-
راهنمای استفاده از Grub
بوت کردن کامپیوتر با استفاده از گراب
با چند سیستم عامل نصب شده در پارتیشن های گوناگون، کامپیوتر شما از کجا باید بداند که با کدامیک بوت شود؟ برای اینکه انتخاب کنید سیستم از کدام پارتیشن و چگونه بوت شود، به یک برنامه مدیر بوت نیاز دارید. مدیر بوتی که امروزه بصورت پیش گزیده همراه با اکثر توزیع‌های لینوکس نصب میشود، گراب (Grand Unified Boot loader) نام دارد. گراب یک بسته نرم افزاری متعلق به GNU است و ویژگیهای زیر را ارائه میدهد:
- پشتیبانی از انواع فایل‌های اجرایی
- پشتیبانی از سیستم عامل‌های چند بوته مانند لینوکس، FreeBSD، NetBSD، OpenBSD و ...
- پشتیبانی از سیستم عامل‌های غیر چند بوت مانند ویندوز ۹۵، ۹۸، NT ، ME، XP ، ۲۰۰۰ و سیستم عامل OS/2 از طریق قابلیت بارگزاری زنجیره‌ای. این قابلیت عبارت است از اجرای مدیر بوت مخصوص همان سیستم عامل جهت شروع بارگزاری آن. مثلا با انتخاب ویندوز، گراب مدیر بوت ویندوز را اجرا میکند تا آن مدیر بوت سیستم عامل ویندوز را بارگزاری کند.
- پشتیبانی از انواع سیستم فایل.
- پشتیبانی از بازکردن خودکار فایل‌های image مخصوص بوت.
- پشتیبانی از دریافت فایل‌های image بوت از طریق شبکه.
برای اطلاعات بیشتر در مورد گراب و نحوه عملکرد آن، در خط فرمان دستور man grub ویا info grub را تایپ کنید. دستور دوم جزئیات بیشتری را ارائه میدهد.
نکته : درلینوکس هرگاه نیاز به استفاده از کمک داشتید، کافی است در خط فرمان و یا یک پنجره ترمینال فرمان man یاinfo بعلاوه فرمان یا موضوع مورد نظر را تایپ کنیدتا اطلاعات و راهنمایی‌های لازم دراختیار شما قرار گیرد.man ازکلمه manualگرفته شده است.
بوت کردن با گراب
هنگامی که لینوکس‌تان را نصب می‌کنید، اطلاعات مورد نیاز برای بوت شدن کامپیوتر (با یک یا چند سیستم عامل) بصورت خودکار ذخیره میشود. سیستم خود را بوت کنید. هنگامی که صفحه بوت گراب را دیدید، میتوانید یکی ازکارهای زیر را انجام دهید:
- به هیچ چیز دست نزنید. در اینصورت سیستم شما پس از چند ثانیه با سیستم عامل پیش‌گزیده (که احتمالا لینوکس است) بوت خواهد شد.
- یک سیستم عامل انتخاب کنید. میتوانید از کلیدهای بالا و پایین جهت انتخاب سیستم عامل مورد نظرتان استفاده کنید. سپس با فشردن کلید Enter کامپیوتر با سیستم عامل انتخاب شده بوت خواهد شد. هنگام نصب لینوكس، سایر سیستم‌عامل‌های نصب شده در کامپیوترتان را بطور خودکار به لیست گراب اضافه می‌شوند.
-ویرایش پروسه بوت. در صورتی که مایلید گزینه‌های مورد استفاده هنگام بوت را تغییر دهید، از کلیدهای مکان نما برای انتخاب سیستم عامل و فشردن یک کلید برای این کار را استفاده کنید.
در صورتی که مایـلیـد گـزینه‌هـای بـوت شــما بـصورت دائـمی تـغـیـیر کـنـند، بـاید ایـن گـزینه ها را در فایل boot/grub/grub.conf ویرایش کنید. البته برای ویرایش این فایل باید بصورت کاربر ریشه وارد سیستم شوید. (با استفاده از دستور su)
تغییر موقت گزینه های بوت
از صفحه گراب میتوانید گزینه‌های بوت را انتخاب کرده و گزینه‌هایی را برای بوت تغییر داده یا اضافه کنید. ابتدا سیستم‌عامل مورد نظر خود را انتخاب کنید. سپس کلید e را فشار دهید. متنی مشابه زیر مشاهده خواهید کرد:
کد:
GRUB version 0.93 (639K lower / 129792K upper memory)
root (hd0,1)
kernel /boot/vmlinuz-2.4.23 ro root=/dev/hda3 hdb=ide-scsi
initrd /boot/initrd-2.4.23.img
Use the up and down keys to select which entry is highlighted.
Press 'b' to boot, 'e' to edit the selected command int the
boot sequence, 'c' for a command line, 'o' to open a new line
after ('0' for before) the selected line, 'd' to remove the
selected line, or escape to go back to the main menu.
در مثال بالا سه خط در صفحه ویرایش گراب وجود دارند که نشانگر پروسه بوت هر سیستم عاملی هستند که شما انتخاب می‌کنید. خط اول (که با root شروع میشود) نشان میدهد که این ورودی گراب در پارتیشن دوم دیسک سخت اول قرار دارد. گراب دیسک سخت را بدون توجه به نوع IDE یا اسکازی بصورت hd نشان میدهد. شماره درایوها و پارتیشن‌ها نیز از صفر شروع می‌شوند.
خط دوم مثال (که با kernel شروع شده است) نشانگر image بوت و چند گزینه دیگر است. این گزینه‌ها نشان می‌دهند که پارتیشن بصورت فقط خواندنی (ro) بارگزاری شده و محل سیستم فایل ریشه در پارتیشن سوم دیسک سخت اول (root=/dev/hda3) می‌باشد.
خط سوم مثال (که با initrd) آغاز میشود نشانگر محل دیسک RAM می‌باشد. این دیسک مجازی محتوی چند فایل و دایرکتوری است که در هنگام بوت مورد نیاز می‌باشند.
در صورتی که مایلید خطوط مربوط به پروسه بوت را تغییر دهید، فقط باید خط دوم را ویرایش کنید. برای انجام این کار:
۱. اشاره گر را روی خط kernel قرار داده و دگمه e را فشار دهید.
۲.حذفیات یا اضافات خود را بعد از نام image بوت قرار دهید. هنگام ویرایش میتوانید از قسمتی از قابلیت‌هایی که در خط فرمان در اختیار دارید استفاده کنید. مانند قابلیت تکمیل دستور (با تایپ قسمتی از نام فایل و فشردن کلید tab نام فایل کامل میشود). گزینه‌هایی که میتوانید حذف یا اضافه نمایید عبارتند از:
- بوت در پوسته : در صورتی که کلمه عبور ریشه را فراموش کرده اید و یا پروسه بوت به دلایلی متوقف میشود، با اضافه کردن گزینه init=/bin/sh میتوانید سیستم را به یک پوسته بوت کنید. توجه داشته باشید چون در این حالت سیستم فایل بصورت فقط خواندنی متصل شده است، فقط امکان کپی فایلها را دارا هستید. در صورتی که میخواهید امکان تغییر و حذف فایلها را نیز داشته باشید باید سیستم فایل را بصورت خواندن/نوشتن مجددا متصل نمایید.
- انتخاب سطح اجرایی (runlevel) : در صورتی که نیاز دارید سیستم را در سطح اجرایی خاصی بوت کنید، میتوانید با اضافه کردن کلمه linux و به دنبال آن شماره سطح اجرایی مورد نظر، به این هدف دست پیدا کنید.
۳. کلید Enter را جهت بازگشت به صفحه ویرایش فشار دهید.
۴. جهت بوت کامپیوتر با انتخاب های جدید، کلید b را فشار دهید. این تغییرات فقط برای این بوت معتبر هستند و در بوتهای آینده، تنظیمات به حالت اول باز خواهد گشت. برای اعمال تغییرات دائمی، قسمت بعد را مطالعه کنید.
تغییر دائمی گزینه های بوت
در صورتی که مایلید گزینه های شما بصورت دائمی اعمال شوند، کافی است مستقیما فایل پیکربندی گراب را ویرایش کنید. در لینوکس ردهت این فایل در مسیر boot/grub/grub.conf قرار دارد. این فایل هنگامی که شما لینوکس را نصب می‌کنید ایجاد میشود. مثالی از این فایل را در زیر مشاهده می‌کنید:
کد:
# Note that you do not have to rerun grub after making changes to this file
# NOTICE: You have a /boot partition. This means that
# all kernel and initrd paths are relative to /boot/, eg.
# root (hd0,1)
# kernel /vmlinuz-version ro root=/dev/hda3
# initrd /initrd-version.img
#boot=/dev/hda
default=0
timeout=5
splashimage=(hd0,1)/grub/splash.xpm.gz
title Red Hat Linux 9.0 (Kernel 2.4.23)
root (hd0,1)
kernel /vmlinuz-2.4.23 ro root=/dev/hda3 hdb=ide-scsi linux 3
initrd /initrd-2.4.23.img
title Windows XP
rootnoverify (hd0,0)
chainloader +1
خط Default=0 نشانگر این موضوع است که نخستین سیستم عامل موجود در لیست (در اینجا لینوکس ردهت ۹)، پیش‌گزیده می‌باشد و در صورتی که شما هنگام بوت کلیدی را فشار ندهید، سیستم بصورت خودکار در این سیستم عامل بوت خواهد شد. خط timeout=5 نشان دهنده زمان انتظار سیستم برای آغاز فرایند بوت است. خط splashimage معرف مسیر فایل تصویری است که در پشت صفحه گراب قرار دارد. این تصویر معمولا حاوی یک طرح و لوگوی توزیع لینوكسی است که اکنون روی سیستم شما نصب است.
نکته :همانطوری که قبلا متذکر شدم، گراب دیسک سخت را بدون توجه به نوع آن با hd مشخص میکند.درمثال بالا hd0,0نشان دهنده پارتیشن اول از دیسک سخت اول است.
همانطور که مشاهده می‌کنید در مثال بالا دو سیستم عامل لینوکس ردهت ۹ و ویندوز XP وجود دارند. خط title برای هر یک از سیستم‌های عامل نشانگر نامی است که گراب در صفحه بوت از آنها نشان میدهد.برای سیستم لینوکس ردهت، خط root نشانگر محل پارتیشن بوت می‌باشد که در اینجا پارتیشن دوم دیسک سخت اول است. برای پیداکردن هسته قابل بوت (vmlinuz) و دیسک RAM یعنی initrd گراب این پارتیشن را جستجو میکند. در لینوکس این پارتیشن hda2 نام داشته و در دایرکتوری boot به سیستم فایل متصل میشود. سایر گزینه‌های خط هسته گزینه فقط خواندنی (ro) ، تنظیم سیستم فایل ریشه به dev/hda3 ، گزینه تنظیم عملکرد یک درایو CD-R از نوع IDE بصورت شبیه ساز اسکازی و گزینه تعیین سطح اجرایی لینوکس (linux 3) می‌باشد.
برای پارتیشن ویندوز XP ، خط rootnoverify نشان میدهد که گراب سعی نخواهد کرد این پارتیشن را به جایی متصل کند. در مثال بالا ویندوز XP در پارتیشن اول دیسک سخت اول (hd0,0) قرار دارد. بجای اتصال (mount) پارتیشن و ارسال گزینه به هسته سیستم عامل، خط chainloader +1 نشان میدهد که سکتور اول این پارتیشن یک مدیر بوت می‌باشد. (در حقیقت محل مدیر بوت ویندوز را نشان میدهد)
نکته:برای بوت کردن سیستم عامل‌های شرکت مایکروسافت باید از گزینه chainloaderاستفاده کنید.هرگاه تغییراتی را در فایل پیکربندی گراب اعمال می‌کنید، این تغییرات در بوت بعدی بطور خودکار اعمال می‌شوند و شما نیاز به انجام کار دیگری ندارید.درصورتی که قبلا از مدیر بوت لیلو استفاده کرده باشید می‌دانید که در لیلو پس ازانجام تغییرات، باید با اجرای فرمانlilo ،تغییرات را اعمال کنید و این ممکن است سبب اشتباه شما شود.
اضافه کردن یک image بوت جدید در گراب
این امکان وجود دارد که شما image های بوت مختلفی برای هسته های مختلف نصب شده در سیستمتان داشته باشید. لینوکس این امکان را داراست که شما در یک زمان بتوانید چند نسخه از هسته سیستم عامل را نصب کنید و در مواقع لازم سیستمتان را با هرکدام که مایلید بوت کنید! این امکان هنگامی مفید است که بخواهید از هسته هایی که دارای قابلیتهای متفاوتی هستند استفاده کنید ویا شما علاقه دارید با تغییر در هسته های موجود هسته ای مطابق با نیازهای خود ایجاد کرده و آنرا آزمایش کنید در حالی که هسته اصلی سیستم سرجای خود باقی است. برای اضافه کردن image های بوت در فایل پیکربندی گراب باید مراحل زیر را انجام دهید:
۱. فایل image جدید را از دایرکتوری که ایجاد شده (مثلا usr/src/linux-2.6/arch/i386/boot) به دایرکتوری boot کپی کنید. نام آنرا طوری تعیین کنید که متوجه محتویات آن بشوید مثلا:
کد:
# cp /usr/src/linux-2.6/arch/i386/boot/bzImage /boot/bz-2.6test11
۲. خطوطی را که امکان بوت کردن فایل image جدید را فراهم می‌کنند را در فایل پیکربندی گراب یعنی boot/grub/grub.conf اضافه کنید. برای مثال :
کد:
title Red Hat Linux 9 (Kernel 2.6test11)
root (hd0,1)
kernel /vmlinuz-2.6test11 ro root=LABEL=/ linux 5
initrd /initrd-2.6test11.img
۳. کامپیوتر خود را بوت کنید.
۴. هنگامی که صفحه آغازین گراب ظاهر شد، میتوانید گزینه جدید اضافه شده را انتخاب نموده و کلید Enter را فشار دهید.
مزیت اینکه برای هر هسته جدید گراب گزینه جدیدی برای بوت اضافه میکند، این است که اگر در هر صورت هسته جدید هنگام بوت با مشکل مواجه شود، میتوانید از هسته‌های قدیمی تر که روی سیستم موجود است، برای بوت کردن استفاده کنید. هنگامی که مشخص شد هسته جدید به اندازه کافی پایدار و مناسب است میتوانید آنرا جایگزین هسته قدیمی کنید و یا فقط در گراب آنرا تبدیل به گزینه پیش‌گزیده نمایید.
