قرار گرفته است .

تپه دم چنار - یاسوج محل قرار گرفتن این تپه که یکی از تپه های پیش از تاریخ است، در نزدیکی روستای دم چنار یاسوج است.



این تپه تاریخی به هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد تعلق دارد و از نظر تاریخی با دیگر تپه های منطقه، به ویژه تل مهره ای و تل خسرو توانایی برابری دارد

نقوش برجسته تنگ سروک - بهبهان این نقوش در فاصله 50 کیلومتری شمال بهبهان ، بخش لیکک شهرستان کهگیلویه قرار دارد و قدمت آن به 299 میلادی یعنی به دوره اشکانی می رسد و منسوب به شاهزادگان الیمائی است


نقوش برجسته تنگ سروک در سال 1841 میلادی به وسیله «آقای بارون دبود» (سیاح روسی) تشخیص داده شد و برای اولین بارآقای الستین در کتاب موسوم به جاده های قدیم ایران غربی منتشر شد. از تاریخ 1952 آقای هنینگ این نقوش و کتیبه های آن را با دقت مورد مطالعه قرار داد. نقش تنگ سروک که بر صخره ای در یک دره بلند از پایه های زاگرس در شهرستان کهگیلویه تراشیده شده ، به یک شاهزاده الیمائید که یک شاهزاده نشین تابع اشکانیان بوده منسوب است. در تنگ سروک حداقل چهار مجموعه نقش برجسته موجود در سنگی که از کوه جدا شده و به شرح زیر می باشد:

الف ) اولین نقش دو نفر را در حال ایستاده نشان می دهد که هر دو قبا و شلواری به سبک لباسهای عهد اشکانی پوشیده اند. نمای شرقی این تخته سنگ شخصی را نشان می دهد که روی تختی دراز کشیده در حدود 600 متر دورتر در مجموعه ای از نقوش برجسته دیگری است که احتمالا قسمت اصلی این مجالس را نشان می دهد.

ب ) روی نمای غربی تخته سنگ اولی ، نقوش در سه ردیف دیده می شود که در نقوش دیگر بهتر محفوظ مانده اند. در ردیف بالا از قسمت چپ ابتدا فردی که شاید شاه باشد روی تختی نشسته در طرفین او اشخاصی ایستاده اند ، در نقش وسط سواری به شیری حمله کرده است و در بالای او کتیبه ای به خط پهلوی اشکانی دیده می شود. در ردیف پایین مردی با یک شیر در حال جنگ است. در طرف شمال غربی این تخته سنگ یک نفر روحانی در کنار آتشدانی ایستاده و آتشدان روی سکوی سه طبقه ای قرار دارد. روی طبقه زیرین این سکو کتیبه ای به خط پهلوی اشکانی است. روی نمای شمالی آن نیز مجلسی در دو طبقه نمایانده شده است. در طبقه بالا مردی خوابیده و تاجی در دست دارد و بر روی دست چپ خود لمیده است و در سمت چپ این شخص سه سرباز نیزه به دست دارند و در لابلای آنها سه خط به زبان پهلوی اشکانی نوشته شده است. در طبقه زیرین شبیه سه نفر نمایان است که کمی پاک شده است.

ج) به فاصله کمی در طرف شمال این تخته سنگ نقش برجسته دیگری است که روی نمای جنوبی آن یک اسب سوار نشان داده شده است.

د) در حدود شش متر دورتر یک تخته سنگ دیده می شود مه از کوه بیرون آمده و روی آن مجالس مذهبی مانند ، اشخاصی که در کنار آتشدان نقش شده است دیده می شود.

هنینگ زمان این نقوش را در حدود آخرین ربع قرن دوم میلادی یا اوایل قرن سوم می داند.

شاهزاده ای به صورت سواری مصور شده است که شیری را می کشد و یا با دشمنی جنگ تن به تن می کند و این برای اجتماعی که بر چشت اسب زندگی می کنند تصویری مطلوب است. در جای دیگر همان شاهزاده دیده می شود که ایستاده و بزرگتر از اشخاص دیگر در صحنه است و شاهزاده ای را به تخت می نشاند ، بعد در برابر یک قربانگاه که به شکل تخته سنگ مخروطی شکل است و دیهیمی روی آن قرار دارد به ستایش ایستاده است. سپس در طرف چپ قربانگاه بر روی یک تخت که بر پایه سه عقاب قرار دارد به طرز ایرانیان نشسته و دست راست خود را با حلقه مظهر قدرت به سوی دو تن از سران تابع خود گسترده است. کمی دورتر مجلسی است که در آن یک ایزد به شاهزاده ای مقام می بخشد و پس از آن صحنه جنگ یک شاه که بر اسبی سوار استو خود و الستین زره بر تن دیده می شود که با نیزه خود به دشمن حمله می کند.


پل های پاتاوه - کهکیلویه و بویراحمد این پل ها در 15 کیلومتری کوه دنا در بویر احمد سفلی که دیواره های بلند و غیرقابل عبوری دارد قرار گرفته است ، و آثاری همراه با پلهایی بزرگ و قلعه هایی مشرف بر رودخانه قرار گرفته اند


این ناحیه به دلیل ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی، یکی از راههای اصلی تیسفون، استخر و شوش، بهبهان و اصفهان بوده که کاروانیان از آن عبور میکرده اند. بر همین اساس، پلهای بسیاری در این منطقه بنا شده است .جاده ها و پلها که احتمالاً به دوره پیش از اسلام تعلق دارند، در دوره های بعدی، به تدریج مورد بازسازی قرار گرفته اند. یکی از بزرگترین این پلها که آثار آن بهتر باقی مانده، در میان سه پل جنوبی گردنه خرسان قرار دارد .اتاقها، پایه ها و ملزومات دیگر آن همانند آثار دهدشت است و به دوران صفویه مربوط میباشد

پیست اسکی کاکان دنا - یاسوج پیست اسکی کاکان در دامنه های رشته کوه قله دنا در 18 کیلومتری شهر یاسوج در منطقه ای به همین نام واقع شده است .


طول این پیست 600 متر و عرض آن 1500 متر مجهز به دسنگاه بالابر تله اسکی بشقابی خوابگاه و رستوران می باشد . پیست کاکان در یکی از مناطق کوهستانی و دیدنی اطراف یاسوج بعد از منطقه آب نهر کاکان واقع گردیده و بهترین مکان طبیعی جهت ورزش های زمستانی و تفریح خانواده ها می باشد این منطقه از اوایل دی ماه تا اواخر اسفند ماه دارای برف بوده ودر فصل بهار نیز این منطقه با وجود دشت های پوشیده از گلهای لاله واژگون و زنبق و چشمه های روان از جاههای بسیار دیدنی میباشد

آبشار مارگون - یاسوج این آبشار بزرگ و معروف که به آبشار مارگون شهرت گرفته است در مرز دو استان کهگیلویه و بویراحمد و فارس قرار دارد .



این آبشار در شرق یاسوج و در فاصله تقریبی 2 ساعت مسافرت با اتومبیل در شهرستان کهگیلویه در کنار روستای مارگون قرار دارد .این آبشار بسیار بلند به دلیل قرار گرفتن در داخل تنگه زیبای مارگون و تعدد رگه های آبشاری که به درون دره و مسیر رودخانه می ریزند و همچنین به دلیل پوشش جنگلی و درختانی که در اطراف آبشار وجود دارد ، از دیگر آبشارهای این استان معروف تر است.در پیرامون این آبشار علاوه بر جریان رودخانه ها و چشمه ها ، زیبایی های طبیعی دشتهای مملو از لاله واژگون و گلهای رنگارنگ ختمی و دیگر گلهای وحشی ، منظرهای بدیع پدید می آورند که دیدار از آنرا به خاطره ای فراموش نشدنی میسر می سازند.

آبشار یاسوج آب چشمه هایی که از رشته کوه قله دنا جوشیده و به دامنه سرازیر می شود در 3 کیلومتری شهر یاسوج آبشاری به ارتفاع 10 متر را به منظر تماشا گذاشته است


پس از عبور از دیواری کشیده شده از درختان چنار،گردو و سیب به پارک جنگلی آبشار می رسیم که ریزش آب وهوای بسیار لطیفش انسان را از خود بیخود می کند

تل مهره ای - یاسوج تل مهره ای در یک کیلومتری شرق روستای سقاوه یاسوج قرار گرفته است.


یکی از تپه های ماقبل تاریخ در استان است که به هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد تعلق دارد

تل خسروی - یاسوج تل خسروی یا تل خسرو تپه ای در جنوب شهر یاسوج است که به فاصله ای کمتر از چند کیلومتری آن قرار دارد.


بر اساس روایتهای محلی، کیخسرو کاخی بر سر این تل یا تپه بنا نهاده بود که پرفسور گاوبه، آثار آن را به صورت عمارتی با آجرهای زرد چهارگوش و آجرهای سرخ از نوع آجرهای پل علیایی بهبهان (ارجان قدیم) مشاهده کرده و این مکان را به پیش از دوره هخامنشیان مربوط دانسته است. این تل که به هزاره سوم از میلاد و سده نهم و دهم هجری قمری تعلق دارد، در 4 کیلومتری جنوب شهر یاسوج، در نزدیکی روستای تل خسرو واقع شده است
تل شهداء - یاسوج تل شهداء تلی است تاریخی که به هزاره سوم پیش از میلاد مربوط است، در 11 کیلومتری شمال شرقی شهر یاسوج واقع شده است


به منظور دستیابی به سبک معماری آن زمان ودیگر اختصاصات فرهنگی، به کاوشهای باستانشناسی نیاز دارد که هنوز کسی به این امر اقدام نکرده است

تنگ گنجه ای - یاسوج این منطقه در مسیر جاده یاسوج سی سخت و در حدود 15 کیلومتری شهر یاسوج در دره ای با درخت های تنومند و بسیار مرتفع چنار و پوشش جنگلی درختان بلوط،زالزالک و بنه واقع شده است



چندین چشمه آب در این محل جریان دارد که همه آن ها از کوه دنا سرچشمه می گیرند . هوای بسیار خنک ومطبوع ، عبور رودخانه از مسیر بین دره و از لابه لای درختان سر به فلک کشیده ، این منطقه را به محل گردشگری بسیار زیبا تبدیل کرده است

سفر به سرزمين چهار فصل/سي سخت؛ زمردي بر دامان دنا

http://www.magiran.com/ppic/2825/3843/11-2.jpg

كهگيلويه وبوير احمد سرزمين مردم غيور و جنگجو، ديار كوهستان هاي سربه فلك كشيده و طبيعت بكر و دست نخورده است. مناظر كهگيلويه و بويراحمد حس زيباي قدم زدن در يك كارت پستال سحرانگيز را براي مسافران به تصوير مي كشد.
زندگي پرتلاطم و پرسرعت امروز هر چند بر تمام زواياي زندگي بشر امروز تأثير چشمگير گذاشته است اما مردم خونگرم بويراحمد جزو معدود مردماني هستند كه هنوز دنياي بي روح و كسالت آور اينترنت و رايانه برآنها چيره نشده است و هنوز مراسم آييني و باستاني بي شماري در اين استان بر رابطه هاي فردي و حتي اجتماعي حاكم است.
* سفر به سرزمين ۴ فصل
سفر به استان كهگيلويه و بويراحمد اين سرزمين ۴فصل با بهار دل انگيز، تابستان طلايي، پاييز ارغواني و زمستان نقره اي، جلوه همه خوبي هاست.
از اين گذشته، اساس فرهنگ و معرفت نيز فهم پديده هاي رويايي و مناظر طبيعي است كه جلوه اي از جمال جانان است و استان كهگيلويه و بويراحمد سرشار از طرح ها و رنگ هاي كوه ها، آبشارها، درياچه ها، چشمه ها، جنگل ها، غارها و اشكفت هاست.
اگر قصد مسافرت به اين استان (مركز استان) را داريد، حتماً لباس گرم را فراموش نكنيد؛ البته شهرستان هاي ديگر نظير گچساران و باشت به علت نزديكي به مناطق جنوب غرب در فصل فروردين و آخر اسفند بهترين فصل براي مسافرت به شمار مي آيد. كهگيلويه و بويراحمد از جاذبه هاي تاريخي نظير شهر قديم دهدشت (بلاد شاهپور)، چهارطاقي خيرآباد، تنگ تامرادي برخوردار است. اين جاذبه به همراه جاذبه هاي بي نظير و فراموش نشدني طبيعي چون آبشار كمردوغ، چشمه بلقيس، تنگ مهريان، تنگ گنجه اي و شهر گردشگري سي سخت مي تواند جزو خاطرات به يادماندني يك مسافر باشد.
عنوان شهرها شايد از نظر تقسيمات زندگي اين عصر بر پيشاني شهرهاي استان كهگيلويه و بويراحمد بچسبد اما از نظر مؤلفه هاي ديگر عنوان شهر برازنده اين ديار نيست.
سي سخت شهري زيبا و سرسبز در تابستان و مملو از برف در زمستان مقصد امروزمان است.
* سرمايه هاي ارزشمند فرهنگي و اجتماعي
در پهنه گسترده سرزمين ايران هنوز مناطق بسياري هست كه زيبايي ها و جاذبه هاي آن چندان شناخته شده نيست و از چشم دور مانده است. كهگيلويه و بويراحمد را مي توان در زمره چنين مناطقي دانست كه هنوز هم جلوه هاي آن به گردشگران شناسانده نشده است.
اين استان به سبب زيبايي هاي طبيعي داراي توانمندي هاي ويژه اي در بخش گردشگري طبيعي (اكوتوريسم) است. چهره گوناگون طبيعت كوهستاني و سردسير حوزه شمالي آن با طبيعت گرمسيري حوزه جنوبي ويژگي هاي يك منطقه با طبيعت ۴ فصل را براي آن به ارمغان آورده است. افزون بر آن، كوچ نشيني عشاير بويراحمد بهمئي، دشمن زياري، طيبي و چرام ... در اقليم هاي گوناگون آن، سرمايه ارزشمندي از ديدگاه فرهنگي و اجتماعي است كه داراي جاذبه هاي ويژه براي گردشگران است.
* گوهري بر دل دناي سر به فلك كشيده
جاي گرفتن كوه دنا با بلندي ۴ هزار و ۴۰۰ متر در اين استان، منطقه اي كوهستاني سرشار از زيبايي هاي طبيعي در نوار شمالي اين استان پديد آورده است. در دامنه هاي جنوبي قله هاي برفگير دنا، شهر سي سخت در بلندي جاي گرفته و پايگاهي براي كوه پيمايي و كوهنوردي و رفتن به سوي دناست. قله هاي پربرف دنا سرچشمه جويبارها و چشمه هاي پرآبي است كه دامنه هاي پايين دست آن را به خوبي سيراب مي كند. چشمه هاي هميشگي و پرآب دامنه هاي دنا كه گاه آبگيرهاي زيبايي را در بستر كوهستاني پديد آورده، طبيعتي با ديدني هاي بسيار در منطقه سي سخت جلوه گر ساخته است. شهر سي سخت با باغ هاي گسترده و پر رونق آن كه همچون زمردي بر دامنه دنا مي درخشد، با تابستان هاي معتدل و كوهستاني خود گردشگران را به سوي خود مي خواند.
نام سي سخت با افسانه هاي كهن درآميخته است. افسانه هايي كه گذشته اين منطقه را به روزگار كيانيان پيوند مي دهد. گفته مي شود هنگامي كه كيخسرو پادشاه كياني با سپاهيان خود از اين منطقه گذر مي كرد، سرگذشت هايي را به يادگار گذاشته است. بيژن، سردار نامدار كيخسرو كه همراه با ۲۹ تن از سپاهيان جنگجوي خود در پي كيخسرو مي رفت، در گذر از گردنه هاي بلند كوهپايه هاي دنا بازماند و همگي جان خود را در نبرد با طبيعت از دست دادند.
نام سي سخت به خاطر سرسختي ۳۰ سپاهي جنگجوي كيخسرو در نبرد با طبيعت براي اين منطقه به يادگار مانده است.
هنوز گردنه اي كه بر فراز بلندي هاي دنا راه ارتباطي سي سخت با سميرم است، به نام گردنه بيژن خوانده مي شود.
آميختگي طبيعت اسرار آميز منطقه سي سخت با افسانه هاي كهن، اين منطقه را بيش از پيش براي گردشگران جذاب كرده است.
دسترسي به سي سخت از مسيرهاي ياسوج، اصفهان و جهرم فراهم مي شود. شهر سي سخت درفاصله ۳۵ كيلومتري شهر ياسوج مركز استان كهگيلويه و بويراحمد و در سمت شمال باختري آن جاي گرفته است. راه ارتباطي ياسوج به سي سخت پس از گذر از يك منطقه هموار به ناحيه كوهستاني مي رسد كه جنگل هاي طبيعي بلوط زيبايي هاي اين گذرگاه را فراوان كرده است. بخشي از اين راه كوهستاني از گردنه هاي پرپيچ و خم و با شيب هاي تند گذر مي كند، كه براي مسافران تازه وارد تا اندازه اي دلهره آور است گرچه دشواري اين راه بر جاذبه هاي طبيعت بكر آن مي افزايد.
در آستانه پاي نهادن به شهر سي سخت كه آرام در آغوش دنا آرميده است، گستردگي باغ هاي ميوه آن را بسيار چشمگير مي كند. با ادامه مسير به سوي بيرون از شهر سي سخت و در سمت شمال خاوري آن كه دامنه هاي جنوبي دنا را طي مي كند، هرچه بيشتر به طبيعت بكر منطقه وارد مي شويم. اين منطقه كه آن را كوهگل مي نامند، منطقه اي كوهپايه اي با چشمه هاي جوشان و هميشگي و آبگيرها و آبشارهايي است كه هر يك به گونه اي نغمه هاي طبيعت را به گوش مي رسانند.
* چشمه پر آب ميشي
يكي از جلوه هاي طبيعت كوهگل، چشمه پرآب ميشي است كه در دامنه دنا و در زير گردنه بيژن جاري است. چشمه ميش چشمه اي هميشگي و از مهم ترين چشمه هاي منطقه سي سخت به شمار مي رود كه در امتداد دره اي طولاني با شيب نسبتاً تند روان است و جويبار پرآب و سپيد رنگ آن همچون رشته هاي مرواريد زينت بخش دره اي است كه آب چشمه را به زمين هاي كشاورزي پايين دست آن مي رساند.
در ادامه اين مسير به سوي شرق كه جاده اي كوهستاني مسافران مسير را هدايت مي كند، رودخانه پر آبي جريان دارد كه از آب چشمه ها و چشمه سارهاي بالادست روان شده است. اين مسير از دره هاي كم عرض گذر مي كند كه در سمت شمال جاده صخره هاي سنگي و بلند دامنه هاي دنا بر خوفناكي طبيعت آن مي افزايد و در سمت جنوب جاده، دامنه كوهپايه به بلندي هاي برفگير كوه هاي روبه روي دنا مي رسد. اين جاده در فاصله چند كيلومتر بالاتر از چشمه ميشي به پايان راه آسفالته مي رسد كه در آنجا كافه اي براي پذيرايي از مسافران ساخته شده است. در اين نقطه و در ادامه راه كوهستان كه راهي شوسه است و به تدريج بر سنگلاخي آن افزوده مي شود، چشمه ديگري از زمين مي جوشد. در بالادست اين نقطه و بر بلندي هاي جنوب جاده، آبگير زيبايي در دامنه كوه هاي برف پوش شكل گرفته كه درياچه كوهگل ناميده مي شود.
اين آبگير زيبا و بكر كه در گويش محلي برم سبز گفته مي شود، در دل كوهستان و بر بستر پر آب و علف آن چشم انداز دلفريبي دارد كه تنها با ره سپردن به اين منطقه كوهستاني و قدري كوهپيمايي مي توان به آن رسيد.
درياچه كوهگل در يك گودال طبيعي نشسته بر دامان كوهستان پديد آمده و با جاي گرفتن قله هاي برفگير در پس آن و علفزار طبيعي پيرامون آن منظره اي كم نظير از يك درياچه كوهستاني در پيش چشم جلوه گر مي كند. بالاتر از درياچه كوهگل و در سمت خاور آن، آبگير كوهستاني ديگري نيز شكل گرفته كه تا اندازه اي كوچكتر است. اين ۲ آبگير طبيعي و كوهستاني بخشي از زيبايي هاي بكر طبيعت كوهگل و سي سخت است كه بويژه در تابستان جذابيت هاي ويژه اي دارند. درياچه كوهگل از آب شدن برف قله هاي بالادست آن و از چشمه هاي طبيعي آبگيري مي شود و سرريز آب آن از سمت باختر به صورت جويباري از دره اي گذر مي كند كه سر انجام به رودخانه مسير راه مي پيوندد. پيرامون درياچه كوهكل و آبگيرهاي آن چشمه سارهاي فراواني را در شكاف دره ها مي توان يافت كه گوياي طبيعت غني و پربار منطقه دنا است.

جاذبه هاي اكوتوريستي استان كهكلويه و بوير احمد

http://www.yasouj.post.ir/_Yasoj/images/untitled.JPG
عكس از طبيعت بهاري سي سخت ياسوج

وضعيت جغرافيايي و اقليمي استان كهگيلويه و بويراحمد زيبايي‌هاي طبيعي خاصي به اين استان بخشيده است، به گونه‌اي كه درياچه مور زرد زيلايي، درياچه كوه گل، تالاب‌ها، رودخانه‌هاي متعدد، چشمه‌ها، سرآب‌هاي زياد و حضور عشاير زمينه‌هاي بسيار مساعدي را جهت بهره برداري‌هاي توريستي و تفرجي فراهم آورده‌اند.
به گزارش خبرنگار ايسنا حواشي رودخانه‌ها در پيوند با چشم انداز زيباي قلل و ارتفاعات از يك طرف و زيبايي آبشارهاي بلند و پرآب مارگون، بهرام بيگي، كنج بنار، ياسوج و دهها چشمه و سرآب از طرف ديگر، اين استان را به يكي از زيباترين مناطق تفرجي و ايرانگردي مبدل كرده است. جاذبه‌هاي سياحتي كهگيلويه و بويراحمد از چنان غنايي برخوردار است كه خاتمي در جريان بازديد از اين استان گفت: جنگل‌هاي انبوه و مراتع غنى سرمايه‌هاييست که مى‌تواند استان کهگيلويه و بويراحمد را با آبشارها و مناطق آبى به صورت يک قطب مهم گردشگري ايران در بياورد.
عمده‌ترين جاذبه‌هاي سياحتي و اكوتوريستي كهگيلويه و بويراحمد كه به اذعان كارشناسان دومين استان پرجاذبه اكوتوريستي است عبارتند از:
*تالاب‌ برم‌ الوان*
اين‌ تالاب‌ در بخش‌ بهمئي‌ از شهرستان‌ كهگيلويه‌ واقع‌ شده‌ و حدود 8 هكتار مساحت‌دارد. در داخل‌ و پيرامون‌ اين‌ تالاب‌ گونه‌ هايي‌ از آبزيان‌ و پرندگان‌ آبي‌ از جمله‌ مرغ‌ ماهيخوار، غاز و اردك‌ زندگي‌مي‌كنند
*تالاب‌ برم‌شير*
اين‌ تالاب‌ با 5000 متر مربع‌ مساحت‌، در دره‌ تنگ‌ شير بويراحمد واقع‌ شده‌ است‌.اين‌ ناحيه‌ از قابليت‌ تفرجگاهي‌ جالبي‌ برخوردار است‌ و مي‌تواند به‌ محيطي‌ مناسب‌ براي‌ گذران‌ اوقات‌ فراغت‌تبديل‌ شود. چشم‌انداز و پيرامون‌ تالاب‌ جذاب‌ و بسيار ديدني‌ است‌.
*درياچه‌ كوه‌ گل*
درياچه‌ كوه‌ گل‌ در شمال‌ شهرستان‌ بويراحمد و در شمال‌ شرقي‌ شهرتوريستي‌ سي‌ سخت‌ در دهانه‌ انبري‌ گردنه‌ مشهور بيژن‌ و در كنار تپه‌هاي‌ كوه‌ گل‌ واقع‌ شده‌ است‌. محل‌ استقراردرياچه‌ يكي‌ از زيباترين‌ نواحي‌ استان‌ است‌ كه‌ در فصل‌ بهار و تابستان‌ از انواع‌ گل‌هاي‌ شقايق‌ و گياهان‌ وحشي‌ وهمچنين‌ آويشن‌ خوش‌ عطر كوهستاني‌ مملو مي‌شود. در فصل‌ تابستان‌، تجمع‌ پرندگان‌ مهاجر همراه‌ با پرندگان‌بومي‌ در سواحل‌ و كنار درياچه‌، زيبايي‌ حيرت‌انگيزي‌ پديد مي‌آورد. از پرندگان‌ مهاجري‌ كه‌ در دامن‌ اين‌ درياچه‌اتراق‌ مي‌كنند، مي‌توان‌ به‌ انواع‌ مرغابي‌ و اردك‌ كله‌ سبز، لك‌ لك‌، حواصيل‌، درنا، خروس‌ كولي‌ و چنگر اشاره ‌كرد.
*درياچه‌ مور زرد زيلايي*
اين‌ درياچه‌، در ارتفاع‌ 2180 متري‌ از سطح‌ دريا در جنوب‌ لردگان‌،نزديك‌ مرز استان‌ خوزستان‌ و در 180 كيلومتري‌ شمال‌ غربي‌ ياسوج‌ واقع‌ شده‌ است‌. آب‌ اين‌ درياچه‌ ازارتفاعات‌ تنگ‌ سيب‌ و كوه‌هاي‌ داربري‌ سرچشمه‌ مي‌گيرد و پس‌ از طي‌ مسافتي‌ حدود 10 تا 15 كيلومتر به‌درياچه‌ برم‌ مور زرد سرازير مي‌شود. چشمه‌هاي‌ متعددي‌ نيز در اطراف‌ درياچه‌ مي‌جوشند. وسعت‌ درياچه‌ مورزرد زيلايي‌ بيش‌ از 35 هكتار برآورد شده‌ است‌ و ارزش‌ ديداري‌ فراوان‌ دارد.
*رودخانه‌ها*
استان كهگيلويه و بويراحمد به علت فراواني مناطق مرتفع و بادهاي مربوط در هر دو منطقه سردسير و گرمسير از ميزان بارندگي نسبتا خوبي برخوردار است،‌اين بارندگي موجب پيدايش رودهاي متعددي چون مارون،خرسان، زهره، بشار، نازمكان، ماربر، ياسوچ، دره آجم، گرد آوه، آب شور، تغار، قلات، خير آباد در استان شده، در مسير رودخانه‌هاي استان، تندآب‌ها و گاهي آبشارهاي زيبايي به وجود آمده است و چون اين رودها اغلب از قعر دره‌ها و داخل ارتفاعات عبور مي‌كنند علي رغم قابليت‌هاي مختلف توريستي كمتر مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
*آبشار مارگون*
آبشار بزرگ و معروف مارگون در مرز دو استان كهگيلويه و بويراحمد و فارس قرار دارد، اين آبشار در شرق ياسوج و در فاصله تقريبي 2 ساعت مسافرت با اتومبيل در شهرستان كهگيلويه در كنار روستاي مارگون قرار دارد. اين آبشار بسيار بلند به دليل قرار گرفتن در داخل تنگه زيباي مارگون و تعدد رگه‌هاي آبشاري كه به درون دره و مسير رودخانه مي‌ريزند و همچنين به دليل پوشش جنگلي و درختاني كه در اطراف آبشار وجود دارد از ديگر آبشارهاي اين استان معروف تر است.
در پيرامون اين آبشار علاوه بر جريان رودخانه‌ها و چشمه‌ها، زيبايي طبيعي و دشت‌هاي مملو از لاله واژگون و گل‌هاي رنگارنگ ختمي و ديگر گل‌هاي وحشي، منظره‌اي بديع ديد مي‌آورند كه ديدار از آن را به خاطره فراموش نشدني تبديل مي‌كند.
*چشمه‌ها و مراكز آب درماني*
در استان كهگيلويه و بويراحمد چه در ناحيه سردسير و چه در گرمسير، چشمه‌ها و سراب‌هاي بزرگي وجود دارد كه مهمترين آن‌ها، چشمه ميشي، هفت چشمه، خاركلون دخاك لدون، باغ چشمه بلقيس چرام، آب گرمو و چشمه‌هاي ديگر است و امكان احداث كمپينگ، اردگاه و تاسيسات تفريحي نيز در اين مناطق وجود دارد ولي تا كنون از تمام ظرفيت هاي موجود استفاده قابل توجهي نشده است.
*چشمه بلقيس چرام*
اين باغ كه به وسيله «مسعود خان باشتي» ساخته شده مكان مناسبي براي ايجاد تاسيسات پذيرايي توريستي است. درباره چشمه بلقيس چرام گفته شده كه مسعود خان باشتي از هر درختي كه در هر منطقه‌اي از جهان وجود داشت، نمونه‌اي را در اين باغ كاشته است.
زمين حاصلخيز و بكر چرام نشان داده كه استعداد پرورش هر نوع گل و گياهي را در بطن خود دارد به طوري كه بيننده شيفته گوناگوني و تنوع گياهي اين باغ مي‌شود.
اين باغ در دهانه كوه شمالي واقع شده و آب چشمه به اين باغ مي‌ريزد، آب چشمه‌هاي ديگر در جويبارهاي مشبكي با اصول معماري جالب توجهي تراس بندي شده و به استخر زيبايي سرازير مي‌شوند.
*ارتفاعات و قله‌ها*
بيش از نيمي از سرزمين ايران داراي كوه‌هاي بلند است، اين كوه‌ها يا مانند سلسله جبال البرز با جهت شرقي - غربي در طول صدها كيلومتر چون ديواري عظيم كشيده شده و گذشتن از آن فقط از طريق گردنه‌هاي بلند عملي است و يا مانند سلسله جبال زاگرس در برگيرنده رشته‌هاي موازي و مرتفعي است كه با دره‌هاي عميق و دامنه‌هاي پرشيب، از شمال به سمت جنوب مركز ايران كشيده شده و گذر آن تنها از راه دره‌هاي پرپيچ و خم و سرسبز و زيبا امكان پذير است.
اين سلسله جبال، قله‌هايي پر عظمت، زيبا و چشم نوازي دارد كه تعدادي از آنها در استان كهگيلويه و بويراحمد سر به آسمان برافراشته‌اند. سياحاني كه به ايران سفر كرده‌اند و از ميان اين كوه‌ها در استان كهگيلويه و بويراحمد گذشته‌اند، هر يك به نحوي در توصيف زيبايي و عظمت آن كوه‌ها سخن گفته‌اند. تمامي كوه‌هاي اين استان از ارتفاعات جبال زاگرس مي‌باشند.
مهمترين كوه‌هاي استان كوه آب نهر، بند گرد،‌تاسك ، تامر، چال كلاغ، كوه دمه، دومازه، دينار (دنا)، راه باريك، زنگويي، سفيد، شب ليز، ميمند، اشكر، هامي و نيل است.
*غارها و اشكفت‌ها*
از ديگر جاذبه‌هاي طبيعي استان، غارها و اشكفت‌هاي متعددي است كه در گوشه و كنار آن پراكنده شده‌اند و از مهمترين جاذبه‌هاي جهانگردي ناحيه مركزي و استان كهگيلويه و بويراحمد بشمار مي‌روند.
غارنول، آب كناري، پيرزن، خي، كبوتر، مس، ني نه، شاه بهرام، نزل و دوفيري از مهمترين غارها اين استان است، همچنين در نواحي مختلف كوهستان‌هاي اين استان انواع شكاف‌هاي غار مانندي در دل كوه پديد آمده‌اند كه اشكفت معروفند.
*دره‌ها و تنگ‌ها*
دره‌هاي استان كهگيلويه و بويراحمد كه اغلب چراگاه و ييلاق هستند، عبارتند از مهرجان (مهرگان)، خياركار، برم شير، گل اسفيد، دالان، جوكار، بزه سبز، مهتاب، چيربيان، بهرام بيگي و … است و تنگه‌هاي سرخ، تيزاب، براق، گنجه‌اي، تامرادي، به همراه پوشش‌هاي گياهي متنوع موجود در اين مناطق زمينه مطلوبي را براي بهره برداري تفرجگاهي مهيا كرده است.
*مناطق حفاظت شده و شكارگاه‌ها*
استان كهگيلويه و بويراحمد يكي از زيباترين استان‌هاي كشوراست كه تركيب كوه. دشت، جنگل و عناصري همچون چشمه‌هاي طبيعي، آبشار و … را يكجا در خود دارد. يكي از زيباترين عناصر طبيعي استان منطقه حفاظت شده دنا است كه موزه‌اي بزرگ و باز از تنوع گياهان، جانوران و پديده‌هاي طبيعي ديگر است.
*منطقه حفاظت شده دنا*
منطقه حفاظت شده دنا يك منطقه كاملا كوهستاني است. اختلاف ارتفاع بلندترين و پست ترين نقاط منطقه بالغ بر 3 هزار متر است. دنا داراي قله‌هاي بلند، ديواره‌هاي عظيم و دره‌هاي عميق است، در شرق دنا گردنه تاريخي «بيژن» قرار دارد و مرزهاي شمالي، غربي و جنوبي آن را رودخانه‌هاي «ماربر» و «بشار»‌احاطه كرده‌اند.
رودخانه ماربر كه در شمال دنا از شرق به غرب جاري است با گذشتن از چند روستا و تنگ خرسان به رودخانه‌هاي «خرسان» تغيير نام مي‌دهد و پس از عبور از تنگه‌هاي باريك به رودخانه بشار مي‌پيوندد.
محل پيوند رودخانه‌هاي خرسان و بشار، ناحيه‌اي جنگلي است كه زيبايي خيره كننده‌اي دارد. ارتفاع اين محل از سطح دريا يك هزار و 300 متر است كه پايين ترين منطقه حفاظت شده دنا به شمار مي‌رود.
كوه‌هاي دنا به عنوان ذخالير منابع آب دره‌هاي متعدد و دامنه‌هاي آن نيز پر از چشمه‌هاي كوچك و بزرگ است. كوه‌هاي دنا سرچمشه بسياري از رودخانه‌هاي جنوب ايران است و به عنوان ذخيره گاه منابع آب نقش تعيين كننده‌اي در زندگي مردم جنوب كشور دارد.
منطقه حفاظت شده دنا از نظر تنوع گونه‌هاي گياهي بسيار غني است و با توجه به مجموعه درختان و گياهان جنگلي، مرتعي، دارويي، خوراكي و تزئيني، سرمايه ژنتيكي با ارزشي به حساب مي‌آيد.
در ارتفاع 2500 متري، جنگل‌هاي بلوط دامنه‌هاي جنوبي دنا را پوشانده است در ميان اين درختان، گونه‌هاي مختلف جنگلي نظير؛ بن، كيكم، ارژن، زالزالك، شن‌ و ارژن ديده مي‌شود.
از ارتفاع 3500 متر به بالا،‌ انواع گونه‌ها و گياهان علفي و بوته‌اي هرجا خاك باشد، سطح زمين را فرا گرفته است.
از ارتفاع چهار هزار متر به بالا نيز گياهان كوچك و زيبايي، در پناه سنگ‌ها و شكاف صخره‌ها، از وزش بادهاي تند مصون مانده‌اند و خودنمايي مي‌كنند. همچنين بعضي گل‌هاي لاله كه در دنا مي‌رويد، ويژه اين منطقه است و در جاي ديگر ديده نمي‌شود. گل بسيار زيباي «لاله بيشه زار» يكي از اين گل‌ها است.
حيات وحش دنا معرف سيماي تنوع جانوري زاگرس است خرس‌هاي قهوه‌اي بزرگ، كبك دري با جثه 5 كيلويي، انواع عقاب، پلنگ، گرگ و انواع گربه‌هاي وحشي در دنا زندگي مي‌كنند.
در منطقه حفاظت شده دنا امكان تماشاي پرنده بسيار زيبا و نادر هما، كه پروازي آرام و باشكوه دارد، بيش از هر جاي ديگر ايران است. همچنين پرندگاني نظير شاهين، كبك، سنگ چشم، كمركلي و انواع چكاوك‌ها و سهره‌ها در دامنه‌هاي دنا زندگي مي‌كنند.
جانوراني مثل سمور، راسو، سنجاب ايراني كه از زيباترين سنجاب‌هاي جهان است و در احيا جنگل بلوط نقش اكولوژيك بسيار موثري دارد،‌ به وفور در دنا ديده مي‌شوند.
حفاظت از دنا باعث افزايش انواع گونه‌هاي جانوري اين منطقه شده است، به طوري كه هم اكنون در كوهستان دنا براي ديدن خرس، بز و پازن، نيازي به دوربين چشمي نيست. منطقه حفاظت شده دنا صرف نظر از تنوع گونه‌هاي گياهي و جانوري بنا به دلايل اقليمي و پديده‌هاي بارز زمين شناختي از نظر آموزشي و پژوهشي نيز بسيار مورد توجه پژوهشگران زيست شناسي و زمين شناسي است.
اين منطقه همچنين از نظر ورزش‌ها و تفريح‌هاي كوهستاني قابل توجه است

تاريخچه استان در يک نگاه:
استان کهگيلويه و بويراحمد در سال 1342 به دلايل سياسي پديد آمد اما به اندازه تاريخ ايران قدمت ديرينه دارد. اگر چه باستان شناسان دقيقا به سابقه آن اشاره نداشته و ليکن به دليل قرار گرفتن در شرق تمدن عيلامي تپه هاي باستاني اين استان با توجه به سفالهاي بدست آمده از جمله تپه ده وه در شهرستان گچساران قدمتي برابر به هزاره سوم پيش از ميلاد را نشان مي دهد. اين استان در دوره عيلامي جزء انزان شرقي بوده است که با آمدن پارسها به اين نواحي و قدرت گرفتن شاهان اوليه هخامنشي خاستگاه تمدن هخامنشي نيز محسوب مي گردد. وجود کوههاي زياد و مراتع مناسب پرورش اسب و احشام و نيز پايه پلهاي هخامنشي در کنار روستاي پاتاوه اين موضوع را تاييد مي کند. اين استان از دربند هاي پارس بوده که اسکندر را در آنجا به زحمت انداختند. پس از هخامنشيان با روي کار آمدن سلوکيها اين استان که با ولايت پارس يکي بوده اولين شورشيان عليه سلطه سلوکيها هستند. به طوري که در حکومت آنتيوخوس اول مستقل شد. پس از استقلال برخي نواحي ديگر ايران و روي کار آمدن اشکانيان قوم مقتدري در اين استان که بخشي از استان خوزستان و فارس و استان اصفهان مي باشد حکومتي محلي را بنيان گذاشتند. اين قوم که اليمايي ناميده مي شود و در برخي کتب خارجي به الومايس مشهور است از خود تمدن داشتند که نقوش برجسته تنگ سروک واقع در بخش ليکک شهرستان کهگيلويه نشاندهنده ان تمدن عظيم است.
پس در دوره ساساني اين استان جزء کوره شاپور بوده و آثار فراواني از دوره ساساني در اين استان باقي مانده. وجود يک راه باستاني که بيشاپور را به شوش و تيسفون متصل مي کرده اهميت استان را به لحاظ ارتباطات و نيز وجود کوه ها و مراتع و دشتهاي مناسب کشاورزي اهميت آن را دوچندان مي نمود. به طوري که تعداد زيادي از بناهاي استان مربوط به اين دوره مي باشد. چنانچه به خاطر آوريم که خاستگاه تمدن ساساني ، فارس باستاني مي باشد که کهگيلويه و بويراحمد نيز بخشي از آن فارس باستاني بود ، اهميت اين استان و تاريخ آن را روشنتر مي نمايد. پس از آمدن اسلام و تخسير ايران اين استان همزمان با تصرف پارس به تصرف اعراب درآمد و پيام اسلام را دريافت اما ديري نگذشت که اعراب خلافت را به سلطنت تبديل کردند مردم اين استان همچون جاهاي ديگر به مذهب تشيع گرويدند به طوري که هم اکنون اکثر توده اين مردم داراي اين مذهب هستند. اين موضوع را حضور حکومت ديلميان در اين استان تشديد مي کرد چرا که به روايت تاريخ ديلميان داراي مذهب تشيع بوده و اين نواحي را از مکانهاي خوبي براي تبليغ و نيز پايگاه قدرت خود مي دانستند. پس از آن در دوران سلجوقي به عنوان بخشي از سرزمينهاي اتابکان لر درآمد و در حمله مغول مقاومت هايي نشان داد. در دوره صفويه راه ارتباطي اصفهان به بنادر جنوبي از اين استان مي گذشته يعني همان راهي که ناصرخسرو قبلا طي کرده بود ، در اين دوره احيا شد.
شهر تاريخي دهدشت در دوره صفويه حوادث زيادي را پشت سر گذاشت. آثار بر جاي مانده از اين شهر با وسعت زيادي نشانگر دوران افت و خيز خود مي باشد. پس از آن اين استان در دوران افشاريه و زنديه نقش بسزايي را ايفا کرده بطوريکه همکاري اقوام و طوايف در اين استان با حاکم زنديه ايران را تجزيه قطعي رهانيد. پس از آن در دوران قاجاريه اين استان نيز از اهميت خاصي برخوردار بوده و فرامين ناصرالدين شاه که در تنگ پيرزال در کتيبه اي نگاشته شده حکايت از اين اهميت مي کند. سرانجام در دوران پهلوي قيامهاي مردمي اين استان عليه حکومتهاي وقت نشان از ظلم ستيزي حکام داشته است.
-------------------------------------------------------------------------------------
نقوش برجسته تنگ سروک:
اين نقوش در فاصله 50 کيلومتري شمال بهبهان ، بخش ليکک شهرستان کهگيلويه قرار دارد و قدمت آن به 299 ميلادي يعني به دوره اشکاني مي رسد و منسوب به شاهزادگان اليمائي است.
نقوش برجسته تنگ سروک در سال 1841 ميلادي به وسيله «آقاي بارون دبود» (سياح روسي) تشخيص داده شد و براي اولين بارآقاي الستين در کتاب موسوم به جاده هاي قديم ايران غربي منتشر شد. از تاريخ 1952 آقاي هنينگ اين نقوش و کتيبه هاي آن را با دقت مورد مطالعه قرار داد. نقش تنگ سروک که بر صخره اي در يک دره بلند از پايه هاي زاگرس در شهرستان کهگيلويه تراشيده شده ، به يک شاهزاده اليمائيد که يک شاهزاده نشين تابع اشکانيان بوده منسوب است. در تنگ سروک حداقل چهار مجموعه نقش برجسته موجود در سنگي که از کوه جدا شده و به شرح زير مي باشد:
الف ) اولين نقش دو نفر را در حال ايستاده نشان مي دهد که هر دو قبا و شلواري به سبک لباسهاي عهد اشکاني پوشيده اند. نماي شرقي اين تخته سنگ شخصي را نشان مي دهد که روي تختي دراز کشيده در حدود 600 متر دورتر در مجموعه اي از نقوش برجسته ديگري است که احتمالا قسمت اصلي اين مجالس را نشان مي دهد.
ب ) روی نمای غربی تخته سنگ اولی ، نقوش در سه ردیف دیده می شود که در نقوش دیگر بهتر محفوظ مانده اند. در ردیف بالا از قسمت چپ ابتدا فردی که شاید شاه باشد روی تختی نشسته در طرفین او اشخاصی ایستاده اند ، در نقش وسط سواری به شیری حمله کرده است و در بالای او کتیبه ای به خط پهلوی اشکانی دیده می شود. در ردیف پایین مردی با یک شیر در حال جنگ است. در طرف شمال غربی این تخته سنگ یک نفر روحانی در کنار آتشدانی ایستاده و آتشدان روی سکوی سه طبقه ای قرار دارد. روی طبقه زیرین این سکو کتیبه ای به خط پهلوی اشکانی است. روی نمای شمالی آن نیز مجلسی در دو طبقه نمایانده شده است. در طبقه بالا مردی خوابیده و تاجی در دست دارد و بر روی دست چپ خود لمیده است و در سمت چپ این شخص سه سرباز نیزه به دست دارند و در لابلای آنها سه خط به زبان پهلوی اشکانی نوشته شده است. در طبقه زیرین شبیه سه نفر نمایان است که کمی پاک شده است.
ج) به فاصله کمی در طرف شمال این تخته سنگ نقش برجسته دیگری است که روی نمای جنوبی آن یک اسب سوار نشان داده شده است.
د) در حدود شش متر دورتر یک تخته سنگ دیده می شود مه از کوه بیرون آمده و روی آن مجالس مذهبی مانند ، اشخاصی که در کنار آتشدان نقش شده است دیده می شود.
هنینگ زمان این نقوش را در حدود آخرین ربع قرن دوم میلادی یا اوایل قرن سوم می داند.
شاهزاده ای به صورت سواری مصور شده است که شیری را می کشد و یا با دشمنی جنگ تن به تن می کند و این برای اجتماعی که بر چشت اسب زندگی می کنند تصویری مطلوب است. در جای دیگر همان شاهزاده دیده می شود که ایستاده و بزرگتر از اشخاص دیگر در صحنه است و شاهزاده ای را به تخت می نشاند ، بعد در برابر یک قربانگاه که به شکل تخته سنگ مخروطی شکل است و دیهیمی روی آن قرار دارد به ستایش ایستاده است. سپس در طرف چپ قربانگاه بر روی یک تخت که بر پایه سه عقاب قرار دارد به طرز ایرانیان نشسته و دست راست خود را با حلقه مظهر قدرت به سوی دو تن از سران تابع خود گسترده است. کمی دورتر مجلسی است که در آن یک ایزد به شاهزاده ای مقام می بخشد و پس از آن صحنه جنگ یک شاه که بر اسبی سوار استو خود و الستین زره بر تن دیده می شود که با نیزه خود به دشمن حمله می کند.
-------------------------------------------------------------------------------------

ستونهای سنگی دوگور دوپا:
این ستونها در شهرستان گچساران ، روستای شوش از توابع بخش باشت قرار دارد و متعلق به دوران ساسانی است.در مسیر راه باستانی بیشاپور به شوش و تیسفون در کنار جاده فعلی گچساران روستای شوش قرار دارد که بر روی تپه ای بلند آثار دو ستون مشاهده می شود. اکثرا بر این عقیده اند که این آثار متعلق به آتش دانهایی است که جهت نمایاندن راه به کاروانیان مورد استفاده قرار می گرفته اند لیکن با توجه به تحقیقات به عمل آمده گمان می رور که با توجه به آیین تدفین مردگان در دوره ساسانی این ستونها خمره هایی را که مردگان را در آنها قرار می داده اند نگه می داشته تا خاک را آلوده نکنند یعنی در واقع نوعی قبور خمره ای بوده اند که با گورهای خمره ای در تنگ کرم و گور های خمره ای در کوه حسین که بر فراز نقش بهرام در نقش رستم قرار دارد قابل مقایسه است بطوریکه این ستونها در بالای خود دارای یک حفره جهت نگهداری خمره بوده است.
-------------------------------------------------------------------------------------
شهر قدیمی دهدشت:
حمام - کاروانسرا - امام زاده ها - بافت تاریخی شهر دهدشت
این مجموعه در شهر دهدشت ، مرکز شهرستان کهگیلویه واقع شده است.این محدوده تاریخی با وسعت 40 هکتار سابقه ای طولانی در تاریخ دارد که دست کم توسعه آن به دوران صفویه بر می گردد. این شهر که روزگاری پر رونق را پشت سر گذاشته دارای برج و بارو و ارگ بوده که هم اکنون بخش هایی از آن باقی مانده است. نگاهی به جغرافیای محل نشان می دهد که این شهر به واسطه قرار گرفتن بر سر راه پایتخت صفویان به بنادر جنوبی و نیز نزدیکی به شهر ارجان یا بهبهان کنونی نقش موثری در اقتصاد بخصوص تجارت آن زمان ایفا می کرده است. به طوریکه هم اکنون با توجه به پیشرفتهای تکنولوژیکی مسیر راههای اصلی در دست احداث از این شهر می گذرد. شهر دارای آب و هوای گرمسیری است و معماری آن نیز از معماری صفوی الهلم گرفته است. وفور سنگ گچ در محل سبب استفاده فراوان از این ماده شده است. گچبریها و طاق و قوسها و گره بندیهای بسیار زیبا هنوز جان و نفس تازه ای به شهر می دهد بطوریکه اکثر متاخرین به رشته تحریر درآورده اند از دهدشت نام چندانی برده نشده لیکن متقدمین بخصوص سفرنامه نویسان و جغرافیدانان غرب از شهری به نام « جومه» یاد کرده اند که با بنای شهر دهدشت قابل مقایسه بود و تصور می شود دهدشت همان شهر جمه باشد.
-------------------------------------------------------------------------------------
شهرستان بويراحمد
اين شهرستان در شمال شرقی استان واقع شده و مرکز آن شهر ياسوج می باشد. قبل ازايجاد شهر ياسوج در حدود ۶ کيلومتری آن ، يک شهرقديمی به نام ( تل خسرو) قرار داشتکه زمانی مرکز نفوذ خوانين بويراحمد عليا بوده است. اينک به جز تپه های پراکنده ويک روستا ، اثری ديگر از آن باقی نمانده است.
تل خسرو از دو هزار سالقدمت دارد. ليکن احداث ابنيه معاصر در پيرامون آن بعد از سال ۱۳۰۹ شمسی شروع شده وتا سال ۱۳۲۳ ادامه يافت و پس از آن متروک شده است.
شهرستان بويراحمد از ناحيهشمال به شهرستانهای دنا ، لردگان ( چهارمحال و بختياری) ، از شرق به شهرستان اقليد(استان فارس) ، جنوب شرقی به شهرستان سپيدان( استان فارس) و از جنوب به شهرستانممسنی ( استان فارس) و از غرب به شهرستان کهگيلويه محدود می گردد.
شهرستانبويراحمد در منطقه اقليم سردسيری واقع شده و دارای هوای معتدل متمايل به سرد است. در اين ناحيه ميزان بارش برف و باران زياد می باشد و به علت بارش فراوان برف وباران و پوشيده شدن ارتفاعات از برف برای مدت مديدی از سال ، از منابع آب کافیبرخوردار می باشد. عمده ترين منابع آبی شهرستان بويراحمد رودخانه بشار و رودخانهدشت روم است که رودخانه بشار از ارتفاعات جنوب شرقی و شمال شرقی شهر ياسوج سرچشمهگرفته و از کنار شهر ياسوج گذشته و در ناحيه شمال غربی پس از ادغام با رودخانهکبکيان و خرسان به سمت جنوب غربی ادامه مسير داده و در نهايت در مرز استان با استانچهار محال و بختياری به رودخانه کارون میپيوندد.
رودخانه کبکيان ( دشتروم) ازکوههای اطراف منطقه سرگچينه و سپيدار در ۲۰ کيلومتری جنوب ياسوج سرچشمه گرفته و درادامه با دريافت آب چشمه ها و نهرهايی در مسير خود ، در نزديکی بخش کبکيان و درمنطقه ای به نام دروهان به رودخانه بشار می پيوندد.
مهمترين ارتفاعات اينشهرستان که تمامی آنها رشته کوههای زاگرس را تشکيل می دهند عبارتند از : چال کلاغ ،کوه هجال ، کوه آب نهر ، دومازه ، وزگ ، دوپشته ، پازنان ، کالوس ، کاچيان ، شير کشو تامر.
شهر نوپای ياسوج ( مرکز استان ) در دهانه انبری صخره های زاگرس بزرگ وبر دامنه دنای هميشه سفيد پوش ، در لابلای جنگلهای تنومند و سرسبز بلوط قرار گرفتهاست. اين شهر در سال ۱۳۴۴ در کنار رودخانه بشار بنا گرديده و در آن سال تنها دارایيک خيابان اصلی بوده. امروز از گسترش و توسعه زيادی برخوردار گرديده است. بطوری کههم اينک بالغ بر ۲۴ کيلومتر مربع وسعت دارد و جمعيت آن امروزه بالغ بر ۱2۰۰۰۰ نفرتخمين زده می شود که عمدتا از ايل بزرگ بويراحمد و دارای گويش لری هستند.
-------------------------------------------------------------------------------------

تاريخچه شهر ياسوج:
در دهانه انبری صخره های زاگرس بزرگ و بر دامنه دنای هميشه سفيد پر برف , در لابلای جنگلهای تنومند و سرسبز بلوط و بن و کيکم شهر ياسوج قرار گرفته است . اين شهر که نامِ محلی آن ياسيج و مرکز استان کهگيلويه و بوير احمد است و در سال 1344 احداث گرديده و قبل از ايجاد شهر ياسوج در حدود شش کيلومتری جنوب شرقی آن شهرک قديمیِ تل خسرو , قرار داشته که زمانی مرکز طوايف باستانیِ بازرنگان بوده است و سابقه تاريخی آن م***** از دو هزار سال می باشد . اين شهرک قديمی در سال 1309 دوباره بازسازی و در سال 1323 مجدداً متروکه گرديد که به جز تپه ای خاک از آن اثر ديگری باقی نمانده است . شهر نوپای ياسوج درکنار رودخانه بشار در آغوش تپه های متعدد در ارتفاع 1870 متری از سطح دريا قرار گرفته , اين شهر که در سال 1344 فقط دارای يک خيابان اصلی بود , امروزه از گسترش و توسعه زيادی برخودار می باشد . در فصل زمستان برف زيادی در اين شهر مي بارد و اکثر نقاط و ارتفاعات اطراف آن برای مدتی طولانی پوشيده از برف باقی می ماند . که اين فرصت بسيار خوبی برای دوستداران ورزشهای کوهستانی بخصوص اسکی می باشد تا بخوبی از آن استفاده کنند . شهر ياسوج تاکنون بالغ بر 18 کيلومتر وسعت يافته است , يکی از مهمترين دلايل اين توسعه مرکزيت اداری و سياسی اين شهر می باشد که از سال 1342 مرکز فرمانداری کل کهگيلويه و بوير احمد بوده و سپس در سال 1355 به مرکزيت کل استان ارتقاء يافته است .
-------------------------------------------------------------------------------------
دنابا ارزشترین میراث طبیعی كشور:

ایران سرزمینی كوهستانی و كهگیلویه و بویر احمد كوهستانی‌ترین استان كشور است. سلسله كوه‌های زاگرس كه مانند دیواری عظیم از آذربایجان در امتداد مرزهای غربی به سمت جنوب كشیده شده و سپس به موازات خلیج فارس تا تنگه هرمز امتداد دارد، یكی از عظیم‌ترین پدیده‌های طبیعی كشورمان می‌باشد. بلند‌ترین قلعه‌های زاگرس در كهكیلویه و بویر احمد قرار دارند.
كوه‌های بلند زیباترین، تماشائی‌ترین و با هیبت‌ترین تجلی دستگاه آفرینش به شمار می‌روند كوهستان‌ها همواره جایگاه وحی و نخستین منبع الهام برای زندگی بشری بوده‌اند.بسیاری از تمدن‌های پر مایه و ماندگار در میان مردم كوهستان پا گرفته است.در كشور ما نیز تمدن‌های ایلام، ماد، هخامنشی و ساسانی در كوه‌های زاگرس تولد یافته‌اند.
بخش اعظم مردم ایران در نواحی كوهستانی و یا كنار رودهایی از این كوه‌ها سرچشمه می‌گیرند، به سر می‌برند. زندگی مردم كشورمان وابسته به كوهستان‌ها است و به همین دلیل باید توجه عمیقی نسبت به نواحی كوهستانی كشورمان داشته باشیم.
با افزایش ارتفاع در اكو سیستم‌های كوهستانی، بر شدت انوار ماوراء بنفش، گاما و دیگر انوار موج كوتاه و همچنین بر شدت وزش بادها افزوده، ولی از فشار و حرارت هوا كاسته می‌شود. افزایش ارتفاع در كوهستان، آب و هوا و شرایط اقلیمی متفاوت باعث به وجود آمدن انواع خاك‌ها و رویش گیاهان مختلف در دامنه‌ها و شیب‌های گوناگونی می‌شود و كاملاً روشن است كه شرایط اقلیمی، خاك و پوشش گیاهی متنوع، حیات وحش گوناگونی را در خود پرورش می‌دهد. این نوع تنوع اقلیمی، گیاهی و جانوری در كوه‌های بلندتر به مراتب افزون‌تر می‌شود ویژگی كوهستان در همین است.
در زاگرس، كوه‌ها به صورت رشته‌های موازی قرار گرفته و از جنوب به شمال به ارتفاع آنها افزوده می‌گردد.
وقتی از فراز قله‌ای در جنوب استان به سمت شمال نگاه كنیم، چندین ردیف سلسله كوه‌های پوشید از جنگل بلوط را می‌بینیم كه پی در پی و پشت سر هم به رنگهای سبز و بنفش و ارغوانی، اسرار انگیز و خیال انگیز، مانند سدی غیر قابل گذر در برابر ما ایستاده‌اند. بالاتر از همه این كوه‌ها و در میان آسمان، قله‌های بلند و سرفراز دنا- پوشیده از برف و از فاصله بسیار دور دیده می‌شوند.
عظمت و هیبت دنا به حدی است كه از دور نیز بر جان آدمی تأثیر می‌گذارد به نحوی كه برای مدت طولانی نمی‌توان چشم‌ها را از تماشای مناظر آن به سویی دیگر برگرداند.
كوه‌های دنا، اوج چین خوردگی زاگرس است. دنا یك قله تنها نیست. دنا رشته كوه مرتفعی است به طول 50 كیلومتر كه بیش از چهل قله بلندتر از چهار هزار متر در آن دیده می‌شود. بلندترین این قله‌ها با نام «سه قپ بیژن» 4435 متر ارتفاع دارد. بلندی یال این رشته كوه چهار هزار متر است وقتی كوهنوردان به این یال می‌رسند به راحتی می‌توانند در یكی دو روز چندین قله بلندتر از چهار هزار متر را زیارت كنند. ارتفاع این یال در گردنه بیژن كه تقریباً در وسط رشته كوه دنا است به 3200 متر كاهش می‌یابد. گذر از جاده جیب‌رو گردنه بیژن تنها در تابستان ممكن است دامنه‌های شمالی كوه دنا در بیشتر طول سال از برف پوشیده است.
ویژگی‌های طبیعی: منطقه حفاظت شده دنا ناحیه‌ای كاملاً كوهستانی است. اختلاف ارتفاع بلندترین و كم ارتفاع ترین نقاط منطقه به بیش از سه هزار متر بالغ می‌شود. چنین اختلاف ارتفاعی با وجود قله‌های بلند، دیوارهای عظیم و دره‌های عمیق ممكن گردیده است.
مرز شرقی دنا را گردنه بیژن و مرزهای شمالی، غربی و جنوبی آن را دو رودخانه ماربر و بشار مشخص می‌كنند. رود ماربر كه- در شمال دنا از شرق به غرب جاری است- با گذشتن از روستا و تنگ خرسان به رود خرسان تغییر نام داده و بعد از روستای میمند با تغییر جهت ناگهانی، به سمت جنوب پیچیده و پس از بریدن و گذشتن از تنگه‌ای باریك و عمیق و جنگلی، به رودخانه بشار می‌پیوندد كه در جنوب دنا از شرق به غرب جاریست.
رود پر آب حاصل از به هم پیوستن خرسان و بشار- كه یكی از مهمترین سر شاخه‌های كارون است- با نام خرسان به سمت غرب جریان می‌یابد. محلی كه دو رود خرسان و بشار به هم می‌پیوندند، منطقه‌ای جنگلی و بسیار زیباست ارتفاع این محل- كه پایین‌ترین نقطه منطقه حفاظت شده می‌باشد- 1300 متر است در حاشیه رودخانه‌های بشار و خرسان كه از جنگل بلوط پوشیده است گاهی دشتهای باریك و كوچكی قرار دارند كه در آنها برنجكاری مختصری صورت می‌گیرد، در حالیكه از قله‌های بلند بالای سرشان از برف پوشیده است.
در دامنه‌های دنا، دره‌های متعددی وجود دارد كه پر از چشمه‌های كوچك و بزرگ است بسیاری از این چشمه‌ها از زیر برف می‌جوشند و از دامنه‌های پر شیب دنا، كف آلود و پر شتاب سرازیر می‌شوند، از صخره‌های بلند فرو می‌ریزند، به هم می‌پیوندند و رودخانه‌های سرد، شیرین و زلال بشار و خرسان را تشكیل می‌دهند.
پوشش گیاهی دنا: در دامنه‌های جنوبی- تا ارتفاع 2500 متر- جنگل بلوط همه جا را پوشانده است در میان این درختان- در نواحی و ارتفاعات مختلف- گونه‌های جنگلی دیگری نظیر بنه، كیكم، ارژن، زالزلك، شن و انواع بادام كوهی نیز دیده می‌شود ولی تسلط كامل با بلوط است.
در ارتفاع بالاتر از 2500 متر، جنگل بلوط تمام شده و درختچه‌های ارژن، شن و انواع گون‌ها و درختان سرو كوهی ملاحظه می‌گردند از ارتفاع 3500 متر به بالا درخت و درختچه‌ نیز در دنا نمی‌روید و انواع گون‌ها و گیاهان علفی و پونه‌ای سطح زمین را- هرجا كه خاك باشد- می‌پوشانند.
از ارتفاع 4000 متر به بالا، بوته‌ها هم ناپدید می‌شوند ام‍ّا گیاهان كوچك و زیبایی خودشان را در پناه سنگ‌ها و شكاف صخره‌ها از فشار بادهای پرشتاب مصون نگه می‌دارند. برخی از این گیاهان در اوایل تابستان گل‌های ریز، رنگین و بسیار زیبایی به بار می‌آورند.
خالی بودن ارتفاعات دنا از گیاه، چندان باعث نگرانی نمی‌شود، چرا كه در قله‌ها آنچنان چشم انداز وسیع و بیكرانی در برابر چشم گشوده می‌شود كه كمتر كسی به پایین نگاه می‌كند وقتی آدمی به قله دنا می‌رسد، گویی به بام جنوب ایران راه یافته است.
در قله‌ها به دلیل یخبندان طولانی، حضور برف سال قبل تا تابستان و آغاز بارش برف در پائیز، گیاهان فرصت بسیار كوتاهی برای رشد و تكثیر دارند. عمر گلها در قله كوتاه است.
جز در فصل زمستان، در منطقه حفاظت شده دنا، همیشه انواعی از گل‌ها مشاهده می‌شوند.بعضی از گل‌های لاله كه در دنا می‌رویند ویژه این منطقه بوده و در جای دیگر دیده نمی‌شوند. گل بسیار زیبای لاله بیشه‌زار، یكی از این گل‌ها است.
دامنه شمالی دنا- جز در نواحی خرسان- فاقد پوشش جنگلی است ولی چمنزارهای وسیع و مراتع بسیار خوبی در این دامنه گسترده‌اند. شمال دنا ییلاق ایل قشقایی است.
وفور و تنوع گل در دنا پرورش زنبور عسل- كه در منطقه متداول است- می‌تواند رونق بسزایی دهد بسیاری از زنبور داران استان‌های همجوار در فصل‌های بهار و تابستان، كندویشان را به جوار دنا می‌آورند. عسل دنا طعم غریبی دارد.
حیات وحش دنا: حیات وحش دنا معرف سیمای جانوری زاگرس است. خرس‌های قهوه‌ای بزرگ، كبك‌های عظیم‌الجثه دری، انواع عقابها و كركس‌ها، پلنگ، گرگ، انواع گربه‌های وحشی- به ویژه گربه وحشی سیاه گوش كه تا كنون تصور می‌شد تنها در البرز زندگی می‌‌كند- همه را در دنا می‌توان مشاهده نمود. در منطقه حفاظت شده دنا، امكان دیدن پرنده بسیار زیبا و نادر هما- با پرواز آرام و پر شكوهش- بیش از هر جای دیگر است. هما در پرتگاه‌های بسیار بلند آشیانه می‌سازد. جانورانی مانند سمور، راسو و سنجاب ایرانی- كه از زیباترین سنجاب‌های جهان است و در احیای جنگل بلوط نقش اكولوژیك بسیار مؤثری دارد- به وفور در دنا دیده می‌شوند.
پرندگانی از قبیل شاهین، بحری، كبك، سنگ چشم، كمر كولی، انواع چكاوكها و سهره‌ها در دامنه‌های دنا زندگی می‌كنند. تعداد كبك دری در قله دنا بسیار زیاد است. گله‌های بیش از ده تایی كبك دری در طول یك روز راه‌پیمایی بارها دیده می‌شوند. شنیدن صدای دلنواز این پرندگان در دنا- بیش از هر موسیقی و آهنگی- روح آدمی را صیقل می‌دهد.
در طول سه سالی كه از حفاظت دنا می‌گذرد جمعیت جانوران دنا افزایش یافته است. اكنون در دنا برای دیدن خرس و بز و یازن نیازی به دوربین چشمی نیست.هما نادرترین پرنده جهان، در پرتگاه‌های دنا آشیانه می‌سازد.
ارزش‌های دنا: برخی از نقاط كره زمین به دلایل زمین شناسی، اقلیمی، تنوع گیاهی و جانوری و تنوع چشم انداز، از چنان ارزشی برخوردار‌اند كه هر نوع بهره‌برداری از آن جز حفاظت، تماشا و تحقیق، جنایت محسوب می‌شود دنا یكی از معدود نقاط با ارزش جهان است. زاگرس پدیده زمین شناختی كاملاً ویژه‌ای است. كه همه ارزشهای آن به درستی شناخته نشده است زاگرس در سطح جهانی مورد توجه و علاقه شدید دانشمندان و اكولوژیست‌ های كنجكاو قرار دارد این علاقه جهانی سال به سال بیشتر می‌شود. از طرف مراكز علمی و تحقیقاتی بین‌المللی در مورد حفاظت از همه پدیده‌های زمین شناختی، گیاهی و جانوری آن توصیه‌ها و پیشنهادهای مكرری در نشریات سازمان ملل به عمل آمده است. حفاظت مطلوب از منطقه حفاظت شده دنا برای كشورمان در سطح جهانی، حیثیت بالایی خواهد آورد.در سطح ملی نیز، كوه‌های دنا از نظر ورزشی، آموزشی و علمی، وسیعاً مورد توجه قرار دارند. دیدن دنا و رسید به قله‌های آن آرزوی هر كوهنوردی است.دنا سرچشمه بسیاری از رودخانه‌های بزرگ و سودمند كشورمان است. این كوه‌ها به عنوان ذخایر منابع آب، نقش تعیین كننده‌ای در سرنوشت كشورمان دارند.
وسعت و تنوع گیاهان جنگلی، مرتعی، دارویی،، خوراكی و زینتی دنا سرمایه ژنتیكی بسیار با ارزشی برای آینده كشورمان به حساب می‌آید. با پیشرفت علوم روز به روز بر ارزش گیاهان به عنوان ذخایر ژنتیك افزوده می‌شود. هر چند گیاهان دنا دقیقاً شناسایی نشده‌اند ولی سالها است كه تعداد زیادی از گیاهان منطقه به عنوان دارو مصرف می‌شوند. امروزه در سراسر جهان، گیاهان دارویی مورد مطالعه قرار گرفته و اساس صنعت داروسازی مدرن را تشكیل می‌دهد.
ارزش دنا از نظر ورزشی و تفرجگاهی برای مردم كهكیلویه و بویر احمد، استانهای همجوار و كشورمان بسیار بالا است. استراحت، قدم زدن و كوهنوردی در دنا، رفع خستگی، رشد و شكوفایی شخصیت، پالایش روح و روان و ایجاد عشق به سرزمین، مؤثر و تعیین كننده است در صورتی كه در منطقه حفاظت شده دنا با كارشناس، مأمور و امكانات مناسب مجهز گردد و محدوده آن سراسر كوه‌های دنا را در بر گیرد بی تردید این منطقه به یكی از بهترین مناطق حفاظت شده جهان تبدیل خواهد شد كه در جذب توریست‌های ورزشی و علمی به كشورمان بسیار مؤثر خواهد بود.
دنا در امر پژوهش و آموزش علوم زمین شناسی و زیست شناسی نیز مكان بسیار با ارزشی است. تنوع پدیده‌های بارز زمین شناختی و زیستی آن، دنا را به موزه‌ای عظیم و زنده از گیاهان، جانوران و همه پدیده‌های زمین شناسی تبدیل كرده است.گزینش استراتژی مناسبدر میان همه مناطق تحت حفاظت كشورمان، دنا از آن چنان عظمت و زیبایی برخوردار است كه بدون تردید می‌توان آن را همانند پارك ملی گلستان و پارك ملی ارومیه، یكی از با ارزش‌ترین میراث‌های طبیعی كشور به حساب آورد. در سطح ملی همانطور كه از تخت جمشید به عنوان عظیم‌ترین میراث تاریخی و فرهنگی حفاظت می‌شود باید از دنا نیز- با تمام ویژگی‌های زمین شناسی و حیاتی آن- به دقت حفاظت شود همان‌طور كه مردم كشورمان و جهان با دیدن تخت جمشید و میدان نقش جهان با تاریخ و هنر سرزمین ایران آشنا می‌شوند و عظمت آن را درك می‌كنند، با دیدن دنا نیز با طبیعت این سرزمین آشنا شده و در برابر شكوه بی‌مانندش سر تعظیم فرود خواهند آورد.
بادهای خنك و جانبخش دنا خستگی كار را در لحظه‌ای از تن می‌راند و به جای آن نشاط و سرمستی عمیقی می‌نشاند. هوای مطلوب این كوهستان‌ها و چشم‌انداز‌های بی كرانش كاری با جان آدمی می‌كند كه در هیچ مكان دیگری امكان‌پذیر نیست.برای گزینش مناسب‌ترین استراتژی در زمینه حفاظت از محیط زیست استان باید در سطح جهانی، ملی و استانی- هر سه باهم- اندیشید و هر نوع برنامه‌ریزی بایستی بر اساس چنین دید گسترده‌ای صورت گیرد.هر چند این سرزمین از نظر اقتصادی و تولید دارای منابع محدود بوده و بسیار آسیب پذیر و شكننده است ام‍ّا اگر به صورت معقول مورد بهره‌برداری قرار گیرد ارزش‌های آن جاودانه خواهد بود و نسل‌های آینده پی در پی خواهند توانست از آن بهره‌مند شوند.
حفاظت از محیط زیست این سرزمین در صورتی مؤفق خواهد بود كه سطح زندگی و دانش مردم تعالی یابد. بدون اقدام مؤثر مقامات اجرایی در تدوین توسعه پایدار برای استان، حفاظت از منطقه مؤفق نخواهد بود. هر نوع پیشرفت و توسعه در هر زمینه و در هر سطحی در صورتی كه همراه با سلامت و پاكی طبیعت نباشد، دست‌آوردی مطلوب برای مردم استان نخواهد داشت. دنا همانند یك معبد و پرستشگاه عظیم، سرزمین مقدسی است كه بیش از هر مكانی انسان را به پیچیدگی و عظمت دستگاه آفرینش آگاه می‌سازد.
امكانات كنترل و نظارت: منطقه حفاظت شده دنا به دلیل وسعت زیاد و كوهستانی بودن و همچنین به دلیل وجود روستاها و عشایر فراوان در كنار آن، به امكانات حفاظتی زیادی نیازمند است.در طی سه سالی كه از حفاظت دنا می‌گذرد در اثر تلاش مداوم و صمیمانه همه كاركنان اداره كل محیط زیست كهكیلویه و بویر احمد پیشرفت‌های چشمگیری در تمام زمینه‌ها صورت گرفته، ولی برای پیاده كردن همه اهداف حفاظت و ارائه خدمات برای مردم به كارشناس، به امور حفاظت، پاسگاه و امكانات بیشتری نیازمند است.
در حال حاضر دو پاسگاه در سیور و آب سپاه ساخته شده و اداره‌ای هم در سی سخت در حال احداث است اكنون منطقه یكصد و بیست هزار هكتاری دنا با كمتر از ده نفر مأمور كنترل می‌شود كه به هیچ وجه كافی نیست. در سه سال گذشته از چرای بی رویه دام در محدوده امن منطقه جلوگیری گردیده و از قطع اشجار و شكار حیات وحش نیز قاطعانه ممانعت به عمل آمده است. پوششی گیاهی با سرعت شگفت‌آوری در حال احیا و جمعیت حیات وحش رو به افزایش است. این مسأله توان بالای منطقه را برای ترمیم آسیب‌های وارد شده آشكار می‌كند و تاییدی است بر درستی امر حفاظت.
دنا گرانبهاترین میراث طبیعی مردم و سرزمین ماست. میراثی با ارزش جهانی و ملی كه باید به بهترین شكل نگهداری و حفاظت شود.مسئولیت حفاظت و نگهداری آن و همچنین مسئولیت جلوگیری از تخریب و آلوده شدن آن به عهده همه مردم و به خصوص مسئولین امور در استان است.
دنا مظهر و نمود سرفرازی و سرسختی عشایر و مردمی است كه در جوار آن زندگی می‌كنند و عاشقانه دوستش می‌دارند این مردم در طی هزاران سالی كه در دامن دنا زیسته‌اند برای دنا افسانه‌ها و ترانه‌های زیبایی ساخته‌ و سروده‌اند.دنا كه پدران سرفراز ما را در پناه خود پرورش داده، باید همچنان فرزندان برومندی را در دامن سرسبزش به بار آورد.همه موظفیم با همكاری صمیمانه، دنا را جاودانه، سرسبز، پاك و سرفراز حفاظت كنیم.