مدیریت نرم‌افزار با Apt بخش ۲
ویرایش لیست‌های منبع (Source Lists)
لیست‌های منبع برای استفاده از apt-get ضروری هستند. بدون این لیست‌ها، apt-get کاملا غیر قابل استفاده است. این لیست‌ها مشخص کننده محلهایی هستند که apt-get در آنها به دنبال بسته‌های نرم‌افزاری خواهد گشت.
نکته: هنگامی که بسته‌ای را به کمک apt-get نصب می‌کنید، ورودی‌های موجود در لیست‌های منبع به ترتیب قرارگیری در فایل لیست، بررسی می‌شوند.
امکان ویرایش منابع به سه صورت وجود دارد:
-apt-setup: یک رابط متنی است که شما را هنگام ویرایش راهنمایی می‌کند. بسیاری از کاربران این ابزار را کامل می‌دانند، ولی بیشتر برای کاربران تازه کار مناسب است.
-یک ویرایشگر متنی: با استفاده از آن می‌توانید فایلهای منبع را بطور مستقیم ویرایش نمایید. بیشتر کاربران دبیان این روش را ترجیح می‌دهند.
-apt-cdrom: یک ابزار مبتنی بر خط فرمان است که بطور خودکار CD های نصب دبیان را در درایو شناسایی کرده و آنها را در صورت نیاز متصل کرده و از حالت اتصال در می‌آورد.
استفاده از ویرایشگر متنی برای اضافه کردن منبع جدید
-ابتدا بصورت کاربر ریشه وارد سیستم شوید.
-یک ویرایشگر متنی مانند vi را باز کنید.
-فایلهای etc/apt/sources.list و var/lib/apt/cdroms.list را ویرایش نمایید.
اضافه کردن یک دیسک جدید دبیان در لیست منابع
دستور apt-cdrom add را تایپ کرده و دیسک‌های خود را یک به یک وارد درایو کرده و کلید Enter را فشار دهید. گزینه‌های این دستور عبارتند از:
a- یا through-- : دیسک را به دنبال بسته‌ها اسکن می‌کند. البته این کار برای همه دیسک‌ها لازم نیست.
d- یا cdrom-- : محل اتصال CD-ROM را به دستور اعلام می‌کند.
f- یا fast-- : فایل‌ها را بدون بررسی به کامپیوتر شما کپی می‌کند.
r- یا rename-- : به دیسک یک برچسب تازه اعطا می‌کند.
پس از اینکه دیسک‌ها را اضافه نمودید، از این پس برنامه apt-get می‌تواند از این دیسک‌ها برای نصب بسته‌های نرم‌افزاری استفاده نماید.
مدیریت بسته‌های نرم‌افزاری به کمک دستور dpkg
دستور dpkg مدیریت عمومی بسته‌ها استفاده می‌شود. از این دستور می‌توان برای نصب بسته‌ها استفاده نمود، ولی قدرت و قابلیت‌های آن کمتر از apt-get است. برای کاربران عادی، قدرت واقعی dpkg در دریافت اطلاعات از بسته‌های نصب شده روی سیستم و جستجو در محتویات آنها است. برای کاربران پیشرفته‌تر، این دستور برای ایجاد بسته‌های دبیان نیز مفید می‌باشد.
گزینه‌های دستور dpkg
-B یا auto-deconfigure-- : به طور خودکار یک بسته را هنگام حذف پسته‌ای که به آن وابسته است، از حالت پیکربندی خارج می‌نماید.
E- یا skip-same-version--: در صورتی که نسخه مشابه بسته‌ای نصب شده باشد، آنرا نصب نخواهد کرد.
آرگومان‌های دستور dpkg
auto-select: بسته‌ای را برای نصب یا حذف انتخاب کرده و یا از حالت انتخاب در خواهد آورد.
Configure-any: در صورت لزوم، بسته‌های پیکربندی نشده را که این بسته به آنها نیاز دارد، پیکربندی خواهد کرد.
Conflicts: عملیات نصب حتی با وجود تداخل بین بسته در حال نصب با بسته‌های دیگر انجام خواهد شد.
depends: در مورد اشکالات وابستگی‌های نرم‌افزاری هشدار خواهد داد ولی عملیات را متوقف نخواهد کرد.
depends-version: در مورد اشکالات نسخه‌های نرم‌افزار هشدار خواهد داد.
downgrade: عملیات نصب را حتی در صورتی که بسته جدیدتری نصب شده باشد، انجام خواهد داد.
hold: بسته را با یک پرچم hold پردازش خواهد نمود.
overwrite: فایلی را از یک بسته بر روی فایل دیگری متعلق به بسته دیگر خواهد نوشت.
remove-reinstreq: بسته‌های شکسته (بسته‌هایی که نصب آنها با شکست مواجه شده است) را حذف خواهد نمود.
عملیات دستور dpkg
A- یا record-avail--: اطلاعات بسته روی سیستم شما را بروز خواهد نمود.
C- یا audit--: سیستم را برای بسته‌های کامل نصب نشده جستجو خواهد کرد.
c package یا control package-- : فایلهای موجود در یک بسته دبیان را نمایش خواهد داد. بجای package نام بسته قرار خواهد گرفت.
configure package-- : یک بسته بازنشده را پیکربندی می‌کند. بجای package نام بسته و نه نام فایل بسته قرار خواهد گرفت.
get-selection string--: بسته‌های انتخاب شده را نمایش می‌دهد. در صورتی که بجای string چیزی قرار نگیرد، تمام بسته‌های انتخاب شده نمایش داده خواهند شد.
X package dicrectory- یا extract package directory-- : فایلهای یک بسته را در یک دایرکتوری باز خواهد نمود.
i package- یا install package-- : این گزینه بسته‌ای را که مشخص شده‌است، نصب خواهد نمود.
l string- یا list string-- : وضعیت بسته‌هایی را که در string ذکر شده‌اند را چاپ می‌کند.
L package- یا listfiles package-- : فایلهای موجود در یک بسته را لیست خواهد نمود.
print-avail package-- : اطلاعات مربوط به بسته مشخص شده را روی صفحه چاپ خواهد نمود.
purge package-- : بسته مشخص شده را حذف می‌نماید و فایلهای پیکربندی آن را نیز پاک می‌کند.
r package- یا remove package-- : بسته مشخص شده را حذف می‌نماید.
S filename- یا search filename-- : بسته‌های نصب شده را به دنبال یک فایل خاص جستجو می‌نماید.
s package- یا status package--: وضعیت بسته مشخص شده را نمایش خواهد داد.
مثال‌های عملی
در این بخش مقاله آموزشی سیستم مدیریت بسته‌های دبیان را با چند مثال عملی کامل خواهیم نمود.
در قدم نخست، پیش از آنکه بخواهید دستور apt-get را بکار گیرید، بد نیست وضعیت منابع خود را بررسی نمایید. برای این کار کافی است که با استفاده از یک ویرایشگر متنی، فایل etc/apt/sources.list را در حالتی که بصورت کاربر ریشه در سیستم هستید، باز کنید:
کد:
# vi /etc/spt/sources.list
در صورتی که اتصال شما به اینترنت ضعیف است (مانند اتصال مودم) می‌توانید تمام خطوطی را که بسته‌ها را از منابع اینترنتی منتقل خواهند نمود، بصورت Comment مشخص نمایید. (با قرار دادن علامت # در جلوی هر خط). آنها را حذف نکنید. ممکن است بعدا به آنها نیاز پیدا کنید. سپس بررسی نمایید که آیا خطوطی که با deb cdrom شروع می‌شوند در فایل وجود دارند یا خیر؟ در صورتی که وجود دارد و تمام CD های موجود شما را پوشش داده است، این به این معنی است که شما نیازی به اضافه کردن CD ندارید. در غیر این صورت، تغییرات را ذخیره نموده و از vi خارج شوید. اکنون باید CD های خود را به apt معرفی نمایید. برای این کار کافی است برای هر CD دستور زیر را یکبار تایپ و اجرا نمایید:
با این کار CD ها به برنامه apt اضافه شده و می‌توانید با خیال راحت از apt-get استفاده نمایید. در صورتی که پس از این کار فایل sources.list را بررسی نمایید، خواهید دید که خطوط deb cdrom در آن اضافه شده‌اند. اکنون چند مثال برای حذف و برداشتن بسته‌ها ذکر می‌کنم.
همانطور که در بالا نیز اشاره شد، برای حذف و اضافه کردن بسته‌ها از دو دستور apt-get و dpkg می‌توان استفاده نمود. apt-get را وقتی استفاده می‌کنیم که بسه مورد نظر در یکی از دیسک‌ها قرار دارد و ما نه محل آنرا می‌دانیم و نه شماره دیسک را. کافی است با دستور install فرمان نصب آنرا صادر نماییم. Apt-get در بانک اطلاعاتی خود جستجو نموده و به ما اعلام خواهد کرد که کدام دیسک را در درایو قرار دهیم:
کد:
# apt-get install mysql-server
بزرگترین مزیت apt-get در این است که تمامی فایل‌ها و وابستگی‌های نرم‌افزاری بسته مشخص شده نیز نصب خواهند شدو عملیات نصب بدون مشکل وابستگی‌ها به اتمام خواهد رسید. مثلا دستوری که در مثال بالا ارائه شد، mysql-client، mysql-common و تمام بسته‌های مورد نیاز را نیز نصب خواهد نمود. دستور dpkg را هنگامی استفاده می‌نمایید که یک بسته منفرد deb از اینترنت دریافت کرده‌اید و مایلید آنرا در سیستمتان نصب نمایید:
کد:
# dpkg -i php4_4.3.2-i386.deb
برای حذف یک بسته می‌توانید دستور زیر را وارد نمایید:
کد:
# apt-get remove mysql-server
و یا:
در صورتی که دیسک‌های نسخه جدیدتر بدستتان رسید، می‌توانید سیستم دبیان یا مبتنی بر دبیان (مانند لیبرانت یا Knoppix) خود را با استفاده از آن به نسخه جدیدتر ارتقا دهید. برای این کار طبق روال گذشته CD های جدید برا به apt اضافه نموده و دستورات زیر را صادر نمایید:
کد:
# apt-get update
# apt-get upgrade
سیستمتان به روز خواهد شد! البته در صورتی که یک اتصال قوی به اینترنت دارید، می‌توانید با باز کردن اتصال‌های موجود در فایل sources.list به اینترنت، عمل ارتقا را مستقیما با استفاده از اینترنت انجام دهید.
