شهرهای مهم استان مرکزی

محلات

شهرستان محلات یکی از شهرستان*های استان مرکزی است. این شهرستان از یک بخش به نام بخش مرکزی تشکیل شده است. شهرستان محلات در سال ۱۳۷۰ خورشیدی در مجموع دارای ۶۱ آبادی بوده است. فعالیت عمده شهرستان محلات پرورش گلهای تزئینی و معادن سنگ و سنگبری است. به واسطه مزارع گل و گلخانه*های فراوان در این شهرستان، محلات به نام هلند ایران نیز مشهور می باشد.

کمیجان

شهرستان كمیجان در ۹۶ كیلومتری شهر اراك قرار دارد. گویش مردم این شهرستان تركی است و از روستاهای بسیار زیبا و دیدنی این شهرستان روستای وفس است كه در 20 كیلومتری شهرستان كمیجان قرار دارد. از آثار دیدنی در منطقه می توان به غار قلعه جوق در روستای چهرقان و منطقه سیاحتی وفس اشاره كرد.

آشتیان

شهرستان آشتیان در مرکز استان مرکزی و در شمال شهرستان اراک واقع و مرکز آن شهرستان آشتیان است. این شهرستان در ارتفاع حدود 1800 متری از سطح دریا قرار گرفته و با مرکز استان (اراک) ۸۵ کیلومتر فاصله دارد. این شهرستان از شمال به تفرش و قم، از جنوب به اراک و محلات محدود گشته و ۱۳۴۸ کیلومتر مربع مساحت دارد که از این لحاظ کوچک*ترین شهرستان استان مرکزی است.
آشتیان از دیرباز خاستگاه بزرگانی همچون اقبال آشتیانی، میرزا حسن آشتیانی، مصدق، سید جلال الدین آشتیانی و خاندان بزرگ قریب گرکانی بوده است. خانه میرزا هدایت آشتیانی پدر دکتر مصدق در محوطه بازار آشتیان واقع شده و این مكان در حال حاضر به عنوان موزه؛ شاهد بازدید علاقمندان از همه نقاط می باشد.

اراک

شهرستان اراک از شمال به تفرش، از مغرب به همدان و ملایر، از مشرق به شهرستان محلات و از جنوب به شهرستان خمین و سربند محدود شده و ارتفاع متوسط شهرستان حدود1700 متر از سطح دریاست. این شهرستان از لحاظ وسعت دومین شهرستان استان بعد از شهرستان ساوه می باشد.
شهرستان اراک به لحاظ برخورداری از عامل آب و هوایی خاص (مانند مجاورت با کویر میقان و وجود ارتفاعات) دارای نوسانات آب و هوایی زیاد است. به طور کلی تابستان های نسبتا ملایم و زمستان های سرد تا نسبتا سرد از خصوصیات اقلیمی شهرستان اراک است.
شهر اراک از نظر تاریخی نسبت به سایر شهرهای استان از قدمت چندانی برخوردار نیست. زمان احداث شهر اراک به دوره قاجار و سلطنت فتحعلی شاه می رسد. در اوایل سلطنت قاجار در عراق عجم به علت وسعت زیاد و جمعیت فراوان؛ همواره ناامنی و اختلافات محلی بروز می کرد و این امر از لحاظ سیاسی و اقتصادی برای حکومت مرکزی بروز مشکل می کرد. در زمان فتحعلی شاه قشونی به نام عراق تشکیل گردید و یوسف خان گرجی از فتحعلی شاه تقاضا نمود که برای مرکز قشون عراق عجم، قلعه ای نظامی احداث نماید. به همین جهت تاسیس ساختمان اولیه شهر به صورت قلعه ای به نام سلطان آباد، شروع و در سال1231به پایان رسید. هنگامی که راه آهن جنوب از کنار شهر عبور کرد؛ ایستگاهی در کنار شهر احداث گردید. نام این ایستگاه را اراک گذاشتند و سپس طی بخشنامه ای ابلاغ گردید که نام آبادی های مجاور ایستگاه به نام همان ایستگاه اراک خوانده شوند.
برای کلمه اراک معانی گوناگونی ذکر گردیده است که تعدادی از آنها عبارتند از: پایتخت، باغستان، نخلستان، شهرستان و بعضی کلمه "اراک" را شکل فارسی کلمه عراق و به معنی سرزمین هموار دانسته اند.

دلیجان

شهرستان دلیجان از شمال با استان قم، از جنوب با استان اصفهان، از شرق با شهرستان کاشان و از غرب با شهرستان محلات همسایه بوده و مساحت آن 2170 کیلومتر مربع می باشد. شهر دلیجان به عنوان مرکز این شهرستان در ارتفاع حدود 1530 متری از سطح دریا قرار دارد و فاصله آن از شهر اراک حدود 140 کیلومتر می باشد.
شهرستان دلیجان در قلمرو آب و هوایی نیمه خشک قرار دارد و مرکز آن یعنی شهر دلیجان دارای زمستانهای سرد و تابستان های نسبتا گرم است. متوسط بارندگی حدود 100 میلی متر می باشد که کمترین میزان بارندگی را در میان شهرستان های استان است.

ساوه

شهرستان ساوه یکی از شهرستان*های استان مرکزی ایران است. این شهرستان از دو بخش به نام*های مرکزی و نوبران تشکیل شده است.

شازند

شهرستان شازند در ۳۳ کیلومتری جنوب غربی شهر اراک قرار داشته و با استان*های همدان و لرستان هم مرز است. این شهرستان دارای صنایع مهمی از جمله پالایشگاه، پتروشیمی، نیروگاه برق و کارخانه قند است. شازند در قدیم ادریس آباد نام داشته که به به واسطه کوهی در نزدیکی آن به شاهزند معروف شده است. علت نامگذاری این کوه به شاهزند این است که زرتشتیان منطقه عقیده داشته*اند؛ کیخسرو و پهلوانان نامی ایران در این کوه از نظرها پنهان شده اند. بعد از انقلاب نام شهرستان به سربند تغییر یافت که البته سربند بخشی از این شهرستان بوده و اطلاق آن به طور کلی به این شهرستان نادرست است. بعدها در زمان دولت آقای خاتمی به شازند تغییر نام داد. آب و هوای شازند سرد و کوهستانی است که تابستان های معتدل و زمستان های سردی را به همراه دارد. از جمله جاذبه های توریستی شهرستان می توان به سراب عباس آباد اشاره کرد که حجم آبی که از زیر کوه می آید جالب توجه است و اخیرا باعث ایجاد پارک بزرگی شده است. از بناهای تاریخی این شهر می توان به امامزاده سهل بن علی اشاره کرد.