کاروانسراي خشکه رود زرنديه
نمادي از هنر اصيل ايراني درمسير جاده ابريشم
کاروانسراي خشکه رود زرنديه
جام جم آنلاين: کاروانسراي خشکه رود زرنديه به عنوان نمادي از هنر اصيل ايراني در اعصار گذشته در مسير جاده ابريشم ، طي قرون متمادي همچنان پا بر جا مانده است.
جاده ابريشم يا راه ابريشم شبکه راههاي متصل شده‌اي به منظوربازرگاني در قاره آسيا بود که شرق و غرب و جنوب آسيا را به هم و به شمال آفريقا و شرق اروپا متصل مي‌کرد.
اکثر کاروانسراها در مسير اين جاده ، از جمله يادگارهاي پر ارزش معماري ايران به شمار مي رود که ازروزگارکهن به دلا‌يل گوناگون باکارکردهاي اقتصادي، نظامي، جغرافيايي ومذهبي بنا شده و در ادوار مختلف بتدريج توسعه و گسترش يافته است.
عملکردهاي گوناگوني که کاروانسراهادرگذشته به عهده داشته، باعث شده نامهاي متفاوتي براي اين بناها در فرهنگ لغات جاي گيرد ؛ از جمله "کاربات ، رباط ، ساباط و خان".
کارونسراي خشکه رود؛ از جمله بناهاي دوره اسلامي است که در 55 کيلومتري غرب شهرستان زرنديه و در بخش خرقان قرار دارد.
اين بنا در ميان بياباني وسيع واقع شده و در اطراف آن تا شعاع چند کيلومتري هيچ روستا و دهکده اي وجود ندارد و نزديکترين روستا به اين مکان، "خشکه رود" در هفت کيلومتري آن مي باشد.
بخاطر نزديکي کاروانسراي مذکور به روستاي خشکه رود، بناي مذکور به کاروانسراي خشکه رود معروف شده است.
اين کارونسرا چهار گوشي (مستطيلي) است که تنها دروازه ورودي آن در سمت شرق واقع شده و در جلوي آن يک جلوخان وسيع و بلند وجود دارد.
در دو پهلوي جلوخان ، دو سکو و در دو گوشه شمال غربي و جنوب غربي آن ، دو نيمه درگاه مشاهده مي شود.
در ميانه جنوبي جلوخان عبارت "يا علي مدد" با نماکاري آجري ديده مي شود و طاق اين جلوخان با مقرنس کاري گچي و آجري تزيين شده است.
در جبهه خارجي اين بنا 10 حجره وجود دارد که چهار حجره آن بر اثر بارش برف و باران خراب شده است.
پس از عبور از درب بزرگ ورودي ، يک دالان قرار دارد که داراي دو سکو و چهار درگاه است.
حياط کارونسرا به شکل مستطيل است که به چهار ايوان بزرگ منتهي مي شود.
در اين ايوانها ، اطاقهايي جهت استراحت مسافران تعبيه شده است.
در پشت اطاقهاي اين کارونسرا هشت اصطبل وجود دارد و در کنار آن حجره هايي جهت استراحت ساربانان ساخته شده است.
اين کاروانسرا، فضاي کافي براي جا دادن حيوانات بارکش داشته و بر روي سکوي برآمده اي که پيرامون حياط قرار گرفته ، طاق گانهايي که نماي داخلي را تقسيم بندي کرده واقع شده است.
در داخل هر اطاق ، اجاق و طاقچه وجود دارد که کف آنها با آجر مفروش شده است.
بسياري ازمحققان وصاحبنظران معماري ، کاروانسراي خشکه رود ساوه را نشانه ذوق و هنر اصيل ايراني مي دانند.
اين کارونسرا ، علاوه بر ارزش هنري، از نظرگاه مسايل اجتماعي نيز داراي کارکردهاي حايز اهميت فراواني بوده که شايسته مطالعاتي گسترده مي باشد.
کاروانسراي خشکه رود زرنديه ، متعلق به دوره صفويه ، در سال 1354 به شماره 1186 در شمار فهرست آثار ملي به ثبت رسيد.
