عوامل موثر در از دست رفتن آبستنی

واضح است که نرخ لقاح در تلیسه های شیری و گوشتی و گاوهای غیر شیرده گوشتی زیادتر از گاوهای شیرده گوشتی و گاوهای شیرده و غیر شیرده شیری است. میزان از دست رفتن آبستنی در گاوهای شیرده شیری ممکن است از زمان لقاح تا پایان آبستنی به ۶۰ درصد برسد. عدم موفقیت در آبستنی ناشی از عدم لقاح یا ازدست رفتن آبستنی بعد از شکل گیری جنینی است. در این مقاله می خواهیم برخی از عوامل شناخته شده موثر بر از دست رفتن آبستنی را در گاوها بررسی کنیم.
● کیفیت فولیکول و تخمک
غلظت کم پرو‍ژسترون در طول چرخه فحلیو پس از تلقیح مصنوعی ممکن است منجر به ایجاد فولیکول های دایمی در گاو شود. فولیکول های دایمی باعث ایجاد تخمک هایی می شوند که باروری کمی دارند و منجر به مرگدر مراحل اولیه نطفه گی و کمی بعد از آبستنی می شوند. تخمک هایی که از فولیکول هایبا اندازه کوچک تر ایجاد می شوند. در پاسخ به تزریقGnRH (در برنامه های تلقیح زمان بندی شده) منجر به کاهش نرخگیرایی می شوند. علاوه بر این تغییر اندازه فولیکول های آزاد شده نیز ممکن است باعثکوتاه شدن چرخه های فحلی و کاهش نرخ آبستنی شود.
● نقش حیاتی پرو‍ژسترون
ترشح پروژسترون توسط جسم زرد برایترشحات طبیعی رحم که باعث زنده نگه داشتن نطفه اولیه تا زمان برقراری اتصال ضعیفبعد از روزهای ۱۸ تا ۲۲ می شود. ضروری است گاوهایی که غلظت پروژسترون خون آنها کمتراز میزان طبیعی است. در معرض خطر از دست رفتن آبستنی هستند.
● زمان بندی همه چیز است
افزایش سه برابر غلظت پروژسترون پس ازآزاد شدن تخمک و بعداز شروع فعالیت جسم زرد ممکن است رشد نطفه و توانایی آن در ترشحعلایم آبستنی (اینترفرون – tau) رابه خطر بیندازد. زمان بندی ضعیف در ایجاد این علایم آبستنی ممکن است باعث کاهش نرخگیرایی شود. دادن پروژسترون تکمیلی در طول هفته اول بعد از تلقیح مصونی اثرات مثبتیروی رشد نطفه و بهبود نرخ گیرایی داشته است.
● تشخیص آبستنی
هنگامی که رشد ترافکتودرم (جفت اولیه) و نطفه به هردلیلی کاهش می یابد. معمولاً جسم زرد چروکیده شده و نطفه از دست میرود.
- اگر نطفه نتواند هورمون های تحلیلبرنده جسم زرد را سرکوب کند،جسم زرد نابالغ شروع به چروکیدن می کند و باعث از دسترفتن آبستنی می شود.
- اگرنطفه در حال رشد نتواند علایملازم برای نگه داری جسم زرد را ایجاد کند و یا جسم زرد نتواند به موادی که در حالتطبیعی عملکرد آن را کنترل می کنند پاسخ دهد،جسم زرد تحلیل می رود. کاهش ترشحپروستاگلندین توسط رحم باعث پایداری و بقاء آبستنی از طریق کاهش مرگ نطفه میشود.
● نقش تنش گرمایی
افزایش دما و رطوبت محیطی بقاء وکیفیت تخمک را به خطر می اندازد . همچنین باعث کاهش نرخ لقاح و رشد اولیه نطفه میشود.
- نرخ آبستنی گاوهایی که قبل ازتلقیح در معرض تنش گرمایی بوده اند،فقط به اندازه ۳۳ درصد گاوهایی است که تحت پوششگرمایی قرار نداشته اند.
- جنین های گاوهایی که در معرض تنشگرمایی نبوند،هنگامی که به گاوهای ماده ای که در معرض تنش گرمایی بودند منتقلشدند،نرخ آبستنی زیادتری نسبت به گاوهایی که در معرض تنش گرمایی بودند و تلقیح مصنوعی شدند،داشتند.
تلاش هایی برای کاهش تنش گرمایی در گاوهایی که قبل از شیردهی درجایگاه های بسته بودند،انجام شده است. استفاده از پنکه ،آب پاش و نیز آب سرد کافی ودر دسترس در راهروهای خروجی سالن شیردوشی و جایگاه های بسته ،بسیار موثر است.
● تلقیح مصنوعی زمان بندی شده یا اثرات چرخه فحلی
آیا ازدست رفتن آبستنی در گاوهایی کهبراساس فحلی تلقیح می شوند و گاوهایی که تلقیح مصنوعی آنها در زمان خاصی است تفاوتدارد؟ در یک مطالعه نشان داده شد که تلقیح مصنوعی زمان بندی شده باعث افزایش از دسترفتن آبستنی می شود.با این وجود نتیجه شش مطالعه دیگر نشان داد که میزان از دسترفتن آبستنی در گاوهایی که با تشخیص فحلی تلقیح شدند. ۵/۱ درصد بالاتر بود. درصد ازدست رفتن آبستنی در ۱۳۶۶ گاوی که براساس تشخیص فحلی تلقیح شده بودند،به طور متوسط ۷/۱۲ درصد و در ۷۵۶ گاوی که براساس برنامه زمان بندی شده تلقیح شده بودند ۲/۱۱ درصدبود.
استفاده از تلقیح مصنوعی زمان بندیشده در گاوهایی که از نظر تولید مثلی قبل از تلقیح دارای علایم فحلی و یافاقد علایم تشخیص داده شدند ،چگونه است؟ میزان از دست رفتن آبستنی در ۱۲۴۵ گاو شیریکه قبل از تلقیح علایم چرخه فعلی را داشتند ۷/۱۵ درصد بود. این میزان در ۲۱۳گاوشیری فاقد علایم ۳/۲۶ درصد گزارش شد. این مطالعه نشان می دهد اگرگاوهای فاقدعلایم فحلی بعد از همزمان سازی فحلی و تلقیح براساس برنامه زمان بندی شده آبستنشوند،میزان تلف شدن در انتهای مرحله نطفه گی ،بین تشخیص های اول و دوم (انتهایمرحله نطفه گی یا ابتدای مرحله جنینی ) زیادتر از گاوهای دارای چرخه فحلی است.
● سایر عوامل ...
گاوهای که وزن بدن خود را در طول ماهاول شیردهی یا بین روزهای ۲۸ تا ۵۶ آبستنی از دست می دهند،نرخ آبستنی آنها دو تا سهبرابر کاهش می یابد. شرایط متابولیکی گاوها همانند تغییرات در شرایط بدنی ، بر بقاءنطفه و جنین تاثیر می گذارد. براساس مطالعات مختلف شواهد کمی وجود دارد که نشان میدهد تولید شیر یک عامل خطرناک برای افزایش از دست رفتن آبستنی در گاوهای شیری است. مشکلات مربوط به زایش و انتقال که بر سلامت گاوها تاثیر می گذارد و محیط رحمی را بهخطر می اندازد برای بقاء جنینی مضر است. کنجاله تخم پنبه دارای گوسیپول است که برایسلول های پستانداران سمی است. افزایش غلظت گوسیپول خون،کیفیت و رشد نطفه و نرخآبستنی را کاهش می دهد. گاوهایی که جیره های غنی از گوسیپول دریافت می کنند،میزانتلف شدن جنینی زیاد و نرخ گیرایی کمی دارند.
● افزایش بقاء نطفه....
استفاده از هورمون رشد گاوی در گاوهاباعث افزایش نرخ لقاح،رشد و کیفیت نطفه می شود. افزایش نرخ گیرایی نتیجه کاهش تلفشدن نطفه بین روزهای ۳۱ و ۴۵ بود. تزریق ۳۳۰۰ واحد بین المللی گنادوتروپین جفتانسانی در روز پنجم پس از تلقیح مصنوعی باعث افزایش نرخ گیرایی در روزهای ۲۸،۴۲،۹۰می شود ولی بر روی میزان تلف شدن در مرحله انتهای نطفه گی و مرحله جنینی بی تاثیراست. تزریق گنادوترپین جفت انسانی باعث شکل گیری بیشتر بافت لوتئال می شود. در یکمطالعه میزان تلف شدن جنینی در گاوهایی که از گنادوتروپین جفت انسانی استفاده کردهبودند نسبت به گاوهایی که فقط جسم زرد داشتند ،۸ برابر کاهش یافت .
هنگامی که گاوها در روزهای ۸ تا ۱۲چرخه فحلی هستند و همزمان سازی فحلی آنها شروع میشود،استفاده از برنامه های تلقیحمصنوعی زمان بندی شده باعث افزایش نرخ گیرایی می شود.
استفاده از مکمل های چربی به میزان ۲تا ۴ درصد جیره گاوهای شیری شیرده و گوشتی ،َتاثیر مثبت روی توان انر‍ژی و شرایطتولید مثلی گاوها دارد. در برخی از مطالعات نشان داده شده که استفاده از منابع چربی غنی شده از اسیدهای چرب امگا – ۳ ممکن است به دلیل جلوگیری از ساخت پروستانوئیدهاکه برای تشخیص مادری آبستنی مفید است،باعث افزایش بقاء جنین شود. استفاده از مکملهای چربی قبل از زایش باعث افزایش نرخ آبستنی بعد از زایش می شود. استفاده از نمکهای کلسیمی لینولئیک اسید و منو اسید ۱۸- c ترانس در مقایسه با نمک های کلسیمی روغنخرما باعث افزایش نرخ گیرایی در گاوهای شیرده می شود. این افزایش ناشی از افزایشنرخ لقاح و کیفیت نطفه هاست.
به نظر می رسد گاوهای شیری شیرده بهدلیل نرخ لقاح ضعیف (۷۶ درصد) بقاء کم نطفه در اوایل آبستنی (۵۰ درصد) و تلف شدننطفه و جنینی زیاد (۶۰ درصد) ،حساسیت زیادتری به عدم موفقیت تولید مثلی دارند. تحقیقات زیادتری لازم است تا بتوان ایجاد آبستنی و بقاء آن را افزایش داد. تلقیح مصنوعی موفقی داشته باشید.

منبع : گروه فنی شرکت تعاونی کشاورزانو دامپروران صنعتی وحدت اصفهان (نشریه هوردز دیری من)
سایت دام‌آورا