-
معماری دوره اسلامی ایران
معماری دوره اسلامیایران
oبرخی از محققان نظیر پروفسور ویلبر معتقدند که اجرای هر طرح معماری به سه عنصر اجتماعی بستگی دارد. آیا میدانید این سه عنصر کدامند؟
þ 1. جامعهای که به آن طرح نیازمند است.
2. شخص یا اشخاصی که از اجرای طرح حمایت میکنند و هزینه مالی آن را متعهد میشوند.
3. معمار یا استادکارانی که طرح را اجرا میکنند.
oآیا میدانید نام کهنترین مسجد ایران چیست و معماری آن از چه عناصر و ویژگی‌هایی برخوردار است؟
þ مسجد جامع فهرج (روستایی در دوازده کیلومتری شرق جاده یزد ـ کرمان) که قدمت آن به قرن اول هجری میرسد، کهنترین مسجد ایران است. شکل عمومی بنای این مسجد ساده می‌باشد و تنها نقوش ساده و زیبایی از هنر گچبری زینتبخش دیوار شرقی آن است. عناصر اصلی معماری این مسجد عبارتند از: حیاط، شبستان، راهرو و مناره. میانسرای مسجد از جنوب به سه دهانه شبستان، از شرق و غرب هریک به دو دهانه ایوان و از سمت شمال به چهار صفه محدود میشود. پوشش صفهها ساده و به شکل نیمگنبد است. مناره مسجد را در قرون بعد، احتمالاً قرن چهارم هجری ساختهاند. همچنین ورودی اصلی مسجد در کنار مناره، بعدها به مسجد اضافه شده است. ویژگیهای خاص معماری این مسجد از قبیل شکل طاقها و قوسها، نوع جزییات تزیینی و نیز مصالح بکاررفته در آن که خشتهایی به ابعاد 5×32×32 سانتیمتر هستند، ثابت میکند که معماری ساسانی و تزیینات آن، منبع الهام معماران ایرانی قرون اولیه هجری در مسجدسازی بوده است.
oآیا میدانید طراحی و معماری بدیعترین و زیباترین بناهای قدیمی نیمه دوم قرن سیزدهم هجری کاشان که از ظرایف و دقایق چشمنوازی برخوردار هستند، بناهایی همچون خانه طباطباییها، خانه بروجردیها، خانه و کاروانسرای امینالدوله، توسط چه کسی انجام گرفته است؟
þ استاد علی مریم کاشانی
oآیا میدانید تزیینات چهارگانه معماری دوره اسلامی ایران کدامند؟
þ سنگکاری، آجرکاری، گچبری و کاشیکاری
oدر معماری دوره اسلامی ایران، قرن پنجم هجری به بعد یادآور روی آوردن هنرمندان کاشیکار به شیوههای مختلف تزیینی کاشی در بنا بصورتی بسیار متنوع است. کاشی یکرنگ یکی از این شیوههاست که در اوایل دوره اسلامی زینتبخش بسیاری از بناها بوده است. آیا میدانید معماران ایرانی به چه صورت از کاشی یکرنگ در معماری این دوره استفاده کردهاند؟
þ معماران ایرانی از اوایل دوره اسلامی در پوشش آجر با لعاب یکرنگ پیشقدم و مبتکر بودهاند و در رنگآمیزی، کاشی آبیرنگ فیروزهای را بیش از سایر رنگها مورد توجه قرار داده و همراه با آجر از کاشی فیروزه‌رنگ استفاده کردهاند و به نحوی مانند نشانیدن نگین انگشتری، تکههای رنگین کاشی را به اشکال هندسی در اندازههای مختلف میان آجرهای قالب‌زده و یا در بین آجرهای تزیینی به صورت کتیبههای کوفی قرار دادهاند. از نمونههای اولیه کاشی لعابدار یکرنگ میتوان از دو قطعه کاشی باقیمانده از یک کتیبه یاد کرد که از یکی از شهرهای معروف دوره اسلامی به نام «جرجان» به دست آمده و تاریخ آن اواخر قرن چهارم هجری است.
