-
متغیرهای آماری
آمار
کلمه آمار Statistics از کلمه لاتين Statusبه معناي دولت استخراج شده است.چون درطول سالها آمار فقط بابيان اطلاعات درباره اقتصاد،جمعيت شناسي و اوضاع سياسي كشور سروكار داشت علم آمار به مجموعه روشهاي علمي اطلاق ميشود كه براي‌جمع‌آوري اطلاعات اوليه،مرتب و خلاصه‌كردن،طبقه‌بندي و تجزيه و تحليل اطلاعات اوليه و تفسير آنها بكار ميرود.درحالت كلي آمار در دو شاخه استنباطي و توصيفي وجود دارد.
آمار استنباطي
آن‌قسمت از آمار است كه به برآورد پارامترهاي جامعه ازروي نمونه مي‌پردازد.استنباطهايي كه از نمونه ميشود نميتواند قطعي باشد و اين استنباطها احتمالي هستند و لذا بايد مباني نظريه احتمال را در بيان آنها بكار گيريم.
آمار توصيفي
آن قسمت از علم آمار كه دربارة توصيف يك مجموعه از مشاهدات بحث ميكند بدون آنكه استنباط‌آماري از آن بشود.
آمار در اغلب رشته‌ها كاربرد فراواني پيدا نموده است.در پژوهش‌ها نقش آمار از مرحلة جمع‌آوري اطلاعات (طرح‌نمونه‌گيري) شروع ميشود.
جامعة آماري
هر مجموعه‌اي از اشياء و يا افراد كه لااقل داراي يك صفت مشترك باشند ، هريك از اشياء يك جامعة آماري را يك فرد جامعه مي‌ناميم. مجموع افراد يك جامعه را حجم جامعه مي ناميم.
در مطالعه جامعة آماري با دو دسته صفت مواجه هستيم. يك دسته صفاتي هستند كه براي تمام افراد جامعه مشترك‌است و اين صفات را صفات مشخصه مي نامند و ديگري صفات متغير هستند كه از يك فرد به فرد ديگر تغيير ميكند.مطالعات آماري روي صفات مشخصه انجام نمي شود و روي صفات متغير انجام مي‌پذيرد.
بررسيهاي آماري در سه مرحله انجام ميشود:
1ـ مشاهده
2ـ گروه بندي ـ جداول ورسم نمودارها
3ـ محاسبة مشخص كننده‌ها و تحليل
پژوهشگر در هر پژوهش اطلاعات جمع‌آوري شده را در اكثر اوقات بصورت جداول، نمودارها يا اعدادي خلاصه‌نظير درصد يا ميانگين ارائه مينمايد و در انتخاب جداول يا نمودارها نوع جمعيت مهم نيست بلكه نوع مشاهده ونحوة اندازه‌گيري ويژگي مشاهده شده اهميت دارد. مراعات اين خصوصيات نوع جدول،نمودار و اعداد تلخيص‌شده را مشخص مي كند وسبب بهترين شيوة انتقال مشاهدات به فرد ديگري مي شود. هدف اصلي نمودارها و جداول‌نشان دادن اطلاعات بصورت مختصر و مفيد است كه خواننده بتواند اطلاعات را به آساني فراگيرد وبخاطر بسپارد.وقتي يك تحقيق آماري انجام مي دهيم نتايج حاصل از مشاهدات را بصورت اعداد بيان مي كنيم. مقادير عددي كه‌نتيجة آزمايش يا تحقيق و يا نمونه‌گيري مي باشد را در اصطلاح آماري داده‌هاي خام مي ناميم.
در بررسي هر پديده مشاهده، سنجش و ثبت خصوصيات آن از ضروريات اوليه است. نتيجة سنجش خصوصيات اشياء يا افراد مطالعه‌را بسته به ماهيت آن خاصيت ميتوان در دو گروه اصلي در نظر گرفت:
متغير: مشخصه يك فرد،چيز يا پديده كه ميتواند مقادير مختلفي را بپذيرد.
1-متغيرهاي كمي: ارزش اين متغيرها بصورت عددي بيان ميشود و در حالت كلي بدو صورت پيوسته و گسسته وجوددارند. مثل سن
كمي پيوسته : بين دو مقدار تمامي اعداد حقيقي ممكن را ميتوان اختيار نمود. بعبارت ديگر از راه اندازه‌گيري پيداميشوند ودقت در اندازه‌گيري بستگي به هدف جمع‌آوري داده‌ها دارد.مثل وزن ، قد
كمي گسسته : بين دو مقدار، مقدار ديگري قابل تصور نيست و فقط اعداد صحيح را اختيار مي نمايد و به عبارت ديگراز راه شمارش بدست مي‌آيد. مثل تعداد فرزند
متغيرهاي كمي را بطريقة ديگر به دو نوع فاصله‌اي و نسبتي تقسيم مي كنند.
فاصله‌اي: صفر ذاتي ندارند و نميتوان نسبتي بين دو مقدار بيان نمود. مثل درجة حرارت
نسبتي : صفر ذاتي دارند و نسبت اندازة خاصيت در دو فرد مشخص است . مثل وزن
2-متغيرهاي كيفي: ارزش اين متغيرها با اعداد قابل ارائه نيست و در حالت كلي به دو صورت اسمي و رتبه‌اي ديده مي شوند.مثل جنس ـ قابل‌رتبه‌بندي نيستند. متغيرهايي كه فقط داراي دو جواب باشند، ، متغير دوحالتيdichotomous گفته ميشود.
رتبه‌اي : نتيجة سنجش يك خاصيت را با بيان رتبه فرد يا شي‌ء در رابطه با ساير افراد مشخص ميكنند مثل‌تحصيلات قابل طبقه‌بندي هستند وبين دسته‌ها ترتيب ذاتي وجود دارد و دسته‌بندي با مراعات تقدم و تأخرصورت ميگيرد ولي دامنة دسته‌هاي مختلف يكسان نيست.
نقش متغير
وابسته ــ متغيري است كه معلول ميباشدــ متغيري كه مسئله مورد مطالعه را اندازه‌گيري ميكند.
مستقل ــ نقش علت را خواهد داشت ــ متغيري كه براي توصيف يا اندازه‌گيري عواملي كه در ايجاد مسئله‌مورد مطالعه نقش دارند.
