اولین نقشه رنگی ایران در كجا طراحی شد؟
اولین نقشه رنگی ایران در كجا طراحی شد؟
طی بازیدی كه استاد «غلامرضا سحاب» از موزه چاپ كتابخانه مجلس به عمل آورد پیرامون اهمیت و و ارزش این موزه مطالبی بیان داشت كه پس از معرفی شخصیت علمی و زندگینامه وی این گفتگو را با هم می‌خوانیم:
«غلامرضا سحاب» در فروردین 1327 در تهران و در خانواده‌ای فرهنگی به دنیا آمد. وی كه اصالتا تفرشی است، دوران ابتدایی و دبیرستان را در مدارس بوعلی و روزبه گذرانید و مدرك دیپلم خود را در رشته ادبی اخذ كرد.
سحاب بعد از گذراندن دوران سربازی ازدواج كرد. وی در سال 1353 در رشته تاریخ در دانشگاه شهید بهشتی پذیرفته و در سال 1357 موفق به اخذ مدرك كارشناسی در آن رشته شد.
پدر بزرگ و پدرش هر دو اهل علم بودند. پدر بزرگ وی كه «استاد ابوالقاسم سحاب تفرشی» نام داشت در سال 1317 معاون كتابخانه ملی بود و بیش از هشتاد جلد كتاب با موضوعات مذهبی، تاریخی و فرهنگنامه‌نویسی از خود به جای گذاشته است. ابوالقاسم سحاب (پدر بزرگ غلامرضا سحاب) در موضوعات «فرهنگ خاورشناسان»، «زندگی نامه سیدالشهدا (ع)»، «امام جعفر صادق (ع)»، «حضرت عسگری (ع)»، «تاریخ قرآن» و «تاریخ نقاشی در ایران» كار كرد و رییس دانشسرای مقدماتی تهران و یكی از دانشمندان بزرگ عصر خویش بود، و در تمام روزنامه‌ها و مطبوعات آن زمان، چون مجله «نور دانش» و «شفق سرخ» و... مطلب می‌نوشت. او همدوره دهخدا و محیط طباطبایی و... بود. وی همچنین جغرافیای كارپنتر را ترجمه كرد، كه هم به صورت پاورقی در مطبوعات آن زمان به چاپ رسید.
عباس سحاب (پدر غلامرضا سحاب) نیز كه پدر كارتوگرافی ایران لقب گرفته در سال 1300 ه. ش. به دنیا آمد و عاشق نقاشی و طراحی بود. نقوش و معماری بسیار زیبایی در مدرسه سپهسالار وجود داشت و وی به دلیل مشرف بودن محل تحصیلش- مدرسه علمیه- به آنجا، تحت تاثیر این هنر قرار گرفت و بعدها این تاثیرات در آثارش نیز نمودارشد.
وی در 13 سالگی با راهنمایی معلم جغرافیای مدرسه علمیه - استاد رهنما- و با تشویق ابوالقاسم سحاب (پدرش) اولین نقشه را ترسیم كرد كه نقشه فرانسه بود و اكنون هم موجود است. حدود هفتاد سال پیش از این، عباس سحاب، همراه پدرش برای حروفچینی و تصحیح كتاب‌ها و تألیفاتش به چاپخانه‌ها می‌رفت و همین، اساس و پایه شكل‌گیری موسسه جغرافیایی و كارتوگرافی سحاب شد كه شهرت بین‌المللی نیز دارد. باتوجه به امكانات آن سال‌ها، نقشه‌هایی كه آن زمان به دست عباس سحاب طراحی می‌شد، با استفاده از قلم و مركب بود. این نقشه‌ها به صورت اوزالید تهیه و بادست رنگ آمیزی می‌شدند.
غلامرضا سحاب می‌گوید: «اولین نقشه‌ای كه رنگ شد، در سال 1332 در چاپخانه مجلس بود.» عباس سحاب برای انجام طراحی نقشه و تهیه آن مجبور به مسافرت‌های زیادی شد. وی نقشه‌های هوایی را نامگذاری و با وسایل بسیار محدود و ساده نقشه‌ها را تهیه می‌كرد. با همه مشكلاتی كه وجود داشت، نقشه قسمت‌های سواحل شمالی ایران را ترسیم كرد.
سحاب، در 20 سالگی بود كه نقشه گرگان و سپس نقشه منطقه سیستان و بلوچستان را تهیه كرد. وی در تهیه نقشه سبك خاصی داشت و آن‌ها را همراه با تصاویر می‌كشید؛ مانند كارتوگراف‌های قرن 17؛ زیرا می‌خواست مردم را با نقشه‌های جغرافیایی آشنا كند.
***
موزه‌ی مجلس از نگاه غلامرضا سحاب
با دعوت قبلی از سوی اسمعیل دمیرچی مدیر موزه كتابخانه مجلس شورای اسلامی و نویسنده كتاب هویت‌های ماندگار، استاد غلامرضا سحاب از موزه‌ی صنعت چاپ این كتابخانهی بازدید نمود.
وی در مورد چاپ در ایران گفت: از زمان عباس‌میرزا یعنی در زمان امیركبیر ما در ایران چاپ داشتیم؛ هم چاپ سنگی داشتیم و هم روزنامه‌هایی كه آن موقع چاپ می‌شد. مانند روزنامه‌ی وقایع اتفاقیه و روزنامه‌ی دولت علیه؛ و در مدرسه دارالفنون كتاب‌های درسی كه به قطع a4 چاپ می‌شد.
وی در مورد دستگاهها و اشیاء موجود در این موزه گفت: این قطعاتی كه شما در این موزه می‌بینید تجدید خاطره‌ای است برای پیشكسوتان چاپ كه با این دستگاهها كار كرده‌اند. خون دل‌ها خورده‌اند. نبود هركدام از پیچ‌های این دستگاهها باعث مصیبت بود. چون كار چاپ را متوقف می‌كرد. چاپگران ما با چه عشق و علاقه‌ای و با چه ابتكار و خلاقیتی این دستگاهها را به‌كار می‌انداختند.
این وسائل را كه اینجا دیدم یك تجدید خاطره‌ای است برای پیشكسوتان چاپ و بسیار ارزشمند است تا جوانان ما ببینند كه سیر تكامل و پیشرفت چاپ در ایران با چه ابزاری انجام می‌شد؛ و چه مشقت‌هایی داشت.
استاد سحاب در خصوص ضرورت آموزش در این رشته گفت: امروز علاوه بر تحصیل در رشته‌ی چاپ می‌باید از تجربیات، استادان و پیشكسوتان چاپ و لیتوگرافی و صحافی استفاده كنند، و از محضر آنان كسب فیض نماید. چرا كه صحبت‌های ناگفته بسیار است كه در هیچ كتابی نوشته نشده است. به نظرم می‌رسد كه مصاحبه با اساتید فن و ضبط یادداشت‌ها و تجربیات ایشان از اهم امور صنعت چاپ است. ممكن است این صحبت‌ها باعث ایجاد انگیزه‌ای شود تا آن‌ها دنباله‌روی آن اساتید باشند.
نظر آقای سحاب درباره‌ی ارتقاء كیفیت موزه‌ی چاپ:
در مورد طرز كار هر یك از این ماشین‌آلات موجود در این موزه باید اطلاعات و شناسنامه‌ای تهیه شود و در كنار این دستگاهها گذاشته شود و اگر عكس یا عكس‌هایی از این دستگاهها هنگام كار وجود داشته باشد كیفیت موزه بهتر خواهد شد.
آقای دمیرچی ـ‌رئیس طرح راه‌اندازی موزه‌ـ كه آقای سحاب را همراهی می‌كرد در پاسخ گفت: تمام این پیشنهادها در دست بررسی و اقدام است و داریم تلاش می‌كنیم كه پیشنهادها به عرصه‌ی عمل برسد.
پشنهادهای دیگر آقای سحاب: تهیه‌ی بروشوری از موزه‌ی مجلس بود، و نیز بزرگداشت پیشكسوتان این صنعت.
ازجمله آقای سحاب درباره‌ی بزرگ داشت پیشكسوتان این صنعت خاطره زیبایی تعریف كردبه این شرح:
در سال 1970 در سفری كه به مونیخ داشتم سری به چاپ‌خانه‌ی «كارل ونشو» زدم. در آنجا متوجه شدم كه پیرمردی با همان روش قدیمی روی تكه فلزی تصاویری را حكاكی می‌كند. همان روشی كه قبل از اختراع كلیشه انجام می‌گرفت و این مربوط می‌شد به سال‌های قبل از سال ۱۹۰۰. سؤال كردم كه چرا؟
مسئولین گفتند كه این نمونه‌ای است از احترام و ارج گذاشتن به هنر هنرمندان چاپ با وجود اینكه دستگاه‌های جدید مشغول كار هستند و احتیاجی به این كار نیست.
همین‌طور در اتریش، در سال 1983(1362) به مؤسسه‌ای برای بازدید مراجعه كردم. در آن مؤسسه كه نامش را به‌خاطر ندارم، با همان روش قدیمی چاپ سنگی و كاغذ دست‌ساز نقشه‌های قدیمی را به صورت سیاه و سفید چاپ و با دست رنگ‌آمیزی می‌كردند كه نمونه‌ای برابر اصل نقشه‌های قدیمی بود.
حدود 50 نفر در این مؤسسه كار می‌كردند و من تعدادی از این نقشه‌ها را برای وزارت امور خارجه خریداری نمودم و در نمایشگاه خلیج فارس در حدود سال 1365 مورد استفاده قرار گرفت.
پیشنهاد برای افزایش كیفیت آموزش
برای بهبود روش آموزش جوانان با توجه به استعداد و علاقه آن‌ها باید ترتیبی اتخاذ شود كه مانند آموزش سنتی كشور ما، هر كدام از آنان در كنار اساتید آن رشته آموزش ببینند.
آقای دمیرچی نیز گفت كه متأسفانه در آموزش فنی –حرفه‌ای یا هنرستان‌ها، سوابقی درباره‌ی گذشته‌ی صنعت چاپ وجود ندارد. بنابراین با توجه به تجربیاتم در صنعت چاپ و شناختی كه از اطلاعات روز درباره‌ی صنعت چاپ دارم، موزه را طوری برای این عزیزان آماده كردیم كه تحصیل‌كنندگان در رشته‌های پیش از چاپ، چاپ و بعد از چاپ بتوانند هركدام جدا از موزه بازدید داشته باشند و اطلاعاتی بگیرند. یعنی بحث‌های نظری برای آن‌ها ملموس و محسوس باشد. دستگاهها و ماشین‌آلات سه رشته را مجزا كرده‌ایم. ان شاء‌الله بعد از افتتاح موزه، شاهد بازدید دانش‌آموزان، دانشگاهیان و هنرجویان رشته‌ی چاپ خواهیم بود.
این موزه با هدف آموزشی و چند منظوره ساخته‌شده است؛ و قرار است كه تاریخ، آموزش، دستگاه‌های چاپ قدیمی و آثار قدیمی چاپ‌شده‌ی قدیمی در ایران را نشان دهد.
استاد سحاب در پاسخ به این سؤال كه «چه شد كه راجع به خلیج فارس به فكر چاپ نقشه‌ها افتادید؟» گفت:
خلیج فارس در سال 1350 به علت تبلیغات در مورد نام جعلی خلیج عربی در دنیا توسط عبدالناصر و بعد از آن گفته شد خلیج عربی. تحت این عنوان اولین كتاب اطلس خلیج فارس را جمع آوری و با تمام اسناد مربوطه و نقشه‌ها كه به نام خلیج فارس در سراسر دنیا منتشر شده بود جمع‌آوری شد، و در كتابی تحت این عنوان به چاپ رسید.
بازتاب چاپ این كتاب چگونه بود؟
به خوبی مورد استقبال قرار گرفت و به چاپ سوم هم رسید. دانشگاه‌ها و مراكز علمی نام خلیج فارس را قبول دارند و منابع خودشان را خلیج فارس می‌نویسند. ولی كشورهای عربی و موسسات تبلیغاتی با پرداخت مبالغ زیاد آن‌ها را وادار كردند كه در نقشه‌های خودشان نام خلیج عرب را بنویسند. برای مقابله با این حركت در زمان حیات پدرم كه البته سال 79 فوت كردند، بعدها نمایشگاهی در وزارت امور خارجه ترتیب داده شد و تمام نقشه‌های قدیمی مربوط به خلیج فارس آنجا به نمایش درآمد.
چه پیشنهادی برای ارتقاء سطح دانش چاپ در جامعه دارید؟ توجیه شما به جوانان برای آبادی بیشتر ایران چیست؟
باید مالكیت از مدیریت جدا شود، افراد تحصیلكرده و متخصص به دنبال مدیران چاپخانه باشند چون زیر ساخت‌ها خیلی منطقی نیست و گاهی اوقات به غلط رفته است. باید خیلی كارشود. در زیر ساخت‌ها باید از آدم‌های با تجربه كمك گرفت. قوانین و مشكلات دست‌وپاگیر باید كنار رود و از پیشكسوتان و تجربیاتشان استفاده شود؛ و این جوان‌ها بروند و در خارج از كشور این دوره‌ها را ببینند.
استاد سحاب در ادامه گفت: حكومت‌ها و بزرگان معمولاً می‌خواهند جامعه در همه ابعاد مدرن و به روز و شاد باشند، اما این مسئله بدون توجه به زیر ساخت‌ها ممكن نیست. در سراسر دنیا ماشین آلات به روز وجود دارد. یا كارشناسان حوزه چاپ را به خارج از كشور بفرستند تا دوره را ببینند یا باید از كارشناسان خارج از كشور بخواهند به ایران بیایند و اینجا دوره را برگزار كنیم. چون بعضاً مشاهده می‌شود ما بهترین دستگاهها را هم داریم ولی متخصص این كا روجود ندارد و یا برعكس. باید در كل صنعت این اتفاق بیفتد. دولت باید سرمایه گذاری كند درصد مخارج و تعرفه‌ها طوری باشد كه مخارج سنگین چاپخانه‌دار را از پا در نیاورد.
دمیرچی مدیر راه اندازی موزه كتابخانه مجلس شورای اسلامی و نویسنده كتاب هویت‌های ماندگار نیز گفت: ما هم بودجه و تخصص و تجربه را داریم، ولی درست تقسیم و عمل نشده است. در واقع برنامه‌ریزی نداریم. این برنامه ریزی از انتخاب، خرید، توزیع و آموزش در بخش دولتی و خصوصی است كه به ترتیب با انتخاب‌های غلط و پشت سرهم به هدر رفتن بودجه، امكانات و اعتبارات دامن زده‌ایم.
واگزاری چاپخانههای دولتی به بخش خصوصی
غلامرضا سحاب در این زمینه پیشنهاد داد: باید چاپخانههای دولتی به بخش خصوصی واگذار شود. چرا؟ به دلیل اینكه موفقیت و پیشرفت كار چاپخانه در بخش خصوصی است نه دولتی. چاپخانههای دولتی همه بی‌كارند چون نه كسی دلش می‌سوزد آنجا كار كند و نه اهمیتی می‌دهند. در واقع كارمند دولت در حد ساعت اداری و وظایف خود كار انجام می‌دهد. ولی در بخش خصوصی می‌تواند از نفرات بیشتر استفاده كند و برای كار بیشتر ممكن است در چند شفیت حتی تا صبح هم كار انجام دهند. همانطور كه ما در زمان‌های قدیم با اشتیاق و علاقه فراوان و به علت كار زیاد شب‌ها تا صبح سركار بودیم.
خاطراتی از كتابخانه مجلس:
در سال 1343 عضو كتابخانه مجلس بودم و آقای تفضلی كارت بنده را امضاء كردند. دبیرستان بوعلی در خیابان جمهوری می‌رفتم. خدا ایشان را رحمت كند، دكتر ممتحن در رشته تاریخ بودند و از دانش‌آموزان خواستند كه باید عضو كتابخانه شوید و از آنجا استفاده كنید این تكلیف درسی شماست.
كتابخانه مجلس را چطور ارزیابی می‌كنید؟
چندین بار از مجموعه نسخه‌های خطی كه نمایش گذاشته بودند دیدن كردم، ولی از خود كتابخانه خیلی سال است كه استفاده نكردم و از دور بعضی اخبار را می‌گیرم. مجله پیام بهارستان خوبی دارید. در حال حاضر هم كه آقای جعفریان ریاست محترم كتابخانه مجلس شورای اسلامی فرد بسیار مثبت و سازنده‌ای هستند.
حذف كارت عضویت در كتابخانه مجلس
در انتهای صحبت آقای دمیرچی این طور خاتمه دادند: بزرگ‌ترین كاری كه آقای دكتر جعفریان در بدو ورود خود انجام دادند این بود كه شرط داشتن كارت عضویت را برای ورود برداشتند و به جای آن افراد می‌توانند با كارت ملی وارد این كتابخانه شوند، كه این كار در حوزه كتاب و كتابداری انقلاب بزرگی بود؛ و من در همین جا از ایشان و كارهای مثمر ثمرشان تشكر می‌كنم.
خلاصه سوابق علمی و عملی استاد سحاب:
1- دستیاری پدر- استاد عباس سحاب- پدر كارتوگرافی ایران از سال 1345 تا 1379
2- دانش آموخته دوره‌های تخصصی چاپ در موسسه ون شو مونیخ آلمان و چاپ افست تهران.
3- گذراندن دوره تخصصی لیتوگرافی تحت نظر استاد موسیس كلانتر یاسن در تهران 1345 تا 1350
4- اخذ مدرك كارشناسی (لیسانس تاریخ) از دانشگاه شهید بهشتی (ملی سابق) سال 1353- 1357
5- طراح و گرافیست پوستر و آثار هنری.
6- كارشناس اسناد تاریخی و نقشه‌های قدیمی- خط شناسی.
سوابق كاری.
1- كارشناس كارتوگرافی، مدیر تولید، عضو هیات مدیره، رییس هیات مدیره و مدیر عامل موسسه جغرافیایی و كارتوگرافی سحاب به تناوب از سال 1342 تا 1384
2- طراح و مجری طرح دوستداران جغرافیا در سال 1360
3- مدیر عامل چاپخانه جغرافیایی سحاب از سال 1373 تا 1385
4- دبیر بنیاد فرهنگی سحاب از سال 1375 تاكنون.
5- مدیر عامل و نایب رییس انجمن تفرشی‌ها از سال 1373 تاكنون.
6- مشاور سازمان ایرانگردی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال 1371 تا 1372
7- عضو كمیته مشورتی و پایه‌گذار نمایشگاه دایمی نقشه در مركز جغرافیایی تهران از سال 1375 تاكنون.
8- مشاور بنیاد ایران شناسی از سال 1379 تاكنون.
9- مشاور مركز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه از سال 1379
10- عضو هیات علمی گروه جغرافیای مركز گفت‌وگوی تمدن‌ها از سال 1378 تا 1380
11- مشاور كتابخانه ملی ایران از سال 1384
12- مشاور و عضو هیات علمی دانشنامه خلیج فارس وابسته به دایره‌المعارف بزرگ اسلامی از سال 1386
13- مدیر سالنامه و فرهنگ تفرش، فراهان و گركان از سال 1373 تاكنون.
همكاری و شركت در نمایشگاه‌های جغرافیای در داخل كشور.
1- همكاری در برگزاری اولین نمایشگاه نقشه‌های جغرافیایی، دانشسرای تهران 1339
2- همكاری در برگزاری اولین نمایشگاه نقشه‌های جغرافیایی ایران و جهان- دانشگاه تهران 1341
3- همكاری در برگزاری اولین نمایشگاه نقشه‌های جغرافیایی ایران و جهان- دانشگاه ملی (شهید بهشتی) 1351
4- همكاری در برگزاری اولین نمایشگاه نقشه‌های خلیج فارس- دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه 1383
5- همكاری در برگزاری اولین نمایشگاه نقشه‌های قدیمی موزه رضا.
گاهی دقت نقشه‌ها روی مقیاس آن‌هاست، مثلا روی یك نقشه، تمام روستاها كار می‌شود كه در یك نقشه بزركتردقت بیشتری می‌طلبد. گاهی روی نامگذاری نقشه باید دقت كرد.
عباسی 1383
6- همكاری در برگزاری اولین نمایشگاه كتاب و سایر نمایشگاه‌ها به مناسبت‌های مختلف در تهران و شهرستان‌ها.
شركت در كنفرانس‌های بین‌المللی.
1- شركت در كنفرانس بین‌المللی كارتوگرافی i.c.i در شهر پرت استرالیا در سال 1363 و ارایه نقشه‌های ایران و نقشه برجسته نمای آذربایجان كه مورد تقدیر و توجه قرار گرفت.
2- شركت در نمایشگاه هنر اسلامی در كوالالامپور- مالزی 1985
3- شركت در كنفرانس جهانی كارتوگرافی در وین- اتریش 1989- از طرف وزارت علوم.
4- شركت در كنفرانس روابط ایران و اسپانیا و سخنرانی در دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه در سال 1383.
5-شركت در كنفرانس روابط ایران و پرتغال و سخنرانی در دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه در سال 1384.
مسافرت‌های علمی خارج از كشور.
1- مراجعه به كتابخانه‌های اسپانیا در سال 1358 برای اسناد تاریخی خلیج فارس و هنر اسلامی.
2- مراجعه به كتابخانه‌های استانبول، در سال 1372- 1378 برای یافتن اسناد مربوط به نقشه‌های قدیمی ایران و خلیج فارس.
3- مراجعه به كتابخانه‌های سنگاپور و گالری‌های مختلف برای یافتن نقشه‌های قدیمی ایران.
4- مراجعه به كتابخانه‌های مالزی، چین و شانگهای، پكن برای یافتن نقشه و كتاب‌های مربوط به ایران- 1383
همكاری در تهیه فیلم مستند با سیمای جمهوری اسلامی ایران.
1- تدوین فیلم تاریخ كارتوگرافی در سال 83 با شبكه چهار- متن فیلم و منابع آن به زبان انگلیسی از شبكه جام‌جم پخش شد.
2- متن فیلم جغرافیای عشق- شرح زندگی استاد عباس سحاب پدر كارتوگراف ایران.
3- همكاری با آقای مشیری كارگردان فیلم در مورد فیلم «آخرین باران سال»، شرح زندگی دكتر محمدحسن گنجی.
4- همكاری با آقای مشیری كارگردان فیلم زندگی «دكتر عبدالكریم قریب‌گركانی».
كارهایی منتشره -نقشه، كتاب، اطلس به صورت طراحی، سرپرستی و نظارت در كار.
الف- طراحی، سرپرستی، نظارت.
1- اولین نقشه برجسته نمای جمهوری اسلامی ایران (طراحی و ابتكار) در سال 1357 به مقیاس 1.800.000 :1 به قطع 120*100 به متن فارسی و انگلیسی و چاپ آن در آلمان روی پلاستیك.
2- طراحی -سرپرستی، نظارت و چاپ اولین نقشه برجسته نمای تهران شمال در سال 1362 به مقیاس 250.000 :1 به قطع 90*60 به متن فارسی.
3- طراحی - سرپرستی، نظارت و چاپ اولین نقشه برجسته نمای آذربایجان (شمال غربی ایران) به مقیاس 500.000 :1 به قطع 100*130 ساتیمتر.
كارهای گروهی.
تحت سرپرستی و نظارت و چاپ:
الف: دوره نقشه‌های برجسته نمای طبیعی قاره‌های سحاب ون شو.
شامل نقشه‌های قاره آسیا، اروپا، آفریقا، امریكای شمالی، امریكای جنوبی، اقیانوسیه، جهان نما به اندازه‌های 140*100 -70*100 كه به متن فارسی برگردانده شده. این نقشه‌ها قبل از آن در آلمان چاپ می‌شد و بعد از گرفتن امتیاز فیلم‌های برجسته‌نمای آن، تمام كارها در سال‌های 1365 تا 1375 در ایران در موسسه جغرافیایی سحاب انجام گرفته است.
ب: دوره نقشه‌های سیاسی قاره‌های جهان.
شامل نقشه‌های قاره آسیا، اروپا، افریقا، امریكا شمالی، امریكای جنوبی، اقیانوسیه و جهان‌نما به اندازه‌های 140*100 و 70*100 با متن فارسی ونقشه های جهان نما با متن انگلیسی. تمامی كارهای این مجموعه در ایران تحت نظارت، طراحی و سرپرستی ایران از سال 1374 تا 78 در موسسه جغرافیایی سحاب انجام گرفته است.
ج: نقشه تهران، با متن انگلیسی و فارسی به صورت جداگانه به قطع 90*60 سانتیمتر- 1355
نقشه تهران و اطراف، با متن انگلیسی و فارسی به صورت جداگانه به قطع 90*60 سانتیمتر- 1356
نقشه استان‌های كرمانشاه، همدان و غرب ایران، همراه با درج مطالب و آثار تاریخی- 1357
نقشه استان زنجان، نقشه شهر زنجان، نقشه شاهرود و استان سمنان- 1358
نقشه شهر آبادان 1357
نقشه‌های ایران و تقسیمات كشوری به ابعاد مختلف از سال 1353 تا 1383.
نقشه مرز ایران و عراق- 1363 در قطع 70*100
د: طراحی، سرپرستی، نظارت بر:
نقشه شهر قم در سال 1362 با آثار تاریخی و طراحی جدید.
نقشه شهر شیراز در سال 1363 با آثار تاریخی و طراحی جدید.
نقشه شهر اصفهان در سال 1368 و 1370 با آثار تاریخی و طراحی جدید.
نقشه تهران منطقه‌ای در سال 1370 به قطع 140*100
نقشه منطقه‌ای تهران 70*100
نقشه گردشگری تهران در سال 1382 به سفارش فرودگاه امام خمینی (ره).
نقشه گردشگری ایران 1383
نقشه گردشگری تهران به مشخصات و آثار تاریخی به سفارش وزارت ارشاد، سال 1370
ه: نقشه جهان‌نما با متن فارسی به قطع 70*100 و 140*100 به سبك جدید مشابه نقشه‌های جهانی.
كارهای منتشره نقشه كتاب، اطلس به صورت طراحی، سرپرستی و نظارت در كار.
1- نظارت و طراحی بر اجرای نمودار تاریخی ایران و جهان، نگاهی تطبیقی به رویدادهای تاریخی و تمدن اقوام از آغاز تاكنون به قطع 200*140 سانتیمتر، تالیف استاد علی اكبر محمودیان 1365
2- همكاری با پدر- استاد عباس سحاب- در تهیه پیش‌نویس و چاپ دوره نقشه‌های تاریخی ایران از زمان هخامنشیان تا زندیه در طول 27 سال (1378-1351) شامل 16 قطعه نقشه كه قطع هر یك 70*100 سانتیمتر است.
كار گروهی.
همكاری در تدوین، تهیه نقشه‌ها و تنظیم آثار زیر:
1- فرهنگ جغرافیایی جهان برای اولین بار در سال 1357 همراه با 120 نقشه كشورهای جهان.
2- اطلس ایران و جهان به قطع جیبی به متن فارسی و انگلیسی.
3- اطلس عمومی ایران و جهان.
4- اطلس خلیج فارس چاپ‌های متعدد- جلد اول 1350- جلد دوم 1355 و جلد سوم 1373
5- اطلس خط، طراحی و جمع‌آوری خطوط و همكاری با پدر- استاد عباس سحاب- در تنظیم اطلس خط كه یكی از مجلدات چهارده قرن هنر اسلامی است- چاپ 1383
6- اطلس فولاد مباركه، اطلس كاربری و پوشش اراضی.
7- اطلس كاربری و پوشش اراضی كشاورزی استان گیلان و مازندران، سفارش وزارت كشاورزی.
8- اطلس كاربری و پوشش اراضی كشاورزی استان اصفهان، سفارش وزارت كشاورزی.
چاپ و طراحی:
چاپ نسخه برابر اصل نقشه‌های قدیمی به شرح زیر و تنظیم و ارایه آن برای اولین بار در ایران.
1- نقشه تهران در زمان ناصرالدین شاه، به قطع 120*120 - ترسیم استاد عبدالغفار نجم‌الدوله- 1328 قمری (1910 میلادی) چاپ 1363
2- نقشه دارالسلطنه اصفهان- ترسیم سیدرضا خان در سال 1302 شمسی- 1923 میلادی.
3- نقشه دارالسلطه تبریز- ترسیم محمدرضا قراچه داغی- 1297 قمری (1879 میلادی).
4- نقشه ایالت فارس- ترسیم حاج میرزا حسن حسینی فسایی 1313 قمری (1895 میلادی).
5- نقشه تهران و اطراف (زمان احمدشاه) - ترسیم استاد عبدالزراق بغایری- (1328 قمری) 1910 میلادی.
6- نقشه استان اصفهان- ترسیم استاد عباس سحاب- 1332 شمسی (1953 میلادی).
چاپ تصاویر ماهواره‌ای.
چاپ تصاویر ماهواره‌ای ایران - متن فارسی و انگلیسی- 70*100 - سال 1380
برای اولین بار در ایران، شهر اصفهان - 70*50 - سال 1382
منطقه شمال خلیج فارس و آبادان- 70*50- سال 1381
شهر تهران- 90*60 - سال 1382
خلیج فارس، فارسی و انگلیسی- 70*100 - سال 1382
طراحی و چاپ آثار زیر كه هم ردیف بهترین كارهای كارتوگرافی جهان تنظیم و اجرا شده‌اند:
1- نقشه كشور قبرس به قطع 70*50، سال 1382 با متن فارسی و انگلیسی.
2- نقشه كشور آلمان به قطع 70*100، سال 1384 با متن فارسی.
3- نقشه كشور افغانستان به قطع 70*100، سال 1384، با متن فارسی و انگلیسی.
كتاب گوهر اندیشه.
شرح حال استاد ابوالقاسم سحاب تفرشی، كار مشترك اینجانب و آقای محمدرضا زمانی در مزاری- 1378
كتاب جغرافیای عشق.
شرح حال استاد عباس سحاب به نام جغرافیای عشق كار شركت اینجانب و آقای محمدرضا زمانی در مزاری- 1378
كتاب سالنامه تفرش.
جمع‌آوری اطلاعات، طراحی، تنظیم و چاپ سالنامه یا فرهنگ تفرش و آشتیان - فراهان از سال 1373 تاكنون به مدت 14 سال.
نقشه «ایران در سال 1724».
چاپ نقشه ایران به قطع 60*50 مربوط به سال 1137 قمری زمان شاه سلطان حسین برای دایره‌المعارف بزرگ اسلامی برای انتشار و توزیع آن در سراسر جهان به خاطر نام خلیج فارس.
منبع : سایت كتابخانه مجلس
