جيت کان دو چيست ؟

« جيت كان دو » اين ميراث با ارزش مرحوم بروس لي ، يكي از بحث برانگيزترين هنرها خصوصاً در چند ساله اخير بوده است . امروزه افراد زيادي در سراسر دنيا به تدريس جيت كان دو مشغول هستند و سازما نهايي را هم تشكيل داده اند كه از طريق آن در ظاهر به گسترش جيت كان دو و در اغلب به تجارت و مطرح كردن نام رئيس سازمان خود مي پردازند . جاي تاسف است كه بروس لي فرصت پيدا نكرد تا هنر خود را به صورت سازمان يافته و كلاسيك به جهانيان عرضه كند و تنها توانست به تربيت يك نسل انگشت شمار در دهه 60 ميلادي بپردازد .
جيت كان دو در كشور ما حال و هوايي قدري متفاوت با ساير نقاط جهان دارد ، عنوان سبك بروس لي خود كافي است تا تعداد بسياري از علاقه مندان به وي و هنرهاي رزمي را جذب كند تا به اين انگيزه كه آنچه در فيلم هاي وي ديده اند ، فرا بگيرند خود را وقف جيت كان دو كنند .
بايد عنوان كنم كه من نه مربي جيت كان دو هستم و نه مدعي اين هنر ، اما با مطالعه عميق منابع در دسترس در مورد جيت كان دو بر آنچه اغلب اساتيد و هنرجويان بنام جيت كان دو ارايه مي دهند ، ايراد مي گيرم . چندي پيش از هنر جوياني كه به قول خود چندين سال را صرف آموختن جيت كان دو كرده بودند و اكنون قصد پيوستن به يكي از سبك هاي رينگي را داشتند ، آزموني به عمل آوردم ، متاسفانه همه آنها در انجام تكنيك هاي پايه دچار ضعف اساسي بودند ، البته مشت هميشه هم نمونه خروار نيست و من هم با مشاهده چند هنرجو قصد ندارم در مورد كل جامعه جيت كان دو قضاوت كنم ، اما نكته بارزتري كه در مورد اين هنرجويان و حتي در ساير كلاسها ، حداقل طبق شواهد شخصي مشاهده كرده ام ، يك نوع سطحي نگري است كه به تقليد ژست هاي بروس لي در فيلم ها ، در مبارزات و تقليد پوشش بروس لي محدود مي شود . آيا اين جيت كان دو است ؟ آيا فردي كه حركات رقص پا و . . . بروس لي را تقليد كند ، جيت كان دو كار خوبي است ؟ آيا پوشيدن لباسهايي به طرح لباس هاي بروس لي در فيلم ها به معني درك جيت كان دو است ؟ آيا هنرجويان جيت كان دو مي دانند آن لباسهاي سرمه اي رنگ با يقه بسته ، لباس فرم مردم عادي در زمان چين كمونيست بوده است نه لباس فرم جيت كان دو ؟
در مورد بروس لي مقالات بي شماري نوشته شده و ابعاد مختلف شخصيت وي مورد بررسي قرار گرفته ، آنچه بيش از همه داراي ارزش است آن است كه وي داراي ذهني خلاق و خواهان آزادي بوده است ، در زماني كه سبك هاي رزمي شرقي يك به يك به جامعه آمريكا معرفي مي شدند و هر كدام هم مدعي كاملترين ، قويترين و بهترين بوده اند ، جواني سر بر آورد و دوست داران هنر هاي رزمي را به دوري از تعصب تشويق مي كند ، وي جمله اي ساده و پر معنا را مطرح مي سازد : « اگر سبكي كامل بود پس چرا اين همه سبك به وجود آمده اند ؟! » وي البته مورد غضب استادان بزرگ سبك هاي سنتي قرار مي گيرد كه از گستاخي و ماجرا جويي اين جوان كه به نوعي موقعيت آن را به خطر مي انداخت ، خشمگين شده بودند ، اما وي همه رزمي كاران را مورد نكوهش قرار مي داد كه كوركورانه از تعاليم هيچ كس بهره مند نشوند و پيروي نكنند ، با ذهني باز و بدون تعصب از هر سبكي بياموزند و در واقع « هر چه خوب و داراي كارآيي است جذب كنند ».
بروس از همين طرز فكر در پرورش مهارتهاي خود استفاده كرد ، وي با بزرگان بسياري به تمرين پرداخت و با آنها تبادل دانش نمود ، جون ري استاد بزرگ تكواندو از جمله افرادي است كه سالها با بروس به تمرين پرداخته است . جمعي از پيشگامان فول كنتاكت كاراته همچون جو لونيس ، باب وال مايك استون ، چاك نوريس و . . . نزد وي تمرين نموده اند ، از نقش وي در آفرينش كاراته تماس كامل نبايد چشم پوشي كرد ، هر چند به اين موضوع پرداخته نشده است ، اما بروس تنها راه مهارت در مبارزه و درك كامل از آن را مبارزه تماس كامل با استفاده از لوازم ايمني مي دانسته است كه خود در واقع مفهوم مبارزه آزاد است .
بروس لي جيت كان دو را خلق كرد ولي هميشه از اينكه نامي براي آن در نظر گرفت پشيمان بود ، چرا كه جيت كان دو يك تفكر و فلسفه است كه همواره پوياست ، هر روز مي توان چيز جديدي ياد گرفت و بر داشته ها افزود ، آنچه بروس آموزش مي داد تركيبي بود از ضربات ساده و كاربردي از ضربات پاي كاراته ، ضربات مشت بوكس ( وي بسيار تحت تاثير محمد علي كلي بوده است ) و حتي فنون گلاويزي كه از استاد بزرگ «جن لبل» فرا گرفته بود . وي اعتقاد داشت كه راه ساده و مستقيم بهترين راه است در جلد اول كتاب وي از سري كتاب هاي « شيوه رزمي بروي لي » كه به « آموزش تكنيك هاي دفاع از خود » مي پردازد شاهد هستيم كه ضربات ساده و كاربردي هستند و دفع حمله با يك يا دو حركت پايان مي يابد .
بروس لي جيت كان دو را خلق كرد چون نياز به تغيير را درك كرده بود ، چرا كه ذهن خود را آماده پذيرش مطالب جديد ساخته بود ، جيت كان دو فلسفه يافتن و استفاده از بهترين ها براي يك رزمي كار است . آيا شما داراي چنين توان و دانشي هستيد ؟
«جرج ديلمن» استاد بزرگ هنر هاي رزمي نظر جالبي در مورد جيت كان دو دارد : هنر بروس لي ، هنر بروس لي بود و با بروس لي مرد . منظورم اين است ، كه اگر او امروز راه بهتري مي يافت بعضي چيزها را عوض مي كرد . اگر شما راه بهتري براي اجراي مشت و لگد داشتيد ، او آن را امتحان مي كرد و اگر واقعا بهتر بود آنرا بكار مي گرفت .» اين است مفهوم جيت كان دو واقعي .

متن ذيل از كتاب تائوي جيت كان دو (معروف ترين كتاب درسي امروزي در باب ورزشهاي رزمي) نوشته بروس لي تلخيص شده است.
ضربه مشت مستقيم دست جلو، اساس تمام ضربات مشت در جيت كان دو است. از اين ضربه هم به عنوان سلاح هجومي هم به عنوان سلاح دفاعي براي جلوگيري و در ميانه راه متوقف كردن حمله حريف، آنهم در يك چشم به هم زدن، استفاده مي كنند.
هنگامي كه در حالتي ايستاده ايد كه پاي راستتان جلوتر است، دست راست و پاي راستتان به علت اينكه جلوترند، سلاحهاي هجومي اصلي اند. وقتي پاي راستتان جلوتر است دست راستتان از دست چپتان به حريف نزديك تر است. نظير همين مطلب براي حالتي كه پاي چپتان جلوتر باشد صحيح است. به هنگام نبرد، قوي ترين جناح بدنتان را جلوتر قرار دهيد

ضربه مشت مستقيم دست جلويي سريعترين ضربه مشت است. از آنجائيكه به هنگام زدن اين ضربه كمترين ميزان حركت انجام مي گيرد، تعادلتان به هم نمي خورد و از آنرو كه اين تكنيك، مستقيم به سوي هدف روانه مي شود، امكان نشستن آن در تن حريف بيشتر است و حريف زمان كمتري براي متوقف كردن ضربه دارد.
هيچ ضربه مشتي، حتي ضربه مستقيم دست جلو كه بسيار مؤثر است، به تنهايي نمي تواند يك ضربه تمام كحننده باشد. به بيان ديگر، ضربه مستقيم دست جلو به عنوان روشي براي نزديك شدن به پايان كار مبارزه است، و حتما بايد آنرا با ديگر ضربات زاويه دار مشت و لگد، تقويت و پشتيباني كرد. يك رزميكار خوب بايد بتواند از تمام زوايا هم با دست و هم با پا ضربه بزند تا حداكثر بهره را از زمان ببرد.
نحوه زدن مشت مستقيم جيت كان دو با مشت سنتي كاراته يا ضربات مشت كلاسيك كونگ فو متفاوت است. نخست آنكه، مشت مستقيم هرگز از روي كپل پرتاب نمي شود بنابراين هرگز نبايد از اين ناحيه آغاز شود

اين روش ضربه زدن غير واقع بينانه است و سطح بسيار بزرگي از بدنتان را در معرض خطر قرار مي دهد به طوري كه نمي توانيد از آن محافظت كنيد. به علاوه، سبب مي شود بي هيچ ضرورتي ضربه پيش از رسيدن به بدن حريف، مسافت بيشتري را طي كند.
در جيت كان دو شما هرگز به حريفتان صرفا با مشت ضربه نمي زنيد، بلكه او را با تمام بدنتان مي زنيد. به عبارت ديگر، نبايد تنها او را با زور بازو بزنيد؛ بازوها ابزاري براي انتقال نيروي زياد همراه با زمان بندي صحيح حركت پاها، كمر، شانه و مچ دست هستند. ضربه مشت به جاي ان كه از انه بيايد از مركز بدن زده مي شود در اين حالت مشت تان بالا باشد وصاف جتوي بيني تان قرار گيرد. بيني به عنوان خط هدايت مركزي ضربه به كار ميرود. مچ پيش از زدن ضربه ارامي روبه پايين مي چرخد وبه محض برخورد صاف مي شودتا به اثر پيچشي ضربه بيفزايد

نكته مهم ان است كه پيش از نواختن ضربه مشت مستقيم نبايد از هيچ نوع حركت يا تكنيكي پيش از ضربه مشت مستقيم دست جلو از همان وضعي كه در آن قرار داريد و بي هيچ حركت اضافي مانند عغب كشيدن دست به سوي مفصل ران وعقب كشيدن شانه وغيره ......نواخته مي شود. شما بايدبتواند از هر جاي كه دست تان در يك لحضه آنجا ست ضربه بزنيد. اين نحوه مشت زدن به تكنيك شما دو چيز ميافزايد :سرعت (زيرا هيچ حركت زائديوجود ندارد)و غافلگيري ( زيرا با حركت پيش از ضربه حريف را از حمله آگاه نمي*كند)
هنگام ضربه زدن با دست جلو اشتباه رايج در ميان استادان سنتي كاراته را كه اغلب دست عقب را روي مفصل ران مي*گذارند مرتكب نشويد. دست عقب به عنوان مكمل دست جلو عمل مي*كند و حمله را به يك (( حمله*ي دفاعي)) بدل مي*سازد. براي مثال وقتي با دست جلو به بدن حريفتان ضربهميزنيد دست عقب را بايد نگه داريد تا جلوي هر كونه ضد حمله*ي حريف به بالاي بدنتان را بگيريد. به طور خلاسه هنگامي كه يك دست به سمت بيرون ضربه مي زند دست ديگري بايد يكي از دستهاي حريف را از حركت بيندازد يا آنكه به عقب كشيده شود تامانع ضد حمله ها شود ويك وضعيت استراتژيك براي اجراي تكنيك بعدي فراهم سازد.
ارامش لازمهافزايش سرعت وقدرت ضربه مشت است . بگزاريد مشت دست جلوي شما ارام و راحت جلو رود. قبل از لحظه*ي تماس مشت*تان را كاملا سفت نكنيد. تمام ضربه*هاي مشت بايد به طور ناگهاني و پس از عبور چندين اينچ از هدف خاتمه يابند. شما بدين ترتيب بجاي آنكه به هدف خود مشت بزنيد به درون او مشت مي زنيد

دست جلوي خود را كه بعد از زدن ضربه پس مي*كشيد به حالت آويزان نيندازيد. گر چه بعضي از مشت زنان به دليل فرز هستند ودر زمان بندي با رعايت فاصله به قدر كافي ماهرند مي*توانند از دست حريف بگريزند ولي شما بايد خود را عادت دهيد كه ضربه*ي مشتتان را در همان مسير كه حواله كرده*ايد برگردانيد و در همان حال دستتان را بالا نگه داريد تا هر گونه ضد حمله*ي احتمالي را خنثي كنيد.
توصيه مي*كنيم به هنگام ضذبه زدن با دست جلو موضع سرتان را دائما تغيير دهيد تا آن در برابر ضد حمله*هاي حريف بهتر حفظ كنيد. بعلاوه مي*توانيد هر از چند گاهي با حملات انحرافي پيش از ضربه*ي اصلي ضد حمله*هاي حريف را به حداقل برسانيد. با اين حال بيش از حد به حملات فريبنده و حركت سر نپردازيد. فقط در حد لزوم و نه بيشتر.
هنگامي كه براي حمله پيش مي*رويد پاي جلو نبايد پيش از آنكه مشت به هدف بخورد روي زمين فرود آيد و هر گونه در آخر كار بدنتان به جاي آنكه پشت ضربه مشتتان مستقر باشد كف زمين خواهد بود. به يادداشته باشيد براي نيرو گرفتن از زمين در هنگام مشت زدن با پاي عقبيتان به زمين فشار دهيد.
دست جلو بايد مثل صاعقه نرم وسريع باشد و هرگز ان را خشك يا بي حركت نگه نداريد. ان را با حالتي تهديد آميز و به آرامي در حركت نگاه داريد. اين كار نه تنها حريفتان را عصبي مي*كند باكه سرعت نواختن ضربه*تان را هم افزايش مي دهد چرا كه پيش از ضربه دست تان درحكت بوده است. درست مثل مار كبرا بايد ضربه شما را پيش از آن كه ببينند، حس كنند