مکان های دیدنی استان مرکزی

آب انبارهای نراق
آب انبارهی شهر نراق یکی از شاه کارهی معماری دوره قاجار در شهر نراق می باشند که به علت نزدیک بودن به معماری کاشان از اصالت خاصی برخوردار هستند .


نراق در قدیم الایام تشکیل می شده است از سه محله که هر کدام داری مرکزیت خاص خود بوده و در این مراکز مسجد ، حسینیه حمام ،آب انبار مجزاء داشته است . در حال حاضر آب انبار هر سه محله شهر نراق ( یائین ، بالا ، بازار ) خوشوقتانه پابرجا است و اکنون آب انبار محله بالا آبگیری و مردم از آب بسیار خنک و گوارای آن در ایام تابستان استفاده می نمایند.

آب انبار محله بالا
این آب انبار در مرکزیت محلا بالای شهر و در مجاورت حسینیه و مسجد جامع نراق قرار دارد و توسط یکی از تجار شهر نراق به نام حاج مهدی نراقی احداث می گردد . این فرد از خیرین و افراد با نفوذ شهر نراق محسوب می شده و در حال حاضر به جزء بنای آب انبار ، مجموعه حسینه ، کاروانسرا و تاجر سرای دیدنی از آن مرد بزرگ به یادگار مانده است و به تبعیت سنت حسنه تمامی آنها وقف می باشد.
آب انبار محله پائین
این محله از قدیمی ترین محله های شهر نراق می باشد که در آن مسجد امام حسن که قدیمی ترین بنای شهر نراق است قرار دارد . در مجاورت این مسجد فرد خیری به اسم حاج عبد الباقی نراقی نزدیک به 180 سال پیش آب انبار و حسینه ای را احداث و برای حفظ و نگهداری آن مقداری زمین مرغوب کشاورزی خود را نیز وقف می نماید تا عایدات آن صرف نگهداری بنا گردد . خدا رحمت کند فرزندان صالح این دیار را که در اوج معرفت و دانش بنای احداث و با وقف حفظ آنرا نیز تضمین کرده اند . در حال حاضر این بنا به همت افراد خیر در حال بازسازی است و قرار است از مخزن آب آن به عنوان موزه آثار تاریخی شهر نراق استفاده گردد و بیننده با معماری آب انبار های قدیمی و نحوه کار کرد آنها آشنا شود . به امید روزی که این موزه افتتاح و موجب جذب گردشگران داخلی و خارجی گردد. این مکان نیز مشابه آب انبار بالا در کنار مسجد امام حسن مجتبی (ع) در محل پایین شهر ساخته شده است . قدمت آن به بیش از 200 سال میرسد که در کنار حسینیه احداث شده است.
آب انبار محله بازار

این آب انبار درورودی بازار احداث و از دو آب انبار دیگر شهر کوچکتر می باشد . اطلاعات خاصی از بانی آن در دست نیست و لی به احتمال زیاد به هنگام ساخت مجموعه بازار و کاروانسرا مرحوم شمس السلطنه نراقی جهت استفاده مسافران و کاروانهای تجاری احداث گردیده است . متاسفانه مخزن این مجموعه تخریب و از آن تنها سردرب و ورودی به محل شیر آب باقی مانده است

آتشکده برزو - اراک
این آتشکده در دوازده کیلومتری راهجرد واقع شده است و متعلق به دوره ساسانی است.



از لحاظ ساختمانی مانند چهار طاقیهای این دوره در فارس و نقاط دیگر است.

بازار شمس السلطنه - نراق این مجموعه که یکی از زیباترین اماکن تاریخی شهر نراق است متعلق به دوران قاجار می باشد.



بانی این مکان فردی به نام حاج محمد نراقی معروف به حاجی خان است که بابت سهم الارث به شمس السلطنه دختر ایشان واگذار و در نهایت ورثه ایشان درآمد بنا را وقف برای تحصیل فرزندان خانواده های کم درآمد شهر نموده اند. این مجموعه بهترین دلیل و گواه بر رونق کسب و تجارت در سالیان گذشته شهر نراق می باشد. نراق یکی از شهرهای مسیر جاده ابریشم است و به لحاظ قرار گرفتن در مسیر شهرهای بزرگی چون کاشان ، اصفهان ، اراک و همدان در گذشته یکی از کانون های تجارت در منطقه محسوب می گردیده ، ولی در سالیان اخیر موقعیت تجاری گذشته خود را از دست داده است.در این مجموعه زیباترین آثار معماری عصر قاجار به چشم می خورد . درب های گره کاری شده مجموعه تاجر سرا که از زیبا ترین قسمتهی این بخش می باشد چشم هر بیننده ای را ساعت ها به خود مشغول کرده و به اعماق تاریخ و تمدن مردم این دیار می برد.


تکیه زاغرم - تفرش تکیه زاغرم در محله زاغرم شهر تفرش واقع شده، کتیبه سنگی که بر روی جزر سمت راست ایوان ورودی اصلی بنا قرار گرفته تنها اثر فرهنگی تاریخی است که دارای تاریخ بوده و بیانگر دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است.



قدیمیترین بخش تکیه ایوان ورودی ضلع جنوب خاوری است که دارای قوس جناقی کند است و در داخل رسمی بندی های مرکزی ایوان ورودی اسم زین العابدین قمی که به احتمال زیاد معمار این بنا بوده، بر روی گچ نقرشده و داخل حروف را با رنگ پرنموده اند. مقرنس کاری های ایوان شباهت زیادی به شیوه مقرنس کاری دوران صفوی دارد.بنای مذکور به سبک بناهای دو ایوانی است ایوان ها در ضلع شمال باختری و جنوب خاوری قرار گرفته اند. بنای فوق محل برگزاری مراسم مذهبی از دوران صفویه تا عصر حاضر بوده است.

تکیه زاغرم - تفرش تکیه زاغرم در محله زاغرم شهر تفرش واقع شده، کتیبه سنگی که بر روی جزر سمت راست ایوان ورودی اصلی بنا قرار گرفته تنها اثر فرهنگی تاریخی است که دارای تاریخ بوده و بیانگر دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است.



قدیمیترین بخش تکیه ایوان ورودی ضلع جنوب خاوری است که دارای قوس جناقی کند است و در داخل رسمی*بندی*های مرکزی ایوان ورودی اسم زین*العابدین قمی که به احتمال زیاد معمار این بنا بوده، بر روی گچ نقرشده و داخل حروف را با رنگ پرنموده*اند. مقرنس کاری*های ایوان شباهت زیادی به شیوه مقرنس*کاری دوران صفوی دارد.بنای مذکور به سبک بناهای دو ایوانی است ایوان ها در ضلع شمال باختری و جنوب خاوری قرار گرفته*اند. بنای فوق محل برگزاری مراسم مذهبی از دوران صفویه تا عصر حاضر بوده است.

سیپک - نراق از جمله دیدنی های شهر نراق جریان آب قناتی است به نام حاج الله داد معروف



ایشان فردی خیر بوده که در سالیان گذشته بیش از 200 سال این قنات را احداث و وقف شرب عموم اهالی نموده است . این قنات از محله بالای نراق که مظهر آن قرار دارد وارد خانه های قدیمی شده و چند شاخه می گردد . در این خانه های قدیمی سازه ای به شکل آب انبار احداث گردیده که آب قنات از وسط آن جاری است و محل برداشتن آب شرب و نگهداری میوه و سبزیجات ، صیفی جات و گوشت بوده است . این سیپک ها به تناسب سطح ارتفاعی که خانه دارند دارای سه طبقه و کمتر می باشند . پک در زبان محلی به پله گفته می شود و سی پک یعنی جایکه سی پله دارد . این محلها از دیدنیهای منحصر به فرد شهر نراق می باشد و به قول کارشناسان خبره معماری ایران مشابه آنها در ایران وجود ندارد و تنها در کاشان و یزد می توان این اماکن را در خانه ها ی قدیمی دید با اختلاف اینکه در آنها آب به صورت دستی تخلیه و به وسیله جریان باد بادگیرها فضای خانه را خنک می کنند . . این مکانها در عمق 7 الی 10 متر زمین قرار دارند . فضای این محل حداقل 10 الی 15 درجه اختلاف دما با فضای داخل خانه دارد . طبق بررسی که در اندازه گیری دمای این بنا ها بعمل آمد دما در آنها بین 15 تا 18 درجه سانتی گراد متغیر است . رطوب این سیپک ها ، خنکی ، جریان جاری آب زلال قنات و معماری به کار رفته در آنها چشم هر بیننده ای را به خود مجذوب و ساعتها بازدید کننده را در خود نگه می دارد

ستونهای سنگی خورهه - محلات تنها آثار به جا مانده از قصر یا پرستشگاه خورهه نزدیک محلات , دو ستون باریک سنگی با ارتفاع حدود 6 متر با سر ستون های یونانی و سکوی سنگی مربوط به دوره سلوکی – اشکانی می باشد



در بنای خورهه که دارای طرح یونانی است , ستون ها از حد تناسب کلاسیک میان ارتفاع و قطر می کنند و این دلیل نفوذ سبک معماری ایرانی است ,که در تخت جمشید هم دیده می شود .درکاوشهای باستان شناسان در منطقه تعداد زیادی سفال و خمره پیدا شده است کشف سفال های کلینگی(جرینگی) که ظرافت خاصی دارند، اثبات می کند که این خانه یک عمارت اربابی بوده است و بدین ترتیب احتمال معبد بودن بنای خورهه را رد می کند

غار سفید خانی - اراک
این غاردر18کیلومتری جنوب شهرستان اراک در کوه سفید خانی واقع شده است.


در دامنه این رشته کوه چشمه های آب فراوانی وجود دارد که معروفترین آنها چشمه چپقلی است.از زیبایی های غار«وجود دودکش جن» است که در دهانه غاربه صورت تنوره دیده می شود همچنین وجود یک چاله بزرگ آب وستونهای استالاکتیتی فراوان و زیبا ازدیگرجاذبه های غار سفید خانی است.

غار چالنخجیر - نراق غار چال نخجیرنراق در 5 کیلومتری غرب شهر نراق در 34 درجه و 2 دقیقه طول شرقی و 50 درجه و 45 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته و دهانه غار از سطح دریا حدود 1660 متر می باشد.



این غار قدمتی هفتاد میلیون ساله دارد. عامل اصلی و اولیه بوجود آمدن این غار،گسل معکوسی می باشد که در منطقه عمل کرده است و پس از گذشت میلیون ها سال به گونه کنونی خود در آمده است به عبارت دیگر می توان غار مورد نظر را از نوع تکتونیکی به حساب آورد و چگونگی تشکیل آن را به این گونه روشن نمود که در اثر بوجود آمدن درزه ها و شکاف و در مواردی گسل در سنگها بوده و در مرحله بعدی،آبهای حاصل از ریزشهای آسمانی که گاز کربنیک دار شده و خاصیت اسیدی پیدا کرده در شکستگیهای سنگها نفوذ کرده و با انحلال کربنات کلسیم موجب گسترده تر شدن شکستگیها و در پایان پس از میلیونها سال آنچه هم اکنون می بینیم پدید آمده استوب شرقی استان مرکزی با 70 میلیون سال قدمت یکی از زیباترین غارهای طبیعی جهان به شمار میرود. این غار در منطقه ای به نام چالنخجیر در حدود مابین نراق و دلیجان واقع شده است. کارشناسان آن را مربوط به دوبه سوم زمین شناسی می دانند و با توجه به مناظر کم نظیر اهمیت ویژه ای در امر جذب جهانگردان جهان دارد با توجه به قرار گرفتن غار در دامنه کوه دسترسی به آن بسیار آسان بوده و بازدیدکنندگان به راحتی قادر به بازدید این محل می باشند. تنوع سنگ های موجود ، سنگهای کریستال با شکلهای مختلف مثل آبشار ، زیبایی خاصی به غار داده است به طوریکه هر بیننده ای را به شگفتی وامیدارد.غار چالنخجیر نراق دارای یک حوضچه بسیار بزرگ نیز می باشد که بنوبه خود به ارزش آن افزوده است. این غار در سال 81 در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. و برنامه های زیادی جهت ایجاد اماکن گردشگری در کنار غار تهیه شده است.قرار گرفتن غار در کنار ابنیه تاریخی نراق یک محیط کاملا توریستی را بوجود آورده است. و با این تنوع می توان به رونق صنعت گردشگری در منطقه امیدوار بود

کاروان سرای شاه عباسی - اراک کاروان سرا در روستای کاروان سرا در حاشیه باختری و رشته کوه های هفتاد قله و منتهای جنوب خاوری دشت فراهان واقع شده است


این روستا ازیک سو با دشت باستانی فراهانی در شمال باختری و از سوی دیگر با نقاط تاریخی منطقه خمین در ارتباط است به همین لحاظ راه باستانی همدان، فراهان از طریق روستای تاریخی انجدان به طرف جنوب ادامه داشته و به رباط روستای کاروان سرا که در مجاورت راه باستانی مذکور واقع شده می*رسند. از جمله آثار به جای مانده در این مسیر می*توان به کاروان سرای تخریب شده در روستای ابراهیم آباد اشاره کرد.با توجه به سبک تزیینات و نوع مصالح ساختمانی به کار برده شده؛ این بنا مربوط به عصر طلایی ایجاد کاروان سرا در ایران بوده و متعلق به دوران صفویه است.فرم کلی کاروان سرا مربع شکل با چهار ایوان در جهات اصلی و یک حیاط مرکزی است.

ویلیجیا - نراق این کوه در شرق شهر نراق قرار دارد . از دامنه این کوه چشمه ای می جوشد که آنرا چشمه رود می گویند و در ادامه آن منتهی به منطقه دیدنی جاسب می شود.



ارتفاعت این منطقه بسیار زیبا و دلنشین است و در ایام گرم تابستان پذیرای خیل کثیری از مردم منطقه می باشد . ارتفاعات این کوه در اکثر ماههای سال پوشیده از برف بوده و این به علت دمای بسیار پایین آن قسمتها می باشد. بطوریکه حد اقل تفاوت 20 درجه را می توان مشاهده کرد. بستر آبگیری قناتهای موجود در کوهپایه ها از طریق این کوه می باشد . مقدار آب دهی بسیار بالا می باشد بطوریکه نزدیک به پنجاه درصد آبهای روان و قنات جهت کشاورزی منطقه از این قسمت تامین میگردد.
چشمه رود - نراق این دره در شرق شهر نراق و دردامنه کوه زیبای ویلیجیا قرار دارد .



از دامنه این کوه چشمه ای می جوشد که آنرا چشمه رود می گویند و در ادامه آن منتهی می شود به منطقه دیدنی جاسب . ارتفاعت این منطقه بسیار زیبا و دلنشین است و در ایام گرم تابستان پذیرای خیل کثیری از مردم منطقه بخصوص ساکنان شهر کاشان می باشد . افرادی که از گرمای 40 درجه کویر کاشان گریزان هستند با پیمودن 60 کیلومتر به طرف شهر نراق در محلی قرار می گیرند که شب های تابستان آن نمی توان بدون داشتن امکانات گرمایی در آن سپری کرد . به امید روزی که طبیعت زیبا و دیدنی نراق و قراء جاسب احیاء شده و با سرمایه گزاری دولت و حمایت از فعایت های گردشگری شهر نراق به کانون گردشگری مناطق اطراف خود تبدیل گردد و از استعدا های طبیعی، تاریخی و مذهبی منطقه به نحو احسن استفاده گردد.

مسجد جامع - تفرش مسجد جامع در روستای قدیم ترخوران و شهر جدید تفرش در استان مرکزی واقع شده است.



بنای اولیه این مسجد، از آثار دوره سلجوقی است که در دوره*های بعد، تغییرات و الحاقاتی بدان صورت گرفته است. بنای اصلی مسجد، گنبدخانه*ای هشت ضلعی به قطر 12 و ارتفاع حدود 14 متر است که در هشت ضلع آن، شاه نشینی هر یک به دهانه 3 و عرض 1 متر ساخته شده است. بنای اصلی مسجد، گنبدخانه*ای هشت ضلعی به قطر 12 و ارتفاع حدود 14 متر است که در هشت ضلع آن، شاه نشینی هر یک به دهانه 3 و عرض 1 متر ساخته شده است. پوشش داخلی بنا بیضوی و پوشش خارجی آن کلاهخوری با گردنی استوانه*ای بلند از آجر است. سطوح داخلی بنا، آجری و فاقد تزیین است. در جهت شمالی گنبدخانه ایوانی از الحاقات دوره صفوی به دهانه 7 و عمق 5 و ارتفاع 9 متر قرار دارد. ازاره ایوان، از سنگ تراش و جدار آن سفیدکاری و پوشش آن رسمی*بندی ساده است. در دو جانب گنبدخانه شبستانی طاق و چشمه*پوش برفراز پایه*هایی چندضلعی از آجر است که در قرن اخیر ساخته شده است. در سردرب صحن، از محوطه یاد شده، ایوان به دهانه 5، عمق 4 و ارتفاع 7 متر با پوشش مقرنس گچی و جدار سفیدکاری است که در سال 1277هـ.ق بنا شده است. درب یا کار پوشش ایوان، کتیبه*ای به خط نستعلیق و تاریخ 1277 هـ.ق بنا شده است. درب یا کار پوشش ایوان، کتیبه*ای به خط نستعلیق و تاریخ 1277 هـ.ق گچ بری شده است. در جانب شمال باختری صحن مسجد مناره*ای به قطر 3 و ارتفاع 20 متر از آثار دوره سلجوقی قرار گرفته است. سطوح مناره ساده است و تنها به قسمت انتهای آن تزیینات آجری و کتیبه*ای گلوبندی به خط کوفی مشجر از آجر وجود دارد.بالای مناره، مأذنه جدیدی بر پا کرده*اند. در کنار مسجد، حسینیه و خانقاهی قدیمی با درب های ارسی و طاقی تیر و تخته پوش و ستون*هایی از تیرهای قطور قرار دارد.

مسجد کرسی - محلات این بنا در روستای بیجگان محلات در استان مرکزی واقع شده و از آثار دوره صفوی است.


این مسجد به ابعاد 14×10 متر، از خشت و گل و با پوشش مسطح تیرپوش ساخته شده است. پوشش بنا بر روی سه ستون چوبی قطور قرار گرفته است. مسجد دارای دهلیزی دو طبقه*ست که غرفه*های آن به جانب مسجد گشوده می*شوند و ضلع شمالی آن را سه ارسی پوشانده است. در جدار خاوری مسجد ، درون طاقچه*ای لوحی سنگی نصب شده که بر آن به خط ثلث برجسته عباراتی عربی به تاریخ 962هـ.ق درج شده است.
مرقد شاهزاده محمد عابد - اراک
این امامزاده یکی از بناهای مذهبی و مهم منطقه است که در12کیلومتری شمال شهراراک و در مجاورت روستای مشهد میقان واقع شده است



این امامزاده،مرقد شاهزاده محمدعابد فرزند امام موسی کاظم و از بناهای دوره صفویه است.

میل - نراق در دامنه این کوه بنایی ساخته شده از سنگ و ملات وجود دارد.


این بنا از قدیم الایام محلی برای محافظت از مسیر کاروانهای عبوری از شهر نراق به منطقه اردهال و کاشان بوده است . چنانچه به هر دلیل منطقه ناامن می گردیده است نگهبانان مستقر در آن اقدام به روشن کردن آتش و دود می کردند و کاروانیان را از خطر سرقت مطلع می نمودند. شهر نراق در گذشته در مسیر جاده ابریشم بوده و روزانه کاروانهای متعددی از این مسیر عبور کرده و موجب رونق منطقه بوده اند. نمونه این بنا را می توان در گردنه خمین و ابراهیم آباد اراک نیز مشاهده کرد.

قلعه ال دژ - نراق در دامنه کوهی، مشرف به شهر نراق به اسم ال قلعه تاریخی چندین هزار سال وجود دارد که به نظر می رسد ساکنان شهر نراق در سالیان بسیار دور (حد اقل 3000 سال پیش )از آن به عنوان یک دژ مستحکم طبیعی استفاده می کرده اند



اند این قلعه دارای چند تالار ، دهلیز و یک حوز ساروجی در ورودی و یک آغل مخصوص نگهداری چهار پایان می باشد .از امتیازات این مکان وجود آب در آن تا اواسط تابستان و دسترسی یک طرفه است که در زمان نا امنی ها اقوام ساکن در نراق با ورود به قلعه ، این مسیر دست ساز را تخریب نموده و بدینوسیله خود را از هجوم دشمن حفظ می کرده اند . طبق بررسی بعمل آمده آثار حفاری های غیر مجاز در این قلعه تاریخی مشهود است و به گزارش شهروندان نراقی قبل از انقلاب گروه های کاوش خارجی قسمت هایی از این قلعه را حفاری وتعدادی از اشیاء عتیقه با قدمت بیش از 3000 ساله آن را کشف و به غارت برده اند در حال حاضر مهر سربی کشف شده از این قلعه در موزه ایران باستان موجود می باشد . با توجه به وجود چنین جاذبه تاریخی در جوار غار چالنخجیر می طلبد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان نگاه ویژه ای به قلعه مورد نظر داشته باشند تا توریست جذب شده غار در کناره جاذبه های طبیعی از جاذبه های تاریخی شهر نراق به ویژه این قلعه باشگوه دیدن نمایند.
حمام چهارفصل - اراک این بنا مربوط به دوران قاجاریه است وازآثارارزشمند وبسیارزیبای منطقه محسوب می شود


این حمام دارای سه سمت بوده ، حمام مردانه، زنانه وحمام اقلیتهای مذهبی این حمام چند متر از سطح خیابان پائین تر است. رخت کن حمام با کاشیهای زیبای هفت رنگ تزئین شده است.در حال حاضراین حمام به عنوان گنجینه چهار فصل مورد بازدید علاقمندان قرار می گیرد.

تاجر سرا ها و کاروانسراها - نراق در مجموعه بازار و کاروانسرا زیباترین آثار معماری عصر قاجار به چشم می خورد . درب های گره کاری شده مجموعه تاجر سرا که از زیبا ترین قسمتهای این بخش می باشد چشم هر بیننده ای را ساعت ها به خود مشغول کرده و به اعماق تاریخ و تمدن مردم این دیار می برد


مجموعه کاروانسراها از دوطبقه تشکیل شده است . طبقه اول محل نگهداری چهار پایان و طبقه فوقانی به استراحتگاه تجار اختصاص داشته است . در جنب این مجموعه محل های خاصی برای نگهداری شتران وجود داشته که به اصطلاح محلی آنها را عصارخان می نامند . تعداد زیادی از مردم شهر نراق از راه خدمات رسانی به کاروانیان امرار معاش کرده و نقل است که در100 سال گذشته 15 عدد نانوایی در کار تهیه نان برای کاروان های تجاری فعال بوده اند و این خود بهترین شاهد بر رونق تجارت شهر نراق می باشد. درآمد این مجموعه بزرگ و دیدنی که شامل اجاره بهای کاروانسرا ، تیمچه بازار و مغازه های راسته بازار می باشد به نظر واقف فرهنگ دوست آن مرحوم شمس السلطنه امینیان در ابتدا خرج بازسازی بنا و مازاد آن خرج تحصیل دانش آموزان بی بضاعت می گردد . در واقع خانواده های کم درآمد شهر نراق به پشتوانه درآمد بازار ، فرزندان خود را به تحصیل واداشته و در حال حاضر به برکت این نیت خیرفرزندان بزرگی از این آب و خاک برخواسته و مدارج علمی بالایی را کسب کرده اند