وكيل تسخيري از سوي متهم قابل تغيير نيست
طرح و اقامه دعوي يا دفاع از آن در دادگستري علا‌وه بر داشتن دانش حقوقي مستلزم دارا بودن مهارتي است كه در بستر زمان و با ممارست به دست مي‌آيد و آشنا نبودن به اين علم و فن موجب خواهد شد يا اصل حق، قابل مطالبه و استيفا نباشد و يا دست‌كم احقاق آن با معطلي و يا اطاله مواجه گردد. از طرفي دسترسي آسان به عدالت هزينه‌هايي دارد كه تامين آن براي همگان ميسر نيست.
در كشور ما براي دسترسي يكسان عامه به دادرسي عادلا‌نه، در اصل 35 قانون اساسي آمده است: <در همه دادگاه‌ها طرفين دعوي حق دارند براي خود وكيل انتخاب نمايند و اگر توانايي وكيل را نداشته باشند بايد براي آنها امكانات تعيين وكيل فراهم شود.> حال با توجه به اين مهم، سوالي پيش مي‌آيد كه آيا براي استفاده قشر آسيب‌پذير جامعه امكانات لا‌زم براي بهره‌مندي از راهنمايي و مشاوره حقوقي فراهم شده است و همگان قادر به استفاده از وكيل هستند؟ براي پاسخ به اين پرسش بايد گفت كانون وكلا با همكاري دستگاه قضايي تدابيري در نظر گرفته‌است. يكي از اين نوع همكاري‌ها وكالت تسخيري است. در يك تعريف ساده مي‌توان گفت، اين وكالت وكالتي است كه از طرف دادگاه در امور كيفري براي دفاع از متهم به وكلا‌ي دادگستري ارجاع مي‌شود. در دعاوي كيفري شاكي و متهم حق دارند از وكيل استفاده كنند و اگر متهم توانايي مالي براي انتخاب و معرفي وكيل نداشته باشد، مي‌تواند از دادگاه درخواست كند تا براي او وكيل تعيين نمايد، اگر دادگاه تشخيص دهد كه متهم قادر به انتخاب وكيل نيست با استفاده از بودجه دادگستري براي متهم وكيل تعيين مي‌نمايد.
البته در جرائمي كه مجازات آنها حسب مورد اعدام يا قصاص نفس يا سنگسار و يا حبس ابد است چنانچه متهم شخصا وكيل معرفي نكند دادگاه مكلف است براي او وكيل تسخيري تعيين نمايد حتي اگر شخص متهم چنين درخواستي را به عمل نياورد البته در جرائم منافي عفت متهم حق دارد از حضور يا معرف وكيل براي خودش امتناع نمايد. در خصوص جرائم فوق اگر متهم تقاضاي وكيل تسخيري نمايد ولي دادگاه به خواسته او توجهي نكند و مبادرت به انشاء راي نمايد اين راي پس از اعتراض به ديوان عالي كشور ارجاع و در آنجا حتما نقص گرفته مي‌شود و براي رسيدگي مجدد اعاده مي‌گردد چون از نظر شكلي قوانين و مقررات در نظر گرفته نشده است. وكيل تسخيري‌اي كه از سوي دادگاه براي متهم انتخاب مي‌شود از سوي متهم قابل تغيير نيست مگر در مواردي كه وكيل تسخيري يا همسر يا فرزند او داراي نفع شخصي در قضيه باشند يا رابطه خويشاوندي بين وكيل يا يكي از اصحاب پرونده وجود داشته باشد. براي موارد فوق و رسيدگي به چنين پرونده‌هايي در كانون وكلا كميسيوني وجود دارد تحت عنوان كميسيون وكالت‌هاي تسخيري، چيزي شبيه به كميسيون معاضدت قضايي كه اين مورد در خصوص وكالت‌هاي حقوقي است و در خصوص وكالت كيفري كميسيون وكالت‌هاي تسخيري صالح است. در هر سال به هر وكيل حداكثر 3 پرونده ارجاع مي‌شود تا براي افرادي كه توانايي گرفتن وكيل ندارند از اين طريق وكيل انتخاب شود
