-
میت و شهید
میت و شهید غسل میت
سئوال 1: اینكه می‌گویند غسل میت واجب است، آیا یك غسل واجب است یا اینكه چند غسل، لطفاً در این مورد ما را راهنمایی كنید؟
جواب: واجب است میت را سه غسل بدهند: 1) به آبی كه با سدر مخلوط باشد. 2) به آبی كه با كافور مخلوط باشد. 3) با آب خالص. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م55).
سئوال 2: در غسل میت، هنگامی كه میت را می‌خواهند با آب سدر غسل دهند، میزان سدر در آب چقدر باید باشد همین طور هنگام غسل با آب كافور؟
جواب: سدر و كافور باید به اندازه‌ای زیاد نباشد كه آب را مضاف كند و به اندازه‌ای هم كم نباشد، كه نگوید سدر و كافور با آب مخلوط نشده است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م55).
سئوال 3: كسی كه برای حج احرام بسته است اگر پیش از تمام كردن سعی بین صفا و مروه بمیرد یا اینكه اگر در احرام عمره باشد و پیش از تقصیر بمیرد، آیا می‌توان میت را با آب كافور غسل داد؟
جواب: خیر، در این مورد میت را نمی‌توان با آب كافور غسل دهند و به جای آن باید با آب خالص غسلش دهند. (ر.ك توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م553).
سئوال 4: آیا نیت در غسل میت واجب است؟ اگر غسال نیت نكند،غسل میت صحیح است؟
جواب: بلی ـ كسی كه میت را غسل می‌دهد، باید نیت كند و قصد قربت داشته باشد یعنی غسل را برای انجام فرمان خداوند عالم به جا آورد، و اگر به همین نیت تا آخرِ غسل سوم باقی باشد كافی است و تجدید نیت در هر غسل لازم نیست ـ بنابراین اگر غسال در غسل میت نیت نكند، غسل میت باطل است. (ر.ك توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م556).
سئوال 5: بچه‌ی سقط شده باید تا چند ماهگی برسد تا غسل او واجب شود؟
جواب: بچه‌ی سقط شده را اگر چهار ماه یا بیشتر دارد، باید غسل بدهند، و اگر چهار ماه به پائین باشد باید او را در پارچه‌ای بپیچند و بدون غسل دفن كنند. (ر.ك توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م558).
سئوال 6: آیا مماثل بودن در غسل میت واجب است یعنی مرد می‌تواند زن را غسل دهد؟
جواب: اگر مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد، این غسل باطل است. ولی زن می‌تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می‌تواند زن خود را غسل دهد. (ر.ك توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م559).
سئوال 7: اگر برای غسل دادن میتی كه مرد است، مرد پیدا نشود، زنانی كه با او محرمند می‌توانند او را غسل دهند؟
جواب: بلی ـ می‌توانند این زنان كه با میت محرمند، او را غسل دهند و همین طور اگر برای غسل میت زن، زن دیگری نباشد، مردهایی كه با او نسبت دارند و محرمند، یا به واسطه‌ی شیر خوردن با او محرم شده‌اند، می‌توانند از زیر لباس، او را غسل دهند. (ر.ك توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م561).
سئوال 8: اگر میتی در حال حیض یا جنابت بمیرد، آیا باید قبل از غسل میت او را غسل جنابت یا غسل حیض بدهند؟
جواب: خیر ـ لازم نیست او را غسل حیض یا غسل جنابت بدهند، بلكه همان غسل میت برای او كافی است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م566).
سئوال 9: مزد گرفتن برای غسل میت آیا جایز است؟ پس چرا بعضی مزد می‌گیرند؟
جواب: برای غسل دادن میت جایز نیست مزد گرفت، ولی اگر بعضی مزد می‌گیرند آن راجع به انجام كارهای مقدماتی غسل است كه واجب نمی‌باشد، كه در این صورت مزد گرفتن جایز است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م567).
سئوال 10: به چه شكل باید میت را تیمم داد، لطفاً شیوه‌ی آن را بیان كنید؟
جواب: كسی كه میت را تیمم می‌دهد، می‌تواند در صورت امكان دست میت را به زمین بزند و به صورت و پشت دستهایش بكشد و اگر به این صورت ممكن باشد لازم نیست به دست شخص زنده هم او را تیمم داد والاّ باید شخص زنده او را تیمم دهد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م569).
سئوال 11: چنانچه فردی در جبهه شهید گردد آیا غسل بر او واجب است یا خیر؟ حال اگر زخمی شود و در بیمارستان فوت شود مسأله چه صورتی پیدا می‌كند، آیا با شهید شدن در صحنه عملیات تفاوت دارد؟
جواب: شهید در جبهه غسل ندارد ولی كسانی كه زنده بیرون آورده می‌شوند و در خارج جبهه به شهادت می‌رسند باید غسل داده شوند هر چند شهید محسوب می‌شوند. (ر.ک استفتائات امام خمینی (ره) ج1، ص78، س190).
سئوال 12: چنانچه فردی به بدن شهیدی كه در صحنه‌ی عملیاتی شهید گردیده دست بزند آیا غسل مس میت بر او واجب است یا خیر؟ اگر زخمی شود و بعداً خارج از صحنه شهید گردد چطور؟ در موقع دفن شهید آیا كفن و نماز بر او واجب است یا مستحب؟
جواب: هر جا شهید غسل ندارد، مس او هم سبب غسل نمی‌شود و با لباس خودش بعد از نماز میت دفن می‌شود. (ر.ک استفتائات امام خمینی (ره) ج1، ص79، س190 و 191).
سئوال 13: اگر كسی اشتباهاً میت را ابتدا با آب كافور و سپس با آب سدر غسل دهد و بعد از دفن میت، متوجه اشتباهش شود، در صورتی كه مدتی از دفن میت گذشته باشد، آیا باید نبش قبر كنند و غسل صحیح را انجام دهند؟
جواب: اگر بدن میت هنوز فاسد و متلاشی نشده و نبش قبر موجب هتك میت یا حرج دیگران نمی‌شود، نبش قبر برای تدارك غسل لازم است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م643 ـ ر.ک استفتائات امام خمینی (ره) ج1، ص84، س211).
سئوال 14: چنانچه میتی را به هیچ عنوان نتوان غسل داد بنا بر فرض مسأله این میت از ناحیه گوش و دهان و بینی خونریزی دارد آیا به نظر مبارك می‌توان پلاستیكی آورد و سر میت را داخل آن پلاستیك كرد و آن را از روی پلاستیك غسل داد یا خیر؟ و آیا می‌شود كه حنوط بر میت را از روی پلاستیك انجام داد یا حتماً باید پلاستیك را باز كرد و روی پیشانی میت حنوط گذاشت؟ (مقلد آیت الله لنكرانی)
جواب: در صورت امكان صبر كنند تا خون قطع شود و گرنه جاهایی را كه خون می‌آید با چسب یا چیزهایی كه موجب بند آمدن خون می‌شود مسدود كنند و بعد از بند آمدن خون میت را غسل دهند و اگر خون قطع نشد به همان حال با آب كر یا جاری غسل دهند. مثلاً آب سدر را در ظرفی بریزند و آب لوله را كه در حكم جاری است به آن ظرف متصل كنند و بر بدن میت بریزند و آب كافور را هم همین طور، البته بعد از غسل اعضاء تیمم میت را خشك كرده و احتیاطاً میت را تیمم هم بدهند. (ر.ك تحریر الوسیله، ج1، ص70، م3).
سئوال 15: كسانی كه در زلزله‌ها (مانند زلزله‌ی بم) از دنیا می‌روند حكم غسل و كفن آنها چگونه است؟
جواب: غسل و كفن و دفن آنها هم واجب است. (ر.ك عروه الوثقی، ج1، ص250).
سئوال 16: در چه مواردی به جای غسل، میت را باید تیمم داد؟
جواب: اگر امكان غسل فراهم نباشد به جهت نبود آب یا له شدن بدن و... باید تیمم داده شود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م568).
سئوال 17: اگر سدر و كافور نباشد یا در دسترس نباشد وظیفه چیست؟
جواب: سه غسل را با آب خالص انجام دهند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م554).
سئوال 18: در غسل میت آیا باید به نظر مرجع تقلید غسال میت غسل داده شود یا خود میت؟
جواب: غسال باید به وظیفه خود عمل كند. (ر.ك عروه الوثقی، ج1، ص250).
كفن
سئوال 1: كیفیت كفن كردن را اگر می‌شود توضیح دهید و چند پارچه در كفن میت باید به كار برد؟
جواب: میت مسلمان را باید با سه پارچه كه آنها را لنگ و پیراهن و سرتاسری می‌گویند كفن نمایند. لنگ باید از ناف تا زانو، اطراف بدن را بپوشاند و بنابر احتیاط واجب پیراهن باید از سر شانه تا نصف ساق پا، تمام بدن را بپوشاند و درازی سرتاسری باید به قدری باشد كه بستن دو سر آن ممكن باشد، و پهنای آن باید به اندازه‌ای باشد كه یك طرف آن روی طرف دیگر بیاید. (ر.ك توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م571).
سئوال 2: اگر كفن میت به نجاست خود او، یا به نجاست دیگری نجس شود، چه باید كرد؟
جواب: چنانچه كفن ضایع نمی‌شود؛ باید مقدار نجس را بشویند یا ببُرند ولی اگر در قبر گذاشته باشند بهتر است كه ببُرند بلكه اگر بیرون آوردن میت اهانت به او باشد بریدن واجب می‌شود، و اگر شستن یا بریدن آن ممكن نیست، در صورتی كه عوض كردن آن ممكن باشد، باید عوض نمایند. (ر.ك توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م582).
سئوال 3: معمول است كه برای تكفین میت، علاوه بر سه قطعه پارچه، با دو قطعه‌ی دیگر به نام ران پیچ، پاهای میت را جدا جدا می‌پیچند، آیا این عمل جایز است یا خیر؟
جواب: مانعی ندارد. (ر.ك تحریر الوسیله، ج1، ص75).
نماز میت
سئوال 1: كیفیت نماز میت را مختصراً توضیح دهید؟
جواب: نماز میت پنج تكبیر دارد و اگر نمازگزار پنج تكبیر به این ترتیب بگوید كافی است:
بعد از نیت و گفتن تكبیر اول بگوید: اشهد ان لا اله الا الله و ان محمداً رسول الله
و بعد از تكبیر دوم بگوید: اللهم صل علی محمد و آل محمد.
و بعد از تكبیر سوم بگوید: اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات.
و بعد از تكبیر چهارم بگوید: اللهم اغفر لهذا المیت و اگر زن است بگوید: اللهم اغفر لهذه المیت.
و بعد تكبیر پنجم را بگوید. البته بعد از هر یك از تكبیرها می‌توانند دعاهای بیشتری هم بخوانند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م608).
سئوال 2: كسی نماز میت را به جماعت می‌خواند آیا لازم است تكبیرها و دعاهای آن را هم بخواند؟
جواب: بلی ـ باید تكبیرها و دعاهای آن را هم بخواند.
-
میت و شهید (ر.ک توضیح المسائل مراجع، م11).
سئوال 3: بر چه كسی لازم است نماز میت خوانده شود؟
جواب: نماز خواندن بر میت مسلمان، اگر چه بچه باشد واجب است، ولی باید پدر و مادر آن بچه یا یكی از آنان مسلمان باشند و شش سال بچه تمام شده باشد. (ر.ك توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م594).
سئوال 4: آیا در نماز میت لازم است كه لباس و بدن طاهر باشد؟
جواب: به نظر مشهور فقهاء كسی كه می‌خواهد نماز میت بخواند، لازم نیست با وضو یا غسل یا تیمم باشد و بدن و لباسش پاك باشد، و اگر لباس او هم غصبی باشد اشكالی ندارد ولی آقای بهجت اشكال می‌كنند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م596).
سئوال 5: آیا هنگام نماز خواندن بر میت واجب است میت رو به قبله باشد؟
جواب: كسی كه به میت نماز می‌خواند، باید رو به قبله باشد و نیز واجب است میت را مقابل او به پشت بخوابانند، به طوری كه سر او به طرف راست نمازگزار و پای او به طرف چپ نمازگزار باشد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م597).
سئوال 6: اگر بر میت نماز نخوانند و دفن كنند یا بعد از دفن معلوم شود، نمازی كه بر او خوانده شده باطل بوده است چه باید انجام داد؟
جواب: تا وقتی جسد او از هم نپاشیده واجب است با شرط‌هایی كه برای نماز میت گفته شد بر قبرش نماز بخوانند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م607).
سئوال 7: اگر اجازه گرفتن از ولی میت جهت خواندن نماز میت، كه واجب است میسور نباشد یا غفلت شود، حكمش چیست؟
جواب: اگر میسور نیست، اذن ولی ساقط است و در صورت غفلت بنابر احتیاط نماز را اعاده كنند. (ر.ک استفتائات جدید امام خمینی (ره) ج1، ص86، س217).
دفن
سئوال 1: اگر عمل حنوط میت فراموش گردد و به خاك سپرده شود، حكم آن چیست؟
جواب: اگر تازه دفن انجام گرفته و جنازه متعفن نشده كه نبش قبر، توهین به میت باشد، نبش قبر و انجام حنوط در قبر واجب است والا حنوط ساقط است. (ر.ک استفتائات استفتائات آیت الله تبریزی، ص67، س315).
سئوال 2: از نظر شرعی نبش قبر چه حكمی دارد؟
جواب: نبش قبر مؤمن حرام است مگر در مواقع خاصی نظیر آنكه اثبات حقّی متوقف بر نبش قبر باشد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م641).
سئوال 3: حد و میزان و عمق قر از نظر شرعی چه میزانی واجب است؟
جواب: واجب است میت را طوری در زمین دفن كنند، كه بوی او بیرون نیاید و درندگان هم نتوانند بدنش را بیرون آورند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م613).
سئوال 4: آیا لازم است در قبر حتماً میت را رو به قبله گذاشت یا خیر؟
جواب: میت را باید در قبر به پهلوی راست طوری بخوابانند كه جلوی بدن او رو به قبله باشد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م615).
سئوال 5: آیا دفن كردن شخص كافر در قبرستان مسلمانان جایز است؟ در صورت عكس مسأله چطور؟
جواب: دفن مسلمان، در قبرستان كفار و دفن كافر در قبرستان مسلمانان جایز نیست. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م620).
سئوال 6: اگر در راه، دور از محل مسكونی، به میتی برخورد كردیم و نمی‌دانستیم كه آیا این میت مسلمان است یا نه، آیا می‌توانیم او را در قبرستان مسلمین دفن كنیم؟
جواب: اگر در بلاد اسلامی است، محكوم به احكام اسلام است و در قبرستان مسلمین دفن می‌شود. (ر.ک استفتائات امام خمینی (ره) ج1، ص87، س222).
سئوال 7: اگر میت مذكور در سئوال قبل را، در قبرستان مسلمانان دفن كردیم و بعد از مدتی فهمیدیم كه كافر است، آیا می‌شود او را از آنجا بیرون آورده و در جای دیگر دفن كنیم؟
جواب: اگر بعد از دفن معلوم شد كافر است، می‌توان او را بیرون آورد؛ بلكه در بعضی موارد لازم است. (ر.ک استفتائات امام خمینی (ره) ج1، ص88، س223).
سایر احكام میت و شهید
سئوال 1: آیا بر كسی كه به هر طریقی خودكشی نموده است آیا كلیه مراحل غسل، كفن و نماز و غیره كه برای دیگر اموات انجام می‌شود باید برای او نیز انجام گیرد؟
جواب: بلی, تمام موارد غسل، كفن، دفن، نماز، واجب است و شركت در مجلس فاتحه او اشكال ندارد و طلب مغفرت برای او هم مستحب است. (ر.ك عروه الوثقی، ج1، ص249).
سئوال 2: جریدتین (چوب تر) برای چه در قبر گذاشته می‌شود؟ از چه زمانی و به گفته چه كسی مرسوم گردیده؟
جواب: طبق آنچه در روایات آمده است گذاشتن این دو چوب برای رفع عذاب از میت می‌باشد و حتی در روایتی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ وارد شده كه فرمود این دو چوب مؤمن و كافر را نفع می‌رساند. در روایتی آمده است كه از زمان حضرت آدم ـ علیه السّلام ـ چنین سنتی بوده است و تمام انبیاء ـ علیهم السّلام ـ این كار را انجام داده‌اند. به كتاب وسائل الشیعه جلد اول صفحه‌ی 737 مراجعه فرمایید. (ر.ك عروه الوثقی، ج1، ص133، چاپ دار الكتب الاسلامیه).
سئوال 3: اهداء اجزاء میت مؤمن به غیر (در صورت رضای اولیای وی) چگونه است؟
جواب: رضایت اولیاء میت مجوز اهداء اجزاء نیست و جدا كردن آن اجزاء بدون مجوز شرعی موجب دیه است. (جامع المسائل آیت الله فاضل لنكرانی، ج1، ص8ـ607).
سئوال 4: برای میت چه سوره‌ای بخوانیم خوب است؟
جواب: هر سوره‌ای از قرآن خوانده شود ثواب دارد و نسبت به خواندن سوره‌ی حمد و توحید و تبارك، یس و قدر سفارش شده است. (ر.ك مفاتیح الجنان، ص939 الی 942).
سئوال 5: حُنوط كردن میت یعنی چه؟ و آیا این عمل واجب است؟
جواب: بعد از غسل واجب است میت را حنوط كنند، یعنی به پیشانی و كف دست‌ها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهای او كافور بمالند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م585).
سئوال 6: كسی كه برای حج احرام بسته است، اگر پیش از تمام كرن سعی بین صفا و مروه بمیرد، حنوط كردن او چه حكمی دارد؟
جواب: حنوط كردن او جایز نیست و همین طور اگر در احرام عمره پیش از آنكه موی خود را كوتاه كند بمیرد نباید او را حنوط كنند. (ر.ك توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م588).
