كلياتي درباره درياها و اقيانوسها
كلياتي درباره درياها و اقيانوسها
زمين سياره آب است. پوسته زمين بيش از 4 ميليارد سال پيش به حالت جامد درآمده است و سپس در اثر آتشفشان، آب از درون زمين استخراج و در حوزه‌هاي اقيانوسي جمع شده است. تقريبا 71% سطح زمين با آب اقيانوسها پوشيده شده است و عمق متوسط اقيانوسها حدود 3730 متر است. در موقعيت هاي گوناگون، تنها بخش اندكي از آب زمين در جو موجود است و آب در درياچه‌ها و پوشش‌هاي يخ باقي مي‌ماند. تقريبا تمام آب در اقيانوس، كه تأثير عظيمي در زندگي ما دارد، باقي مي‌ماند.
با اين تعريف چنين به نظر مي‌رسد كه اگر قرار باشد نام با مسمائي براي سياره خود انتخاب نمائيم، «كره‌آبي» خيلي مناسبتر است تا كره خاكي يا كره زمين.
از 510 ميليون كيلومتر مربع مساحت كل زمين، بيش از 361 ميليون كيلومتر مربع آنرا آب پوشانيده است. هممانطوركه در بالا هم ذكرشد 71% سطح زمين را درياها و اقيانوس ها تشكيل داده‌اند و 29% بقيه را كه معادل 149 ميليون كيلومتر مربع مي‌باشد خشكي‌ها يا قاره ها اشغال كرده‌اند. صرفنظر از آبي كه در داخل خلل‌و‌فرج سنگ‌هاي رسوبي موجود است، 97% از آب آزاد موجود در سياره زمين را اقيانوسها دربر‌گرفته‌اند. مقدار عظيم ولي ناشناخته‌اي از آب هم درون سنگ‌ها و مواد تشكيل دهنده گوشته وجود دارد كه در تركيب سيليكاتهاي مختلف به كار رفته است.
همانطور‌كه مي دانيم پهنه‌هاي وسيع آب را با نام‌هاي دريا و اقيانوس از هم تفكيك مي‌كنند. اقيانوس به پهنه بسيار وسيعي از آب ها اطلاق مي‌گردد كه در عين حال بايد داراي تمام اختصاصات زير باشد:
-وسعت فوق العاده
-عمق متوسط زياد
-داشتن ارتباط وسيع با يكديگر، چه در سطح و چه در عمق
-سواحل متشكل از توده خشكي‌هاي متعلق به قاره هاي مختلف.
با در نظر گرفتن شرايط فوق در عصر حاضر فقط 3 اقيانوس مي‌توان در سطح زمين تشخيص داد:
1-اقيانوس آرام يا كبير با وسعت 180 ميليون كيلومتر مربع
2-اقيانوس اطلس با وسعت 106 ميليون كيلومتر مربع
3-اقيانوس هند با وسعت 75 ميليون كيلومتر مربع
درياها با وسعتي خيلي كمتر، هرگز نمي‌توانند هر 4 خصوصيات فوق را كه براي اقيانوسها ذكر گرديد، تواماداشته باشند. به عنوان مثال آنچه را كه سابقا اقيانوس منجمد شمالي مي‌ناميدند، جديدا درياي قطب شمال نامگذاري كرده‌اند، زيرا اين دريا عليرغم وسعت زياد(14 ميليون كيلومتر مربع)، عمق زياد و اين حقيقت كه سواحل آن با قاره‌هاي اروپا، آسيا و امريكا مجاورت دارد، به خوبي و با ابعاد كافي با اقيانوس اطلس و به خصوص با اقيانوس كبير، ارتباط ندارد.
انواع درياها
از ديدگاه جغرافيايي، درميان درياها، انواع مختلفي مي‌توان تشخيص داد:
1- درياهاي كناري يا حاشيه‌اي:
اين نوع درياها در كناره‌ها و حواشي اقيانوسها قرار دارند و به علت ارتباط كافي با آنها، كم و بيش در تغييرات و تحولات كلي كه اقيانوسها متحمل مي شوند شركت مي كنند، مانند درياي مانش، درياي عمان، درياي برينگ و غيره...http://www.ngdir.ir/Data_SD/Geoporta...cs/15026_1.jpghttp://www.ngdir.ir/Data_SD/Geoporta...cs/15026_2.jpg http://www.ngdir.ir/Images/Common/BoxBullet2.gif 2- درياهاي مديترانه‌اي:
اين گونه درياها خيلي بيشتر و عميق تر از درياهاي نوع اول در خشكي‌ها فرورفته و محاط شده اند. اين درياها گاهي نيز بين خشكي‌هاي يك قاره و يك مجمع الجزاير محدودمي شوند.
ارتباط اينگونه درياها با اقيانوس از طريق يك يا چند تنگه باريك با عمقي خيلي كمتر از عمق دريا، انجام مي‌گيرد، مانند درياي ژاپن و غيره...
2- درياهاي مديترانه‌اي:
اين گونه درياها خيلي بيشتر و عميق تر از درياهاي نوع اول در خشكي‌ها فرورفته و محاط شده اند. اين درياها گاهي نيز بين خشكي‌هاي يك قاره و يك مجمع الجزاير محدودمي شوند.
ارتباط اينگونه درياها با اقيانوس از طريق يك يا چند تنگه باريك با عمقي خيلي كمتر از عمق دريا، انجام مي‌گيرد، مانند درياي ژاپن و غيره...
