آرامش درماني و ريلكسيشن

آرامش درماني و ريلكسيشن
معصومه خضري
دانشجوي كارشناسي مهندسي پزشكي دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد

يكي از ارمغانهاي جوامع صنعتي قرن حاضر بيماريهاي متعدد از جمله استرس و اضطراب و به دنبال آن اصطكاك يا كندي اعمال و رفتارهاي مورد انتظار مي باشد. اين ارمغان روح و جسم انسانهاي عصر حاضر را مورد هجوم قرار داده و بيماريهاي جسمي نظير ميگرن ، زخم معده ، ضعف اعصاب ، پر فشاري خون ، بيماريهاي قلبي ، بيماريهاي روحي و ... را به آنها هديه داده است . شايد اين ادعا كه همه ي ما در برابر مشكات رواني آسيب پذير هستيم و بهداشت رواني همه ي ا در خطر است حرفي اغراق آميز نباشد . شايد نتوان بطور كامل با اين امر ناخوشايند كنار آمد ولي با انجام يك سري فعاليت ها به نام تنش دايي (ريلكسيشن) ميتوان به كاهش آنها اقدام نمود.





کارهاي فکري به طور وقفه ناپذير و با هجوم افکار مزاحم ، مغز را دائم در حالت تحريک نگه مي دارد و اجازه استراحت به سلول هاي مغز نمي دهد. بنابراين تحريکات مداوم، سلول هاي مغز را خسته مي کند و موجب تنش مغز مي شود.
تحريکات مداوم مغز موجب افزايش ضربان هاي الکتريکي مغز مي شود . افزايش تحريکات مغز موجب افزايش تحريکات عصبي مي شود و کل سيستم بدن را که شامل دستگاه اعصاب و غدد مترشحه است مختل مي کند .
براي آرامش مغز بايد تحريکات يا ضربان هاي الکتريکي را کاهش داد تا به حالت مهار يا آرامش برسد؛ که به وسيله کاهش تحريکات، ارائه تحريکات يکنواخت، عمل شرطي کردن، افزايش تمرکز فکر و شناخت ساعت بيولوژيک مي توان اين امر را انجام داد .
اگر قسمتي از مغز را مهار کنيم فعاليت حرکتي عضلات مربوطه کاهش پيدا مي کند و عضلات کرخت و شل مي شود و بالعکس، اگر مانع فعاليت حرکتي عضلات شويم و انقباض آنها را کاهش دهيم، قسمت مربوطه مغز مهار مي شود .



روند مهار تدريجي است که توسط سه مرکز در مغز و با توليد چهار هورمون انجام مي گيرد و مهار هر قسمت مغز، ارتباط عصبي- عضلاني همان قسمت را به علت کاهش تحريکات عصبي با مغز قطع مي کند. در نتيجه حرکات عضلات مربوطه کند و در نهايت کرخت و بي حس و ريلکس مي شود .
قسمت مرکزي مغز آخرين محلي است که مهار مي شود. اين قسمت معمولاً به عنوان يک بخش بيدار به صورت سلول هاي نگهبان عمل مي کند و با کوچکترين تحريک به صورت شرطي، يا در مواقع خطر، قسمت هاي ديگر مغز را نيز از حالت مهار خارج و شخص را بيدار مي کند.
خواب پنج مرحله دارد که چهار مرحله مسئول ريلکس به نام خواب آرام يا کند ، و يک مرحله مسئول رويا به نام خواب سريع است. در خواب آرام ، مرحله به مرحله ضربان هاي الکتريکي کاهش پيدا مي کند به طوري که در مرحله چهارم به يک ضربه در ثانيه مي رسد و حالت ريلکس عميق ايجاد مي شود .
خواب مرحله چهارم علاوه بر اينکه يک ريلکس عميق ايجاد مي کند باعث ترميم ضايعات سلولي به صورت اتوماتيک در کل بدن مي گردد و اثرات اعجاز آميز درماني دارد .
هر دوره يا سيکل خواب حدوداً 90 الي 120 دقيقه است که ساعت بيولوژيک اين دوره ها را تنظيم مي کند. بنابراين براي يک خواب خوب و رضايت بخش، همزمان با اعلام زمان خواب از طرف ساعت بيولوژيک که با علائم کرختي و شل شدن و سنگيني و کندي حرکات مشخص مي شود، بايد بخوابيم و با تنظيم ساعت بيولوژيک با چند دوره خواب کامل بيدار شويم .
با شناخت مکانيسم خواب و توليد امواج مغز مي توانيم به شکل مصنوعي با کرخت و بي حس کردن و سنگيني عضلات خود، تا مرحله چهارم خواب پيش برويم و از يک خواب مصنوعي خوب براي کسب آرامش استفاده کنيم.
کلينيک هاي خواب درماني با ارائه يک برنامه منظم، شخص را با روش هاي متفاوت به مدت طولاني به خواب مي برند و در اثر مهار و ريلکس عميق به مدت طولاني ، بيمار بهبودي و شفاي خود را به دست مي آورد.
به طور كلي آرامش هم از عواقب و عارضه هاي روان – تني پيشگيري مي كند و هم موجب بهبودي و رفع عارضه ها مي شود و علاوه بر تنظيم اتوماتيك جسم و روح ، باعث افزايش بازده مفيد نيز مي شود .
سلول هاي مغز بر اثر خستگي و كاركرد زياد مواد زهرآلودي از خود توليد مي كنند كه باعث تخريب و فرسودگي آنها مي شود و اختلالاتي در مغز به وجود مي آيد و در ضمن ناراحتي هاي راون – تني را موجب مي گردد كه بر اثر آرامش سلول هاي تخريب شده ترميم مي شوند . در آينده نزديك آموزش علم ريلكس جهاني خواهد شد .
يك ريلكس عميق مي تواند به سرعت خستگي جسمي و روحي را كاهش دهد در حالي كه ممكن است يك خواب چند ساعته نتواند خستگي را كاهش بدهد و شخص بعد از بيداري باز هم احساس خستگي كند .
طي تحقيقات جديد ، آن تقسيم بندي كه سابقاً براي غدد و اعصاب براي توليد هورمون ها و مواد شيميايي انجام شده بود نمي تواند به شكل مجزا درست باشد زيرا اعضا مي توانند مانند مغز تفكر داشته باشند و مغز مي تواند مانند لوزالمعده به توليد انسولين بپردازد . DNA در زخم ها و كوفتگي ها و در نهايت در كل بدن موجب ترميم سلول مي شود. اطلاعاتDNA ارثي و يا بر اثر تفكرات شخص ايجاد مي شود. درهنگامي كه بدن را در حالتRelax قرار مي دهيم با ايجاد يك تعادل در كل بدن در جهت ترميم و هماهنگي عمل كرده ايم. آرامش مختص مغز نيست بلكه در تمام عضلات و اندام ها مي توان ايجاد آرامش نمود و در نتيجه در لحظه اي كه در كل بدن ايجاد آرامش نموده ايم، علاوه بر تعادل و هماهنگي در يك عضو خاص ، هماهنگي و تعادلي بين آن عضو با كل بدن و ذهن ايجاد مي شود.
بهترين توليد كننده داروهاي آرام بخش، خواب آور، برطرف كننده درد، آنتي بيوتيك ها و ... بدن است. بدن كه مواد شيميايي را به عنوان دارو ارسال مي كند از شعور خاصي برخوردار است به طوري كه ميزان داروي توليد شده با مقدار مصرف هماهنگي دارد .
بدن مواد مخدري را براي ايجاد آرامش توليد مي كند كه اعتيادآور نيست ولي اگر با محرك هاي مكانيكي مانند: طب سوزني ، توليد مواد مخدر را در بدن زياد نماييم در شخص ايجاد اعتياد مي كند. پس ساخت اين مواد بايد تحت نظر شعور دروني باشد ؛ در ضمن اگر در وضعيت آرامش و يا تعادل رواني قرار بگيريم بدن به اندازه لازم مواد مخدر مي سازد . چند دقيقهRelax كاراتر از مصرف داروها و مواد شيميايي است .
ريلکس را بايد به آرامي و با صبر و حوصله انجام دهيد .
فنون ريلاكس تراپي
1- آرامش عضلاني 2 - آرامش تنفسي 3- آرامش مغز 4- دفع سموم رواني 5- تخيلات ذهني آرام بخش 6- بيوفيدبك آرامش 7- آرامش متعالي 8- آرامش كاربردي.
يكي از متدها اين است كه در محلي كه در آنجا احساس راحتي كرده و از آرامش و سكوت نسبي برخوردار است دراز كشيده دستها را در طرفين بدن روي زمين قرار داده و چند نفس عميق ۱-۴-۲ بكشيد. ( با يك شماره بوسيله بيني هوا را بداخل ريه ها فرستاده و تقريبا ۴ برابر اين زمان هوا را در قسمتهاي بالايي سينه نگاه داشته و بعد به اندازه ۲ شماره هوا را با دهان بيرون بدهيد) اين تنفس سبب رسيدن اكسيژن بيشتر به مغز شده و نوعي حالت بي حالي زيبايي را بدنبال دارد. توجه كنيد كه اين تنفس را بيش از اندازه نبايد انجام داد چون عوارضي كه بدنبال دارد بيشتر از فوائد آن مي شود . بعد از انجام اين تنفسها نوبت به قدرت تجسم مي رسد : تجسم مي كنيم ( با تمام وجود حس مي كنيم) كه يك پرتو نوراني پر انرژي ، از قسمت سر ما وارد بدنمان مي شود و به هر نقطه از بدن كه مي رسد آنجا را گرم و سبك و پر انرژي و ريلكس مي كند تجسم مي كنيم انرژي از بالاي سر شروع به پايين آمدن مي كند از پيشاني ، چشمها ، گوشها ، بيني و دهان گذشته و پايين تر مي آيد ، پايين وپايين تر. انرژي وارد گردن ما مي شود و پايين تر مي آيد و ما هر لحظه سبك و سبك و سبكتر مي شويم و انرژيمان هر لحظه بيشتر و بيشتر مي شود. انرژي وارد دستهاي ما شده و آنها را سبك و سبك و سبكتر مي كند . كتف ، بازو ، ساعد ، مچ و انگشتان همه و همه سبك و سبك تر مي شوند ( به تجسمات خود ادامه دهيد ) انرژي وارد شكم و اندامهاي داخلي آن شده و همان ماجرا تكرار مي شود. انرژي پايين تر مي آيد از رانها ، زانوها ، ساقها و مچهاي پاهايمان گذشته و تا سر انگشتان ادامه مي يابد و از آنجا به بيرون هدايت مي شود. حال سراپا انرژي هستيد و احساس سبكي و نشاط مي نماييد. در اين زمان ميتوانيد القائات ذهني دلخواه را روانه ذهن كرده و يا ذهن را آزاد گذاشته تا به هر كجا كه مي خواهد برود. پس از مدتي كه در اين حال و هوا سير كرديد با شمارش معكوس از يك عدد دلخواه تا عدد يك كم كم از اين حالت بيرون بياييد .
اگرتمرين را بدرستي انجام دهيد به احساس زيبايي خواهيد رسيد و قدرت تلقينات و تجسمات ذهني تااندازه اي براي شما ثابت مي شود.ذكر چند نكته ضروري به نظر مي رسد :
اول اينكه اين تمرين را بيشتر از حد توان خود انجام ندهيد و بيشتر از كشش خود به درازا نكشانيد و براي شمارش كردن هر طور كه دوست داريد بشماريد . ممكن است هر شماره شما يك ثانيه ، سه ثانيه و يا بيشتر طول بكشد اصل فقط حفظ نسبتها مي باشد .
5. اگر در بين انجام تمرين به هر علتي مجبور شديد يکباره بلند شويد، مثلاً کسي شما را صدا کرد يا درب منزل شما را زد، مطلقاً به طور ناگهاني بلند نشويد. ابتدا چشمها را باز کنيد، دستها و پاها را کمي حرکت دهيد و سپس به آرامي بلند شويد. پس از تمام شدن ريلکس هم به همين شکل آرام آرام برخيزيد.
ديگر اينكه براي تلقينات ذهني جملات را به زبان خودتان تكرار كنيد وهمچنين جزئيات ريلكس را به ميل خود انتخاب كنيد مثلا براي تجسم و تلقين شايد يك نفر فقط با گفتن اينكه ((پاي راست من سبك و شل مي شود)) به ريلكس دلخواه در آن قسمت برسد و شخص ديگري براي اين منظوربايدهمه جزئيات را بيان كند. پس چگونگي تلقين وانتخاب جزئيات به عهده خودتان است.
درضمن حتما جملات را در ذهن خود تكرار كنيد و از تكرار آنها باصداي بلند وهمچنين لب زدن خودداري كنيد چون سبب برهم خوردن تمركز مي شود .
خلاقيت شما در هر مرحله زيبايي ريلكس را بيشتر خواهد كرد. براي گرفتن نتيجه بهتر، در طول ريلكسيشن به چيزهاي ديگر فكر نكنيد و فقط روي آرام سازي ذهن و جسمتان تمركز كنيد .
همان طور كه متوجه شديد فقط براي زمانهاي خاصي ازاين روش مي توان استفاده كرد .