فرار ستارگان از آسمان كوير
عبور اتوبان از زيستگاههايي همچون قمشلو و گلستان، احداث معادن در مناطق بكر طبيعي و ... از نمونه هاي تخريب زيستگاههاي وحوش و طبيعت محسوب مي‌شود كه روز به روز بر وخامت اوضاع مي افزايد. البته، اين روزها كوير شرقي بهاباد در فاصله 200 كيلومتري شرق يزد و همچنين منطقه مجاور آن يعني نايبندان كه تاكنون به دليل نبود جاده، معدن و يا روستا از تخريب در امان بوده‌اند، نيز چشم انتظار تخريب معدنچيان و ورود شكارچيان و سوداگران عرصه‌هاي طبيعي هستند.
چندي است كه در عمق اين دو كوير چند معدن زغال سنگ شناسايي شده‌اند كه در آينده بسيار نزديك نيز بهره برداري مي‌شوند و به يقين با آغاز به كار معدن و جاده سازي براي آن و ورود ماشين آلات، تخريب آغاز و راه ورود شكارچيان و سوداگران عرصه‌هاي طبيعي به اين مناطق باز خواهد شد.
همچنين دور از ذهن نيست كه براي اقامت معدن‌كاران و عوامل آن، ساخت و سازها شروع شده و به دنبال آن آلودگي نوري و منابع نوري افزايش مي‌يابد و آسمان منطقه را نابود مي‌كند چرا كه وجود چند نورافكن و يا لامپ باعث روشن شدن آسمان مي‌شود.
چشم اندازي از كوير بهاباد
اين درحالي است كه بهاباد و نايبندان از بكرترين كويرهاي ايران و از مناطق بدون آلودگي بوده و در دل آسمانشان سياره مشتري چون چراغي پرنور مي‌درخشد و كهكشان مثلث با نگاه مستقيم قابل رويت است. علاوه بر اين در سراسر افق هيچ گونه آلودگي نوري، منابع نوري و يا گنبد نوري ديده نمي‌شود و تمام افق به طور مطلق تاريك بوده و آسماني غرق در ستاره، اين منطقه را به يكي از بهترين رصدگاه هاي ايران تبديل كرده است.
وجود كوه‌هاي بلند و برف گير در يك سو و نمكزارها، تپه هاي ماسه اي بزرگ و زمينهاي پلاگون در سويي ديگر از جاذبه هاي طبيعي اين مناطق است و وجود حيوانات كمياب و نادر حكايت از ارزشهاي بالاي زيستي آن دارد. اين منطقه يكي از بهترين زيستگاههاي يوزپلنگ نادر ايراني در ايران نيز هست و وجود حيواناتي همچون جبير، پلنگ، زاغ‌بور، هوبره، جغد، كاراكال، يوزپلنگ و روباه در منطقه به اثبات رسيده است.
آلودگي نوري چيست؟
به تجربه ثابت شده است هرچيزي كه به دست انسان به طور مصنوعي شبيه سازي مي شود علاوه بر نقش هاي مفيدي كه در زندگي ماشيني امروزي بازي مي كند توازن طبيعت را در جايي ديگر بر هم خواهد زد و مشكلات عديده اي را به وجود مي آورد.
رشد روزافزون صنعت و توسعه خودخواهانه مناطق تحت سلطه انسان باعث شده است بشر به استفاده بي رويه از نورهاي مصنوعي رو بياورد و شب را مانند روز براي خودش روشن سازد. همانطور كه نور كم باعث ضعيفي چشم مي شود نور زياد نيز عوارض خاص خودش را خواهد داشت. به طور كلي مي توان گفت استفاده نادرست و غير اصولي در روشن سازي مناطق مختلف منجر به ايجاد پديده اي به نام آلودگي نوري شده است كه خطرات بسياري را براي انسان و محيط زيست به ارمغان مي آورد.
نورهاي مصنوعي تنها به حدي مورد نياز هستند كه محيط اطرافمان را روشن كنند نه آسمان بالاي سرمان را! چرا كه در چنين شرايطي فضاي تاريك و ظلماني آسمان با نوري غير طبيعي و مزاحم آلوده مي‌شود. هنگامي كه در كوير يا منطقه اي هستيد كه از دسترس بشر به دور مانده ، در شب، آسمان پرستاره اي را نظاره مي كنيد كه تا به حال آن را در شهرتان مشاهده نكرده ايد. اين موضوع همان آلودگي نوري در شهرها را نشان مي دهد كه مانع از درخشش ستارگان در آسمان مي شود.
در شهر هاي بزرگ ذرات معلق در هوا، نورهاي غير اصولي و مزاحمي را كه به سمت آسمان مي تابند مانند آينه اي به سوي زمين باز مي تابانند و موجب تشديد آلودگي نوري مي شوند. اين امر باعث مي شود تا سطح آسمان از حالت طبيعي روشن تر به نظر برسد و ستارگاني كه درخشندگي كمتري دارند در اين پهنه نوراني رويت نشوند
شايد اين آلودگي براي شهرها و مناطق مسكوني قابل توجيه باشد اما وقتي صحبت از آلوده كردن آسمان هاي تاريك مناطق بكر طبيعي در ميان باشد مساله به طور كامل غير قابل توجيه است و خشم طرفداران طبيعت را به همراه دارد.
اختلال در رشد، اختلال در فصل جوانه زني و از دست دادن برگ اثراتي است كه آلودگي نوري بر گياهان مي گذارد. اما اثرات اين نوع آلودگي بر حيوانات به خصوص پرندگان بسيار گسترده است. به طور مثال قرار گرفتن شهر هاي بزرگ بر سر راه مهاجرت پرندگان آنها را از رسيدن به تالاب هاي مورد نظرشان منحرف مي كند و يا قوه جهت يابي شان را مختل و ضعيف مي كند.
اميد است با برنامه ريزي هاي مناسب و استفاده از تجربيات كارشناسان محيط زيست از اقدامات تاسف بر انگيز جلوگيري شود.
