مکان های دیدنی گلستان

قلعه ماران - مینو دشت قلعه ماران در ناحیه حاجی لر مینو دشت قرار دارد. بنا به یک روایت تاریخی قلعه ماران همان پایتخت دوم پارت ها (اشکانیان) است که تیرداد آن را ساخت و به دارا موسوم شد و گفت می*شود همان «داریون» یونانیهاست.

منطقه حفاظت شده جهان نما - گرگان منطقه حفاظت شده جهان نما که از نام یک دهکده ییلاقی در دامنه آن گرفته شده است، در سال 1352 بر اساس مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست با وسعتی معادل 30650 هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد.



این دهکده و دهکده های متصل به آن مانند سعدآباد محله، آب دره و غیره که درون منطقه حفاظت شده قرار گرفته اند از سال های قدیم محل گذراندن اوقات فراغت مردم گرگان بوده اند. این منطقه در ارتفاعات جنوب گرگان و جنوب خاوری کردکوی قرار گرفته است. پست ترین نقطه آن 600 متر و بلندترین نقطه آن 1068 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. پوشش گیاهی منطقه به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب آن بسیار متنوع است. به طور کلی جامعه غالب گیاهی منطقه عبارت است از: درختان پهن برگ همراه با علف*زارها، بوته زارها، گونه های ارس و درختچه های پهن برگ شامل راش، آزاد، زرشک، ممرز، سرخدار، کلاه، میرحسن، بلند بازو، نمدار، گل گاوزبان، کچف، ارس و درمنه.از زیستگاه های عمده منطقه می توان به ترکت اشاره کرد که بخشی از منطقه امن جهان نما را تشکیل داده و زیستگاه عمده مرال، شوکا، پلنگ، خرس، خوک وحشی، گرگ، پلنگ، قوچ، میش، کل و بز است، البته گاو موزی کش و زیستگاه های اطراف آن نیز مناطق مناسبی برای مرال، شوکا، خرس، پلنگ و دیگر گونه های جنگل زی هستند که در جنوب آن ها قوچ و میش زیست می کنند. زیستگاه های قاقله، آق رضا، چکل گدا، لنده کوه، تالو، خوش دستی، لندو و مغزی از ایستگاه های کل و بز و قوچ و میش است و در بعضی از قسمت های آن مرال نیز زیست می کند. زیستگاه های شربت، کولیجال، سوته و گرمه تو هم محل زندگی خرس، شوکا، مرال و پلنگ هستند و در قسمت های صخره ای آن کل و بز نیز وجود دارند.منطقه حفاظت شده جهان نما به علت کوهستانی بودن و پوشش بوته زاری و علفزاری در کنار درخت زارهای تنگ، گونه های بسیار با ارزشی از پرندگان را در خود جای داده است که در بین آن ها کبک دری، عقاب طلایی و هما نیز دیده می شود. در جهان نما گونه های مختلفی از پرندگان مانند شکاری ها، لاشخورها، طرقه ها، جغدها، کبوترها، زنبورخورها، سوسک ها، سعوها، عقاب ها، کلاغ ها، زردپره ها و غیره را می توان مشاهده کرد. پستاندارانی مانند مرال، شوکا، کل، بز، قوچ، میش، پلنگ، خرس، گرگ، راسو، شغال و خارپشت ها نیز در منطقه یافت می شوند که به علت شکار بی رویه، تعداد جمعیت آن*ها شدیدا کاهش یافته است. از گونه های دیگری که در این منطقه زندگی می کنند می توان به دوزیستان اشاره کرد.چشمه سارهای زیادی در داخل منطقه حفاظت شده و محیط های اطراف آن وجود دارد که سرچشمه بسیاری از رودخانه های بزرگ و کوچکی که به عنوان ذخایر منابع آبی محسوب می شوند به حساب می آیند. این رودخانه ها به خارج از منطقه جریان می یابند. از جمله این رودخانه ها که همگی به خارج از منطقه جریان می یابند، می توان به رودخانه های سفیدرود، ترکت، مغزی و چهارباغ و چشمه های زیارت، مغزی، مارسنگ، اسبومرگاه، شاه پسند، ترکت، حاجی آباد، گچیان، مراد چشمه، قل قله، وارا، خوش دستی، کلی چال، قورمه تو، پاییزبن و قلعه سرک اشاره کرد.


میل - گنبد قابوس (گنبد کاووس) ای آجری میل گنبد قابوس از نقطه نظر عظمت معماری، ویژگیهای هنری و تکنیکی در زمره بزرگ ترین مفاخر معماری قرن چهارم هجری قمری به شمار می*آید.


ساختمان این میل که آرامگاه شمس المعالی قابوس بن وشمگیر زیاری است، در بالای تپه*ای در میان پارک بزرگ شهر گنبد کاووس واقع شده است .این بنا از زیباترین و باشکوه رین بناهای اوایل دوره اسلامی است که با وجود استفاده بسیار کم از عناصر تزیینی دارای ساختارهای متناسب، موزون، مستحکم و زیباست که نوعی احساس شکوه و زیبایی را به بیننده القا می کند. ساختمان میل در اصل متشکل از سه قسمت شالوده، ساقه و گنبد مخروطی است که روی هم رفته 55 متر ارتفاع دارد. ساقه این میل بر روی پایه ای مدور قرار دارد و تنها نزدیک به 2 متر آن بیرون از زمین است و بر اساس مطالعات به عمل آمده بخش بزرگی از آن در ول زمین فرو رفته است.خود ساق با نمای دایره*ای پرده دار ، بر روی این شالوده قرار دارد و 37 متر ارتفاع دارد. در بدنه ساقه بنا 10 پره مثلثی شکل با فواصل معین و با تناسب و زیبایی کامل قرار گرفته است، به طوری که علاوه بر ایجاد زیبایی ، از حجم ساده و بی قواره ساقه کاسته و نیز موجب استحکام بنا شده است.تنها تزیین این ساقه در بالای در ورودی مشتمل بر دو رشته کتیبه کوفی آجری است که یکی در ارتفاع 8 متری از سطح زمین و دیگری زیر پا کار گنبد تعبیه شده است . عرض این کتیبه 80 سانتی متر و هر دو مشتمل بر یک عبارت تاریخی است که سال (397 هـ.ق. و 375 هـ.ش) را نشان می دهد . این کتیبه عاری از هر گونه پیرایه و تزئینات است و همچون خود گنبد تنها به استحکام و ماندگاری آن توجه شده است . خطوط و حروف کتیبه با آجر ساده قرمز رنگ که روی آن سائیده شده بدون هیچ گونه روکشی در درون قابهای آجری جای گرفته است. خطوط کوفی ساده این کتیبه ، دارای برجستگی است و در عین حال ، نوعی تراش ظریف و زیبایی متناسبی دارد که از هر جهت با شکل ساختمان آرامگاه تناسب دارد .گذشته از سادگی کتیبه در هنگام نصب خطوط و قابسازی آن این نکته مراعات شده که از هر جهت ماندگاری آن بر روی بدنه تضمین شود. برای این منظور هر کدام از حروف آجری و آجرهای قاب کتیبه ریشه*های بلندی دارد که درون دیوار گنید فرو رفته است . به همین خاطر و به علت پختگی آجر قرمز و استحکام آن هنوز پس از هزار سال ،کتیبه تقریباً سالمی بر جای مانده است . تکرار یک متن در دو جای بنا نیز به ماندگاری محتوای کتیبه کمک بزرگی کرده است. بدنه بنا سراسر از آجر قرمز رنگ ساخته شده است. آجرهای سخت این بنا که در نهایت پختگی و استحکام هستند، به علت تابش آفتاب در طول قرنها به رنگ زرد طلایی در آمده اند که خود بر زیبایی بنا افزوده است. شکل آجرهایی که در بدنه بنا به کار رفته است معمولی و یکسان است ، به جز آجرهایی که در بدنه گنبد مخروطی مورد استفاده واقع شده است . آجرها خوب پخته شده و خوب به ملاط چسبیده و سخت توپر و یکپارچه است.گنبد مخروطی بنا به ارتفاع 18 متر و بر روی ساقه بنا شده است. این گنبد بر خلاف بیش تر برجها و گنبدهای آرامگاهی یک پوش است و بدون هیچ واسطه*ای بر روی بدنه برج قرار گرفته و شیب تند و سطح صاف و صیقلی آن به ماندگاری گنبد کمک فراوان کرده است . درون بنای گنبد قابوس ساده و تنها با اندود گچ پوشش یافته که با گذشت زمان به سیاهی گراییده است.بر بالای سر در ورودی بنا دو رشته مقرنس زیبای ساده کار شده که جزو اولین نمونه مقرنس های هنر اسلامی ایران به شمار می رود. همچنان که از متن کتیبه بر می آید این بنا در سال 397 هـ.ق. توسط شمس المعالی قابوس بن وشمگیر آل زیار جهت آرامگاه شخصی بنا شده است . نامبرده که در آن روزگار فرمانروای گرگان بود، مردی دانشمند ـ هنرمند، سلحشور ـ دوستدار و مشوق علم و هنر بود . وی در سال 402 هـ.ق. یعنی 5 سال بعد از ساخت گنبد قابوس وفات یافت . این بنا در فهرست بناهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است .

مجموعه تالاب های آق قلا – اترک مینو دشت این مجموعه در قسمت جنوبی رودخانه اترک واقع شده و مشتمل بر تالاب ها و مرداب های اینچه، آلاماگل، آلاگل، اینجه برون، بی بی شیروان، آجی گل، نمک و دانشمند است



مجموع مساحت آن ها 1250 هکتار تخمین زده شده و آب آن ها از رودخانه اترک تامین می شود. برخی از این تالاب ها از جمله تالاب آلاگل در فهرست کنوانسیون تحقیقات بین المللی پرندگان آبزی و مهاجر در سال 1350 به ثبت رسیده اند. این تالاب ها به یکدیگر بسیار نزدیک هستند و آب و هوای محدوده آن ها مدیترانه ای گرم با تابستان های خشک و گرم و زمستان های ملایم است. سطح آب این تالاب ها در زمان پرآبی به بیش از 2500 هکتار نیز می رسد که این مساحت به عواملی نظیر میزان آب ورودی و خروجی به اقلیم و دیگر عوامل محیطی بستگی دارد.تالاب های یاد شده محل زیست پرندگان مهاجری است که تنوع زیادی دارند. از جمله آن ها می توان به فلامینگو، قو، غاز، حواصیل و… اشاره کرد. فصل شکار طبق تقویم اداره محیط زیست از اول پاییز تا آخر زمستان هر سال و هر هفته دو روز (چهارشنبه و جمعه) می باشد. ماهیان زیادی نیز در این تالاب ها زندگی می کنند از جمله کولی، اورنج، سیم پرک و شیشه ماهی که فصل صید آن ها طبق مجوز اداره محیط زیست گنبد از 15 اردیبهشت تا 15 اسفند ماه هر سال است. از آن جا که این مجموعه تالاب ها و مرداب ها دارای راه های دسترسی، محوطه های اطراق، چشم اندازهای دشتی، مرغزارهای وسیع، پرندگان بومی و مهاجر و همچنین استفاده های طبی هستند، قابلیت های فوق العاده ای را برای ایجاد یک کانون توریستی فراهم می کنند. شکار و صید بی رویه، چرای دام، وارد کردن گونه های غیر بومی، قطع اشجار و… از جمله عوامل تهدید کننده این تالاب ها به شمار می آیند که برای حفظ این محیط ها در حالت طبیعی باید از بروز این عوامل جلوگیری کرد.

مدرسه عمادیه - گرگان این مدرسه در مرکز محله درب نو واقع شده است. بانی و معمار آن شیخ اسماعیل قاضی و معمار کربلایی رمضانعلی بوده اند.



مدرسه عمادیه از جمله بناهای تاریخی است که وقف نامه های موجود قدمت آن را به صفویه ( شاه طهماسب – شاه سلیمان) می رساند. این بنا با فرم چلیپا و حیاط مرکزی ساخته شده است و در هر سو یک ایوان در میانه اضلاع خود دارد که فقط این بخش از بنا در دو طبقه ایجاد شده است. ورودی بنا از باختر و ماذنه ای با فرم کلاه فرنگی نیز بر کنار آن ایجاد شده است. ایوان خاوری مدرسه مدرس و ایوانهای خاوری باختری و 19 حجره پیرامون به طلاب اختصاص داشته است. این بنا چه در بخش حجره ها و ایوانها دو پوششه هستند. پوشش دوم بنا که فرم عمومی بناست شیروانی است که با سفال پوشیده شده است. مدرسه عمادیه تا حدود 20 سال پیش به فعالیت خود ادامه می داد و با رونق گرفتن مدرسه علمیه امام خمینی از انتفاع افتاد و استادها و طلاب به آن مدرسه انتقال یافتند. مصالح عمده بنا چوب و آجرهای 20*20 تشکیل می دهد.


مسجد گلشن - گرگان این بنا نزدیک چهار راه میدان شهر گرگان واقع شده است . بنای اولیه مسجد را به دوره صفویه منسوب میدانند که در دوره قاجاریه تعمیر و بازسازی شده است .



این مسجد در سالهای اخیر علی رغم ثبت تاریخی، تخریب و مسجد جدیدی با اسلوب مشابه مسجد قدیمی جایگزین آن شده است. گفته می شود که ایوان جنوبی مسجد به بنای اولیه مربوط است، اما ظاهر بنا نشان می*دهد که به صورت کامل بازسازی و تزیین شده است.


مسجد جامع - گرگان بنای اصلی مسجد جامع گرگان در محله نعل بندان این شهر واقع شده است. با توجه به وجود مناره آجری دوره سلجوقی بنای اولیه مسجد نیز به همان دوره تعلق دارد و در دورههای بعدی به طور گسترده بازسازی ، تعمیر و تزیین شده است.



در حال حاضر به غیر از مناره، اثر دیگری از بنای اولیه مسجد بر جای مانده و بیشتر بازسازیها در دوره تیموری، صفوی و دوره حاضر صورت گرفته است.بنای مسجد با طرح مربع مستطیل وسعتی حدود 1600 متر مربع را در بر میگیرد و شامل صحن وسیع مستطیل شکل، ایوانهای خاوری و باختری، شبستانهای چهار گوشه بنا ، ورودی های شمالی و جنوبی، مناره دوره سلجوقی و کتیبه ها و سنگ نوشته های تاریخی است. مناره آجری بنا با طرح استوانهای تزیین آجرکاری و کتیبه کوفی آجری دارد و قابل مقایسه با دیگر مناره*های دوره سلجوقی است به نظر میرسد که بخش فوقانی منار ویران شده و به جای آن یک مأذنه چوبی در دورههای بعد جایگزین شده است.از آثار نفیس و تاریخی مسجد می توان به در و منبر چوبی منبت کاری شده و مزامین و سنگ نوشته های پادشاهان صفوی و افشاریه اشاره کرد. درب قدیمی و منبت مسجد کتیبه*ها و کنده کاریهای زیبایی دارد که برای نگهداری و حفاظت برداشته شده و به جای آن در جدیدی قرار داده شده است. منبر نفیس و تاریخی مسجد نیز دارای کتیبه هایی است که براساس متن آنها این مسجد و منبر یکبار در سال 895 هـ.ق در زمان پادشاهی معین الدین ابوالقاسم بابر ـ حاکم هرات ـ توسط امیر بابا حسن ـ فرماندار استرآباد و بار دیگر در سال 1081 هـ.ق در زمان شاه عباس اول توسط قطب الدین احمد بن ملا علی استرآبادی و سرانجام به سال 1157 هـ.ق در زمان نادر شاه اشار توسط حاجی قربان آقا ـ ناظر محمد حسین خان قاجار بیگلربیگی استرآباد ـ تعمیر و بازسازی شده است . مزامین و وقف نامه های موجود در مسجد دارای تاریخهایی از اوایل دوره صفوی تا اوایل دوره قاجاریه است و موضوعات مختلفی را شامل می شود.

کاخ آغا محمد خان - گرگان
این بنا توسط آغا محمدخان قاجار ساخته شده و در گرگان قرار دارد. ویژگی*های معماری و اسلوب ساخت بنا نشان*گر آن است که بنا به قرن 12 هـ.ق مربوط است.

کاخ شاسمن - گرگان این کاخ در شهر گرگان واقع شده و بنا به روایتی در سال 795 هـ.ق به وسیله امیر تیمور در ساحل رودخانه ساخته شده است.



برخی از جغرافیدانان از این کاخ نام برده اند که از آن جمله می توان به حافظ ابرو اشاره کرد. طبق گفته وی این کاخ بعد از این که امیر تیمور سراسر مازندران را مورد تاخت و تاز قرار داد، جهت اقامت وی در شهر گرگان ساخته شد. بنای اولیه این کاخ، قلعه ای بود که در سال 761 هـ.ق توسط ابوبکر شاسمانی (حاکم شاسمان) ساخته شده بود. در سال 795 به جای قلعه، قصر فعلی ساخته شده و امیر تیمور زمستان آن سال را در آنجا گذرانده است

پل آق قلا - گرگان این پل بر رود گرگان رود ، در شهرستان آق قلعه (پلهوی دژ) و حدود 18 کیلومتری شمال گرگان واقع گردیده و از آثار دوره صفویه است که در دوره اخیر تعمیرات و مرمت*هایی در آن صورت گرفته و اکنون نیز مورد استفاده است .



پل آق قلا به طول حدود 70 متر و عرض گذرگاه حدود 30/4 متر و حداکثر ارتفاع حدود 14 متر ـ از سطح آب ـ یکی از نمونه*های منحصر به فرد در این منطقه است . مصالح اصلی پل، آجر و ملات گچ و آهک بوده و در تعمیرات دوره اخیر ، از سیمان و مصالح جدید نیز در آن استفاده شده است. پل مزبور دارای چهار دهانه با طاق جناغی و پایه*هایی مستحکم است. پایه*های پل در جهت خاوری (مخالف جریان آب) برای شکستن فشار آب به صورت مثلثی (موج شکن) شکل گرفته و در جهت باختری (موافق جریان آب) به صورت نیم دایره است.موج شکن*های پل که اندازه هر یک از اضلاع مثلثی آن به 45/3 متر می*رسد، در دوره اخیر با سیمان اندود شده است. بخش نیم دایره پایه*ها در نمای باختری، علاوه بر این*که به عنوان پشتیبان بدنه پل است، با تمهیدات در نظر گرفته شده و آجر کاری زیبا، به صورت عامل تزیینی درآمده است. موج شکن*های مثلثی و پشتیبان*های نیم دایره پل تا نزدیک سطح پل بالا آمده است. در بالای تعدادی از پشتیبان*های پل ، قاب*های مستطیل شکلی تعبیه شده که امروزه دو عدد از آن*ها باقی است. این قاب*ها احتمالاً برای تزیین یا قراردادن کتیبه در نظر گرفته شده است.سطح گذرگاه پل که از طرفین با جان پناهی به ارتفاع 10/1 متر و پهنای 50 سانتی متر محدود شده است ،* در گذشته سنگ فرش بوده؛ ولی در دوره اخیر با آسفالت پوشش یافته است. پهنای گذرگاه پل (فاصله بین جان پناه*ها) از 20/4 تا 40/4 متر متغیر است. جان پناه*های پل نیز در دوره اخیر با سیمان اندود شده است. این تغییرات، به اصالت تاریخی پل لطمه وارد ساخته است.عرض دهانه*های پل ، از شمال به جنوب به ترتیب : 5/7 ،* 6 ، 7 و 40/6 متر است . ارتفاع دهانه*ها نیز از تیزه قوس تا سطح آب ، به ترتیب : 75/9 ، 40/11 ، 12 ، 70/10 متر و ضخامت بخش فوقانی پل ، از تیزه طاق*ها تا لبه پل ، به ترتیب : 10/2 ، 80/2 ، 40/2 و 2 متر است.درون اولین چشمه از جهت شمال باختری ، سکوی مستطیل شکل و بلندی به عرض 10/2 متر با آجر ساخته*اند که ظاهراً هم زمان با ساخته پل بوده و به عنوان صفه*ای جهت استراحت و نشیمن به کار می*رفته است. پل آق قلا به شمار 919 به ثبت تاریخی رسیده است.


پناهگاه حیات وحش میانکاله - گرگان پناهگاه میانکاله که تنها بازمانده مناطق نیمه مشجر سواحل دریای خزر به حساب می آید، بهشت آبزیان و پرندگان مهاجری است که همه ساله در فصل زمستان از کشورهای سردسیر شمالی به سوی آن پرواز می کنند و به زمستان گذرانی می پردازند. از جمله این پرندگان می توان به اردک ماهی های وحشی، غاز، قو، فلامینگو (مرغ آتشین) و پلیکان (مرغ سقا) اشاره کرد. پرندگان بومی مثل قرقاول، دراج و زنگوله بال نیز پیرامون این پناهگاه زندگی می کنند. می توان از این پناهگاه حیات وحش ضمن استفاده های علمی - آموزشی، بهره برداری های سیاحتی وسیعی به عمل آورد که در حال حاضر به طور محدود صورت می گیرد.از زیستگاه های عمده منطقه می توان به ترکت اشاره کرد که بخشی از منطقه امن جهان نما را تشکیل داده و زیستگاه عمده مرال، شوکا، پلنگ، خرس، خوک وحشی، گرگ، پلنگ، قوچ، میش، کل و بز است، البته گاو موزی کش و زیستگاه های اطراف آن نیز مناطق مناسبی برای مرال، شوکا، خرس، پلنگ و دیگر گونه های جنگل زی هستند که در جنوب آن ها قوچ و میش زیست می کنند. زیستگاه های قاقله، آق رضا، چکل گدا، لنده کوه، تالو، خوش دستی، لندو و مغزی از ایستگاه های کل و بز و قوچ و میش است و در بعضی از قسمت های آن مرال نیز زیست می کند. زیستگاه های شربت، کولیجال، سوته و گرمه تو هم محل زندگی خرس، شوکا، مرال و پلنگ هستند و در قسمت های صخره ای آن کل و بز نیز وجود دارند.منطقه حفاظت شده جهان نما به علت کوهستانی بودن و پوشش بوته زاری و علف*زاری در کنار درخت زارهای تنگ، گونه های بسیار با ارزشی از پرندگان را در خود جای داده است که در بین آن ها کبک دری، عقاب طلایی و هما نیز دیده می شود. در جهان نما گونه های مختلفی از پرندگان مانند شکاری ها، لاشخورها، طرقه ها، جغدها، کبوترها، زنبورخورها، سوسک ها، سعوها، عقاب ها، کلاغ ها، زردپره ها و غیره را می توان مشاهده کرد. پستاندارانی مانند مرال، شوکا، کل، بز، قوچ، میش، پلنگ، خرس، گرگ، راسو، شغال و خارپشت ها نیز در منطقه یافت می شوند که به علت شکار بی رویه، تعداد جمعیت آن*ها شدیدا کاهش یافته است. از گونه های دیگری که در این منطقه زندگی می کنند می توان به دوزیستان اشاره کرد.چشمه سارهای زیادی در داخل منطقه حفاظت شده و محیط های اطراف آن وجود دارد که سرچشمه بسیاری از رودخانه های بزرگ و کوچکی که به عنوان ذخایر منابع آبی محسوب می شوند به حساب می آیند. این رودخانه ها به خارج از منطقه جریان می یابند. از جمله این رودخانه ها که همگی به خارج از منطقه جریان می یابند، می توان به رودخانه های سفیدرود، ترکت، مغزی و چهارباغ و چشمه های زیارت، مغزی، مارسنگ، اسبومرگاه، شاه پسند، ترکت، حاجی آباد، گچیان، مراد چشمه، قل قله، وارا، خوش دستی، کلی چال، قورمه تو، پاییزبن و قلعه سرک اشاره کرد.

پارک ملی - گلستان پارک ملی گلستان نخستین پارکی است که عنوان پارک ملی را در ایران به خود اختصاص داده است.



این پارک جنگلی کوهستانی در حوزه استان های گلستان، سمنان و خراسان واقع شده است. این پارک به دلیل ارزش های بی شمار طبیعی، جنگل های سرسبز و گونه های متنوع گیاهی و جانوری، از جمله مناطق معدودی است که با معروف ترین پارک های ملی مشابه خود در دنیا، برابری می کند. این پارک یک محیط طبیعی با آب و هوای روح افزا و دلنشین است.روستاهای زیادی در اطراف پارک ملی گلستان دیده می شود که فعالیت های ساکنین آن ها بر پایه دامداری و کشاورزی استوار است. در مجاورت این پارک دو شهر گنبد کاووس در 55 کیلومتری باختر و شهر بجنورد در 115 کیلومتری خاور آن وجود دارد و فاصله زمانی آن با شهر گرگان حدود دو ساعت است. یکی از مناظر دیدنی پارک ملی گلستان، چشمه سارهای متعددی است که در سراسر آن از دل زمین جوشیده و در میان درختان جنگلی سرازیر می شوند. به نحوی که بیش از 20 چشمه در شمال، جنوب، خاور و باختر پارک جریان داشته و منظره زیبایی به این پارک بخشیده است.پارک ملی گلستان از نظر گوناگونی ارزش ها و کیفیت حفاظت در میان مناطق حفاظت شده کشور از جایگاه ویژه ای برخوردار است. حیات وحش، دشت زیبا، گیاهان و گل های نادر در بخش های مختلف پارک، آبشارهای گوناگون و ارتفاعات سرسبز از جمله جلوه های دلنشین پارک ملی گلستان است. تنوع گونه های پرندگان این پارک نیز به بیش از 150 گونه پرنده وحشی می رسد و حدود 48 نوع پرنده در فصل بهار و تابستان در منطقه یافت شده و 62 گونه نیز بومی پارک هستند. به این ترتیب حدود 110 نوع پرنده در این پارک زاد و ولد می کنند. علاوه بر این پرندگان 21 نوع دیگر آن ها در زمستان ها مشاهده می شوند و 19 گونه دیگر نیز در مسیر مهاجرت خود در این پارک توقف کوتاهی می کنند که از میان آن ها می توان به سار صورتی، شاهین بحری و بال لاکی اشاره کرد.پرندگانی از قبیل قرقاول، کبک، *تیهو، زنگوله بال، کوکر سینه، ابیاو بلدرچین در این پارک زندگی می کنند که شکار آن ها آزاد اعلام شده است در این میان ابیا و بلدرچین جزو پرندگان مهاجر بوده و بقیه بومی منطقه هستند. همچنین برخی از پرندگان شکاری و لاشخورها نیز که از سایر جانوران تغذیه می کنند، در سرتاسر سال در پارک مشاهده می شوند. از این میان می توان به قرقی، دلیجه، سار، کپه، دال سیاه، عقاب دریایی دم سفید، طرلان و بالابان اشاره کرد. این پرندگان در کنترل جمعیت انواع جانوری، بهداشت محیط و حفظ سلامت جانوران دیگر نقشی حیاتی دارند. پارک ملی گلستان زیستگاه بسیاری از پرندگان و گنجشکان زیبا و آوازخوان مانند دارکوب سیاه، بلبل، توکای باغی، انواع سهره ها، سوسک ها، زرده پره ها، مگس گیرها، زنبور خورک ها و دم سرخم ها است که این گروه از نقش بسیار مهمی در کنترل آفات نباتی ایفا می کنند.

پارک ملی گلستان بین دو حوزه نیمه نم پسند و نیمه خشکی پسند قرار دارد و به تدریج در حرکت به طرف خاور، سیمای طبیعی آن به حالت استپیک تغییر پیدا می کند، به همین جهت عناصر گیاهی نواحی سه گانه فوق را می توان در پارک مشاهده کرد. تنوع و رنگارنگی گیاهان این پارک چنان مناظر زیبایی را به وجود آورده است که نظیر آن را در کم تر جایی از این سرزمین می توان دید. توسکای قشلاقی، کلهو، انجیر، توت، ملج، داغداغان، ازگیل، ولیک، زالزالک، سیامتو، گوجه وحشی، شیرخشت، دغدغک، گردو، تمشک، انار وحشی، گلابی وحشی و… از گونه های مختلف گیاهی پارک محسوب می شوند. در کف جنگل گونه های بی شماری نظیر سرخس ها، متامتی و… پراکنده اند. در نواحی خشک تر درختچه های زرشک، تغ، خار شتر، گز، کاروان کش، بوته های کلاه، میر حسن، گون، گدار، چوبک، درمنه و سایر گونه های استپی یافت می شود. در نواحی مرتفع نیز گونه ارس به طور پراکنده دیده می شود.


پارک جنگلی قرق - گرگان این پارک در 24 کیلومتری خاور گرگان و در مسیر جاده اصلی گرگان - مشهد قرار داشته و مشتمل بر پارک وحش، تاسیسات رفاهی و پارک بازی است.



پارک جنگلی قرق از گردشگاه های مهم گرگان است که در تمام طول سال مورد بهره برداری وسیعی قرار می گیرد. این پارک از لحاظ گونه های مختلف گیاهی بسیار غنی است و جانوران مختلفی نیز در آن زندگی می کنند.

آبشار لوه گالیکش - مینودشت آبشار لوه یکی از زیباترین آبشارهای ایران است



در 20 کیلومتری گالیکش و در 5 کیلومتری جاده اصلی مشهد - گلستان، در کنار روستایی به همین نام واقع شده است. همجواری این آبشار با پارک جنگلی گلستان ارزش توریستی ویژه ای به آن بخشیده است.


آبشار کبودوال علی آباد - گلستان این مجموعه آبشار در دره ای نسبتا عمیق و بسیار زیبا و در جنگل انبوه و دیدنی کبود وال واقع شده است.



آبشار کبودوال در 5 کیلومتری جنوب علی آباد کتول قرار دارد و همواره توجه گردشگران را به خود جلب کرده است

آبشار باران کوه - گرگان
آبشار باران کوه یکی دیگر از آبشارهای زیبای استان گلستان است


در 18 کیلومتری جنوب باختری گرگان و در مسیر رودخانه شصت کلا و پارک جنگلی باران کوه واقع شده است.


آبشار زیارت - گرگان آبشار زیارت از آبشارهای زیبای استان است



در روستایی به همین نام از توابع شهرستان گرگان واقع شده و در فصول مساعد سال پذیرای علاقمندان به تفریح و تفرج در طبیعت می باشد.


آبشار شیرآباد - گنبد کاووس این آبشار در 7 کیلومتری جنوب شهر خان ببین شهرستان گنبد و در دامنه کوه های البرز و جنگل های پوشیده از درختان کهن و سر به فلک کشیده واقع شده است


در مسیر این آبشار، رودخانه ها و چشمه سارهای زیبا و خنکی قرار دارد. آبشار شیرآباد به شکل پله ای بوده و مشتمل بر 12 آبشار کوچک و بزرگ است. بزرگ ترین آبشار آن 30 متر ارتفاع داشته و دو حوضچه با عمق 40 تا 80 متر در پای دیواره آن به وجود آمده است.

آرامگاه مختوم قلی فراغی - مینو دشت آرامگاه مختوم قلی شاعر شهیر(1790-1733 م) و پرآوازده ترکمن در روستای آق تقای در فاصله 60 کیلومتری مرز پل قرار دارد.



این روستا از توابع بخش مراوه تپه شهرستان مینودشت است . مختوم قلی یکی از شخصیت*های ادبی و حماسی ترکمن به شمار می آید و به ویژه ادب و هنر جمهوری ترکمنستان از جایگاه ویژهای برخوردار است. خلاقیت ادبی مختوم قلی توجه بسیاری از پژوهشگران و دانشمندان را به خود جلب نموده است. در اواخر قرن 19 و اواسط قرن 19 میلادی برخی از اشعار او به زبانهای آلمانی و انگلیسی ترجمه و چاپ شده است. در آغاز قرن بیستم به ویژه پس از انقلاب اکتبر سال 1917 میلادی روسیه ، اشعار برگزیده او به تمام زبانهای جمهوری*های سابق شوروی، همچنین به زبانهای فرانسوی، لهستانی و انگلیسی منتشر شد. در سال*های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تعداد قابل توجهی از آثار منظوم مختوم*قلی به زبان فارسی ترجمه و نشر شد.


امام زاده روشن - گرگان این آرامگاه در روشن آباد گرگان در وسط باغ و قبرستان واقع شده است. ساختمان اصلی این بنا به قرن نهم هجری قمری تعلق دارد


این بنا در نتیجه تعمیرات دورههای بعد به صورت جدیدی درآمده است . صندوق روی مرقد دارای تاریخ 879 هـ.ق است و نام سازنده آن، استاد حاجی عبدالله که به خط رقاع بر روی آن حک شده است . این بنا با شماره 358 به ثبت رسیده است.

امامزاده نور (اسحاق) - گرگان امامزاده اسحاق بن موسی بن جعفر یکی از مفاخر معنوی و روحانی شهر گرگان در محله سرچشمه این شهر واقع شده و بنای آن قدمتی 600 ساله دارد.



اسحاق بن موسی بن جعفر برادر تنی امام زضا (ع) است. بیشتر کسانی که به زیارت این امامزاده می آیند؛ دانشجویان، محصلین و افراد زیر 30 سال هستند. یکی از نکات جالب و دیدنی در خصوص این امامزاده، آن است که هنگام تحویل سال نو بیش از 2000 نفر در امامزاده نور گرگان تجمع می*کنند و پس از پایان مراسم تحویل سال به همه آن*ها کارتهای تبریک و نقل و سکه اهداء می*شود.


بازار قدیمی - گرگان این بازار به بازار «بغل بندان» معروف است و در داخل بافت قدیم شهر گرگان ـ بعد از میدان شهرداری ـ قرار دارد .



در بافت قدیم گرگان، بناهای تاریخی ـ مذهبی ، آب انبارها، کاروانسراها و تیمچه نیز وجود دارد. بازار قدیمی گرگان در روزگاران گذشته از جمله مراکز مهم داد و ستد کالا، توزیع و نشر افکار و عقاید فرهنگی ـ اجتماعی بوده است. این بازار اگر چه در اثر گذشت زمان و عوامل اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی تحول یافته، معهذا امروزه نیز به عنوان مرکز کالبد اصلی شهر ، محل داد و ستد کالا و تجمع فروشندگان و خریداران کالا است. در سالهای اخیر ، توسعه و گسترش بی رویه فضاهای شهری و شهرسازی به بافت قدیمی شهر ، به محلات و فضاهای موجود آن آسیب رسانده و موجب تغییراتی در چهره اصلی بافت قدیم شده است. بازار قدیمی گرگان که قدمتی دیرینه دارد، از نظر سبک معماری و راسته های مربوطه، یکی از زیباترین بازارهای استان منطقه شمال ایران محسوب می*شود. این بازار یکی از مراکز مهم عرضه انواع محصولات بومی و غیر بومی است و محصولات مهم صنایع دستی آن، به ویژه دستبافت*های ترکمنی معروفیت خاصی دارد .


برج رادکان غربی کردکوی - گلستان این برج در نزدیکی روستای رادکان ، 24 کیلومتری کردکوی و در 54 کیلومتری جنوب گرگان بر فراز تپه ای با موقعیت خاص طبیعی و سوق الجیشی واقع شده است .



این بنا 35 متر ارتفاع دارد و بدنه ساده آجرچین دارد که در فواصل معین بدنه آن ، سوراخهای داربستی در هنگام احداث بنا تعبیه شده است. زیباترین قسمت بنا، در بخش فوقانی آن قرار دارد و مشتمل بر دو ردیف قطاربندی و دو کتیبه کوفی است که نام بانی آن و تاریخ ساختمان بر آن نوشته شده است. کتیبه بنا به صورت کشیده نوشته شده است و عده ای آن را تقلیدی از معماری گنبدقابوس میدانند. با این تفاوت که گنبد برج رادکان به صورت دو پوش است و پوشش فوقانی به صورت مخروطه بلندی جلب توجه می کند و از شاهکارهای معماری قرون اولیه به شمار می آید. سر در ورودی بنا بر پرتگاهی مشرف است. طرح داخلی برج رادکان مدور و نمای بسیار ساده دارد تمام بدنه بنا از آجر ساخته شده و آجرهای آن از نظر پختگی، رنگ و استحکام نظیر آجرهای گنبد قابوس است. ملاط به کار رفته در بنا گچ است. تا دوره قاجار، بر بالای ورودی بنا، کتیبه ای به خط کوفی وجود داشته که به سرقت رفته است. این برج محل دفن یکی از اسپهبدان آل باوند طبرستان به نام ابو جعفر محمد بن و نوریان باوندی است. بنای برج در تاریخ 407 هـ.ق شروع و در سال 411 هـ.ق به پایان رسیده است.

تورنگ تپه - گرگان تورنگ تپه یکی از عظیمترین و غنیترین تپه های باستانی استان گلستان به شمار می آید که به فاصله تقریبی 25 کیلومتری شمال*خاوری گرگان قراردارد.


این تپه با وسعت بسیار و ارتفاع چشمگیر در مجاورت روستای تورنگ تپه واقع شده و بر استخر آبی بزرگ مشرف است. قدمت آن به استناد گزارشات و نتایج بررسی ها و کاوش های باستان شناسان خارجی به هزاره سوم قبل از میلاد یعنی پنج هزار سال پیش می رسد. عمده ترین آثاری که در خلال حفریات و کاوشهای علمی از لایه های مختلف تپه مذکور به دست آمده‎؛ شامل آثار معماری (با مصالح خشتی)، سفالینه ها، ظروف، اشیاء و دیگر ادوات مورد نیاز روزمره زندگی و ابزار آلات برنزی است. این تپه به لحاظ ارزشهای تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و همانند آثار ثبتی، حفاظت آن به وسیله سازمان میراث فرهنگی استان گلستان انجام میپذیرد.


خانه امیر لطفی - گرگان خانه امیر لطفی در محله چهارشنبه واقع شده است و بنایی است دو طبقه و روبه جنوب با یک هزار متر مساحت که شامل دوبخش 1- هسته اصلی بنا و 2- بخش های خدماتی است.


عمده ارزش بنا به هسته ساختمان اصلی بستگی دارد و در مرکز خود هر طبقه یک اطاق سه دربی و دو راه پله در مجاورت آن و سپس یک اطاق دیگر در هر سو دارد. بدین صورت بنایی است که 3 اتاق و دو راه پله نمای اصلی آن را تشکیل می دهد. می توان گفت که همین طرح در طبقه فوقانی نیز تکرار شده و فضای راه پله ها به اطاق ها افزوده گردیده و اطاق های سه دری به 5 دری تبدیل شده است. در خانه امیر لطفی از فضای مورد استفاده در کرسی چینی نیز به نحو مطلوب استفاده شده است و با ساخت حوض خانه؛ در مسیر آب شهری که از جنوب وارد ساختمان می شود، فضایی برای ایام گرم تابستان فراهم آورده شده است. جرزهای قطور 80 سانتی متری بنا توان باربری طبقات را دارا می باشد و به منظور پیوسته بودن اجزا ساخت کلاف بندی در آن انجام شده است که مهمترین آن ها در سر در طاق ها دیده می شود که با الوار های قطور و قوی اجزا آن را به هم پیوند داده اند. درب های چوبی دو لنگه که در طبقه اول دارای کتیبه و در طبقه دوم دارای هلال می باشند نمای اصلی بنا را جلوه ای خاص بخشیده اند.

فرم موزون رعایت تقارن، ارتفاع مناسب با ابعاد بنا سرشیرهای پیش آمده و مطبق کف قلوه چین و آجر فرش گچبری اتاق ها تفکیک فضاهای خدماتی چون آشپزخانه و انباری و بخش خدمه از هسته اصلی از ویژگی های بنای امیر لطفی است. تاریخ ساخت این بنا به اواخر دوره قاجاریه می رسد و اوج رونق بنا زمان پهلوی اول بوده است. این بنا در سال 1378 با شماره 2391 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد


خانه خراسانی - گرگان خانه خراسانی در خاور امامزاده نور، در کوچه خراسانی واقع است. از جمله بناهای اواخر عهد قاجاریه گرگان که یادگار معماری این دوره است‎ خانه خراسانی است


تاریخ ساخت این بنا بر اساس سنگ نبشته سطوح زیرین سرشیرهای آن به 1295 می رسد که با سلطنت ناصر الدین شاه همزمان است. این بنا در دو بخش ساخته شده : 1- بخش شمالی 2- بخش جنوبی

عمده ارزشهای معماری برجای مانده بنا؛ بخش جنوبی آن است و بخش شمالی فاقد ارزش تاریخی است. این بنا به فرم ال ساخته شده است، که در امتداد خاوری باختری و شمالی جنوبی پیرامون حیاط گسترش یافته است. زیرا ساخت اصلی بنا را کرسی چینی تشکیل می دهد که دارای گربه روهای متعدد است و این عناصرتمهیدی در راستای رطوبت زدایی از بناست، که در بیش تر بناها به چشم می خورد. در پوشش طبقات از چوب استفاده شده که در طبقه اول با تبریزی و گل و نی و در طبقه دوم با فرم شیروانی و پلورهلا و نحل انجام شده است. نحل در بنا حکم کلاف بندی نهایی را دارد و پلور پوشش کاذب را فراهم می آورد و هلا فرم شیروانی را به دست می دهد.

بنای خانه خراسانی در طبقه دوم از پیشکن به عنوان عنصر ارتباط دهنده استفاده نموده است که در نمای شمالی بنا ساخته شده است. این عنصر معماری در معماری جنوب ایران نیز به چشم می خورد که شناشیر نامیده می شود. تعداد بازشوها از دیگر ویژگیهای این بناست که خاص معماری مناطق گرم و مرطوب ایران است تا بتوان در اوج گرما و شرجی از کوران استفاده نمود.*طاق*ها و طاق نماها، تزیینات گچ بری موسوم به دندان موشی، ارسی های زیبا و پنجره های مشبک، با شیشه های رنگین، نقاشی های سطوخ زیرین سر شیرها که با آیات و اشعار آمیخته شده است. بندکشی بخشهای آجرین نمای بنا، جزرهای قوی و قطور از ویژگی های و ارزشهای معماری در خانه خراسانی است. این بنا در سال 1377 طی شماره 2273 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در آذر 1378 حریم آن مشخص شد.

سد کرکس - گنبد کاووس این سد بر روی بستر یکی از شاخه های گرگان رود در 22 کیلومتری بالا دست گنبد قابوس بنا شده و اهالی منطقه آن را «امان*کاله» نیز می*نامند.


این سد قدیمی از نوع سدهای مخزنی و خاکی است و در یکی از تنگترین مقاطع عرضی رودخانه ساخته شده است. سد دارای هسته آجری و پوشش خاکی است. طول قسمت اصلی سد که در مجاورت ساحل راست رودخانه قرار می گیرد ، معادل 410 متر است که فقط 300 متر آن اکنون پا برجاست و 110 متر بقیه در تمام ارتفاع خراب شده است. خاکریز کم ارتفاعی که بر روی تپه های ساحل چپ، در طولی معادل 470 متر ساخته شده است، نیمرخ طولی سد را تکمیل میکند.شکل مقطع عرضی سد در مرتفعترین نقطه دارای مشخصات زیر است:32 متر ارتفاع، 5 متر عرض در بالا ، 65 متر عرض در پایین ، 100 درصد شیب بالا دست ، 87 درصد شیب پایین دست .مصالح مورد استفاده در سد خاک بوده ولی هسته مرکزی آن با آجرهای بزرگ و ملات آهکی ساخته شده است؛ البته معلوم نیست که این هسته آجری در تمام طول سد به کار رفته یا اینکه فقط در قسمت خراب شده که احتمالاً مقر سرریز و آبریز سد بوده، در نظر گرفته شده است. حوزه آبگیر سد حدود 290/2 کیلومتر مربع است . این سد در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی*گیرد .

سد اسکندری (دیوار دفاعی) - گرگان این دیوار دفاعی به نامهای سد قزل آلان، سد اسکندر و سد فیروزه نیز معروف است. در قسمت شمال گرگان و گنبد واقع شده و از باختر به خاور کشیده شده است.



در مسیر دیوار دفاعی ، برج ا و قلعه های حفاظتی به فواصل مختلف بنا شده و آثار آن امروزه به صورت تپه هایی در حاشیه دیوار به جا مانده است.قسمتهایی از دیوار دفاعی که از دست عوامل تخریبی مانده با ارتفاعی در حدود 3 تا 5 متر و عرض 10 متر از فاصله بسیار دور به صورت سدی نظر هر بیننده ای را به سوی خود جلب می کند.