-
بیماری آدیسون
● شرح بیماری
بیماری آدیسون (نارسایی غده فوق کلیوی) عبارت است از تخریب تدریجی و پیش‌روندهٔ غدد فوق‌کلیوی که در بالای کلیه‌ها قرار دارند. غدد فوق‌کلیوی چندین هورمون ترشح می‌کنند که برای بعضی از کارهای بدن ضروری هستند. این هورمونها کمک می‌کنند تا تعادل مایعات بدن حفظ شود.
آنها همچنین در کارهای زیر نقش دارند: سوخت و ساز قند و پروتئین، حفظ فشار خون، و پاسخ به استرس جسمانی. بیماری آدیسون نادر است، اما می‌توان آن را در هر سنی دید. شیوع آن در مردان و زنان تقریباً برابر است. باید توجه داشت که علایم بیماری ممکن است به آهستگی و در طی چند ماه تا چند سال بروز کنند.
● علایم شایع
▪ ضعف و خستگی
▪ اختلالات گوارشی (تهوع، استفراغ، دردشکم، اسهال، کاهش اشتها و وزن)
▪ کاهش فشار خون که باعث غش و منگی می‌شود.
▪ پوست قهوه‌ای رنگ (شبیه حالت برنزه شدن) همراه با وجود لکه‌های سفید روی آن
▪ تیره شدن کک و مک، جوشگاه زخم، و نوک پستان
▪ ریزش مو
▪ احساس سرما در همه اوقات
▪ رفتار نابهنجار، یا تغییر خلق، مثل حالت تهاجمی یا افسردگی
● علل
▪ علایم به علت کاهش سطح هورمون‌های شبیه کورتیزون ـ تولید شده توسط غدد فوق کلیوی ـ ایجاد می‌شوند. البته علت نارسایی غدد فوق کلیوی معمولاً نامعلوم است، ولی پزشکان معتقدند که این بیماری از نوع بیماریهای خود ایمنی است.
▪ البته نارسایی غدد فوق کلیوی ممکن است به دنبال بیماریهای زیر نیز ایجاد شود: بیماری سل، سرطان، بیماریهای غدهٔ هیپوفیز و ایدز
استفاده از داروهای کورتیزونی خوراکی برای سایر بیماری‌ها. در این حالت نارسایی وقتی نمود می‌یابد که مصرف این داروها قطع شود، زیرا گاهی فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری غدد فوق کلیوی پس از قطع دارو به حالت اولیه بر نمی‌گردد
● عوامل افزایش‌دهندهٔ خطر
▪ استرس
▪ دیابت شیرین «مرض قند»
▪ جراحی
▪ درمان ضد انعقادی
● پیشگیری
هیچگاه داروهای کورتیزونی را سر خود قطع نکرده یا دوز آنها را تغییر ندهید.
● عواقب مورد انتظار
▪ اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، علایم را می‌توان با هورمون‌درمانی کنترل و یک زندگی طبیعی و بدون دردسر داشت.
▪ در مراحل پیشرفته، این بیماری، چنانچه درمانی برای آن انجام نشود، به مرگ منتهی خواهد شد.
● عوارض احتمالی
▪ ایجاد یک حالت وخیم به دنبال آسیب جسمانی یا بروز یک بیماری. این حالت «بحران غدد فوق‌کلیوی» نیز نامیده می‌شود. علایم در این حالت برجسته و شامل مواردی چون درد، ضعف، کاهش فشارخون، بالا یا پایین بودن حرارت بدن و غش می‌شود.
▪ اشتباه گرفتن این بیماری با یک بیماری روانی
▪ استعداد ابتلا به عفونت‌ها
● درمان
الف) اصول کلی
▪ آزمایش‌های تشخیصی ممکن است شامل آزمایش مِتی راپون برای سنجش عملکرد غدد فوق‌کلیوی باشند.
▪ این بیماری برای تمام عمر گریبانگیر بیمار خواهد بود. اگر مبتلا به این بیماری هستید، سعی کنید تا اصول مراقبت از خود را فرا بگیرید. توجه دقیق به زمانبندی مصرف داروها بسیار حیاتی است.
▪ در مورد «بحران غدد فوق‌کلیوی» و ارتباط آن با استرس جسمانی (عفونت، جراحی، یا صدمات جسمانی) اطلاعات خود را افزایش دهید.
▪ به هر پزشک یا دندانپزشکی که مراجعه می‌کنید، وی را از بیماری خود آگاه سازید.
▪ اگر در جایی زندگی می‌کنید یا به جایی قصد مسافرت دارید که خدمات پزشکی چندان در دسترس نیست، باید دستورالعمل مربوط به تزریق کورتیزون را در شرایط اورژانس فرار بگیرید.
▪ یک دست‌بند یا گردن‌آویز مخصوص همراه داشته باشید که روی آن مشخص شده باشد که شما آدیسون دارید و ضمناً دارو و دوز مصرفی نیز روی آن قید شده باشد.
▪ مراقب باشید واکسیناسیون شما به روز باشد، از جمله واکسیناسیون آنفولانزا و ذات‌الریه
▪ بستری شدن به هنگام «بحران غدد فوق‌کلیوی»
ب) داروها
▪ برای شما یکی از چندین نوع مختلف از داروهای کورتیزونی تجویز خواهد شد.
▪ همچنین در اغلب موارد، نیاز به یک مینرالوکورتیکویید برای کنترل تعادل نمک و مواد معدنی وجود دارد.
▪ زمانبندی مصرف داروها را دقیقاً رعایت نماید.
▪ هرگز داروی خود را بدون نظر پزشک تغییر ندهید یا حذف نکنید.
ج) فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
هیچ محدودیتی برای آن وجود ندارد.
د) رژیم غذایی
ممکن است نیاز به یک رژیم غذایی خاص وجود داشته باشد (مثلاً، رژیمی که جهت حفظ تعادل سدیم و پتاسیم یا افزایش کربوهیدرات یا پروتئین دریافتی تجویز می‌شود).
● درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
▪ اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم بیماری آدیسون را دارید، به خصوص علایم «بحران غدد فوق‌کلیوی». در این صورت فوراً مراجعه نمایید. «بحران غدد فوق‌کلیوی» یک اورژانس است.
▪ در صورتی که بعد از مراجعه و تشخیص، یکی از حالات زیر پیش آید:
الف) علامت عفونت مثل تب، لرز، درد عضلانی، سردرد و منگی.
ب) آسیب جدی مثل شکستگی استخوان، در رفتگی مفصل، یا آسیب داخلی اعضا
▪ اگر قرار است تحت یک عمل جراحی غیراورژانس و برنامه‌ریزی شده قرار بگیرد یا به هر علت نیاز به بیهوشی دارید.
▪ اگر دچار علایم جدید و نامنتظره بروز کرده‌اند. داروهای مورد استفاده برای درمان ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند. از آن جمله عبارتند از: برآمده شدن شکم، نازک شدن اندام‌ها، پف کردن صورت و چشم‌ها، آکنه، و رشد مو روی صورت.
