حرکت دوربین فیلمبرداری

اصولأ درسینما نماها به صورت ثابت واز شات معرف(مستر شاتmaster shot )تا نما های درشت تر گرفته می شود مگردرمواردی که نیاز به حرکت دادن دوربین باشد،مثلأ برای تعقیب فرد یا موضوعی که درحال حرکت است یا کشف ومعرفی اشیا ورویدادهای جدیدی بدون قطع دوربین نیاز باشدوطبیعتأ چشمان بیننده نیز خواستار تعقیب آن است بنابراین هیچ حرکتی را بدون دلیل نباید انجام داد.

حرکات دوربین به دو دسته تقسیم می شود:

الف) حرکات دوربین روی پایه ثابت

ب) حرکات دوربین روی پایه متحرک



حرکات دوربین روی پایه ثابت



1-حرکت پن یا حرکت افقی(pan)

چرخش دوربین روی محورثابت به طرف چپ یاراست را حرکت پن(پان) می گویند.

حرکت پن خیلی شبیه حرکت بازیگراست وتاثیرآن درروی بیننده به گونه ای خواهد بودکه مثل اینکه چشمانمان را درسطح افق برای تعقیب موضوع مورد نظر از نقطه ای به نقطه دیگر حرکت دهیم. ازاین حرکت برای حذف موقعیت های غیرضروری ومعرفی موقعیت های جدید استفاده کرد.حرکت پن باید به آرامی شروع وبه آرامی خاتمه یابد. چنانکه سوژه درکادرثابت حرکت کرددوربین بعدازاو حرکت کندودرپایان نیز اول دوربین بایستد بعد سوژه متوقف شود.بعضی فیلمبرداران به محض استارت زدن ،دوربین راحرکت می دهندودرپایان نیز به محض توقف حرکت دوربین دگمه(پاوز)را می زنند، اینکار هنگام مونتاژ مشکل ایجاد می کند . بهتراست بعد یا قبل ازحرکت دوربین حداقل 3 ثانیه در حالت ثابت فیلمبرداری شود .



2- حرکت تیلت یا حرکت عمودی(tilte)

حرکت دوربین روی پایه ثابت وحول یک محور به طرف بالا یاپایین را حرکت تیلت می گویند. تاثیر این حرکت به گونه ای است که انگار شخص بیننده چشمها یا سرش را برای دیدن یک ساختماناز بالا به پایین یا برعکس حرکت می دهد.ازاین حرکت برای دادن توجه بیشتر به عظمت وقدرت سوژه می توان استفاده کرد.به طورمثال اگردوربین درحین حرکت ناگهان بایستد ، توجه بیننده را به آن محل متمرکز می کند.اگر از لنز تله استفاده شود حرکت دوربین سریعتر به نظر می رسدوبرعکس اگر از لنز واید استفاده شود حرکت آرام ونرم دیده می شود.



3- حرکت مورب

این حرکت تلفیقی از حرکت پن وتیلت است ودوربین حول یک محور ثابت یک حرکت چپ یا راست نرمی را به صورت یک منحنی از بالا به پایین ویا بالعکس طی می کند.



حرکات دوربین روی پایه متحرک



1- حرکت دالی این یا حرکت به طرف جلو(dolly in)

این حرکت یکی از حرکات فنی دوربین می باشدکه برای انجام آن می بایست دورشته ریل روی زمین مانند ریل قطار کارگذاشته می شودودوربین روی ارابه چهار چرخی که روی ریل حرکت می کندقرارمی گیردوبه طرف جلو حرکت داده می شود این ارابه را دالی یا تراک می گویند.حرکت دوربین روی آن باید یکنواخت ونرم باشد.تاثیر این حرکت آن است که بیننده به آرامی به سوژه نزدیک می شود.این حرکت پرسپکتیو طبیعی دارد واززیبایی خاصی برخوردار است.هنگام انجام این حرکت باید توسط دستیار فیلمبردار به طور مرتب تنظیم فاصله انجام گیرد.

2- حرکت دالی اوت یا حرکت به طرف عقب(dolly out)

این حرکت دقیقأ عکس حرکت دالی این است وتاثیر آن این است که بیننده به تدریج از سوژه دور می شود.



3- حرکت تراولینگ(traveling)

این حرکت یکی دیگر ازحرکات فنی وپیچیده دوربین می باشد که درآن دوربین برای تعقیب موضوع درحال حرکت به همراه او حرکت می کند.گاهی حرکت دوربین وسوژه موازی است وگاهی از هم دوریابه هم نزدیک می شوندمثلأ ازیک نمای لانگ شات به نمای مدیوم کلوز آپ می رسدویابرعکس.حرکت تراولینگ نیزبردوگونه است هم رو به جلو وهم به عقب. برای انجام تراولینگ نیز می بایست دورشته ریل موازی روی زمین مانند ریل قطار کارگذاشته می شودودوربین وفیلمبردار روی ارابه چهار چرخی که روی ریل حرکت می کندقرارمی گیردوبه طرف جلو یاعقب حرکت داده می شود .حرکت دوربین روی آن باید یکنواخت ونرم باشد.





4- حرکت کرین و بوم(boom)

تغییر ارتفاع دوربین ازبالا به پایین یاپایین به بالا راحرکت بوم می نامندکه به وسیله جرثقیل خاصی به نام کرین یا پایه پدستال در استودیو تلویزیونی انجام می گیرد.این حرکت برای معطوف کردن توجه از نقطه ای به نقاط دیگر ویا منحرف کردن توجه بینندگان ورفتن به موضوعات دیگر استفاده می شود.درصدا وسیما بارها برای نشان دادن خیل عظیمی ازراهپیمایان ازاین حرکت استفاده شده است .بطور مثال دوربین در نمای مدیوم شات یک یا چند نفررا درحال شعاردادن نشان می دهد دوربین به تدریج عقب رفته وحرکت عمودی روبه بالا را شروع می کنددرپایان نما خیل عظیم راهپیمایان در حال شعار دادن دیده می شوند. ازکرین درفیلمهای تاریخی وجنگی سینمایی استفاده های زیادی می شودواستفاده از آن نیاز به هماهنگی ومهارت ویژه ای دارد.



قوانین حرکتی دوربین

1- برای حرکت دوربین علتی باید وجودداشته باشد وگرنه حرکت دوربین بی معنی جلوه می کند.

2- همیشه اول سوژه حرکت کند سپس دوربین حرکت کندودر انتهای حرکت اول دوربین متوقف شود سپس سوژه متوقف شود.

3- قبل از آغاز حرکت دوربین یک یا چندبار حرکت را تمرین کنید سپس اقدام به فیلمبرداری وحرکت کنید.

4- قبل از حرکت دوربین ابتدا ، وسط وانتهای حرکت را مشخص کنید وفاصله ها را تنظیم وعلامت گذاری کنیدسپس فیلمبرداری را شروع کنید وبه دستیارتان بسپارید که فوکوس را به موقع تنظیم کند.

5- حرکت دوربین درلنز تله سریعتر ازلنزوایددیده می شود بنابر این بایددرانجام حرکت به این موضوع توجه کنید ودرهنگام فیلمبرداری با لنز تله آرام ونرم حرکت کنید.

6- درهنگام انجام حرکت تراولینگ یا دالی برای کاهش تکانهای دوربین از لنز واید استفاده کنید.

7- برای دوربین همیشه تکیه گاه مطمئنی ایجاد کنید.اگر روی سه پایه است آنرا محکم ببندیدواگر روی دست فیلمبرداری می کنید آنرا به طرز صحیح ومحکم بگیرید.