-
نفرولیتیاز (سنگ کلیه)
http://vista.ir/include/articles/ima...16e6054223.jpg
اعمال مختلفی از سنگ‌های كلیه وجود دارد و هر كدام از آن‌ها نیاز به دخالت‌های تغذیه‌ای خاصی دارد ولی بهترین راه پیشگیری از تشكیل سنگ كلیه عبارت است از مصرف مایعات فراوان (۲-۵/۱لیتر) یا بیشتر در روز زیرا كه مصرف مایعات فراوان منجر به رقیق شدن ادرار و پیشگیری از تشكیل كریستال در ادرار می‌شود.
● علائم:
به صورت مشخص و واضح علائم خاصی ندارد مگر انسداد می‌باشد و به‌صورت قولنج، تهوع، استفراغ، اتساع شكم، هماتوری، تب، لرز و تحریك مثانه می‌باشد.
فاكتورهای تغذیه‌ایی در رابطه با تشكیل سنگ عبارت است از: مصرف زیاد گوشت اگزالات، سدیم،ویتامین C و مصرف كم سبزیجات، فیبر و مایعات.
● سنگ اگزالات كلسیم:
سنگ‌های كلیوی كه از نوع اگزالات كلسیم با فسفات كلسیم هستند ۷۰% سنگ‌های كلیوی را تشكیل می‌دهند كه طبق بررسی‌های به عمل آمده ممكن است زمینه ژنتیكی در آن مؤثر باشد.
در معالجهٔ بعضی از این نوع سنگ‌ها لازم است بیمار از رژیم كم اگزالات استفاده كند كه بیمار حتماً باید با یك رژیم‌شناس مشورت كند چون غذاهای زیادی حاوی اگزالات بالا می‌باشند مثل حبوبات دانه‌ها، سبزیجات برگ سبز تیره مركبات انواع آلو، گیلاس و آلوچه و...
توصیهٔ رژیمی كه به منظور كنترل اگزالات می‌باشد باید از نظر كفایت مورد ارزیابی قرار بگیرد اگر فرد دچار هایپركلسیوری بوده و چنین به نظر برسد كه علت تشكیل سنگ این مسئله است دادن رژیم كم كلسیم مناسب نمی‌باشد زیرا استفاده از رژیم كم كلسیم منجر به افزایش جذب كلسیم از طریق دستگاه گوارش می‌شود كه می‌تواند منجر به تشكیل سنگ بشود.
● سنگ‌های اوراته:
منحصر كردن پروتئین به مقادیر توصیه شده RDA (gr/day۵۵-۴۵)
برای مداوای سنگ‌های اوراته مفید است دادن شیر به این بیماران به جای گوشت، تخم‌مرغ و حبوبات از اسیدی شدن ادرار در این بیماران جلوگیری می‌كند افزایش مصرف میوه (به‌جز ذغال اخته ،آلوها، آلوبرغانی و بخارا...) و كاهش محصولات نانی می‌تواند از اسیدی شدن ادرار جلوگیری كند.
● سنگ‌های سیتسئینی:
در این گونه موارد لازم است بیمار مایعات زیادی مصرف كند (بیش از ۴ لیتر در روز ضمن استفاده از مایعات زیاد توصیه می‌شود از اسیدی شدن ادرار كه به تشكیل سنگ‌های سیتسئینی كمك می‌كند جلوگیری شود.
● Struvit stove (سنگ‌های گوشه‌دار):
این‌ها از طریق تغذیه مداوا نمی‌شوند بیشتر در خانم‌ها دیده می‌شود نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیك طولانی دارند و از جراحی و سنگ شکنی باید استفاده شود.
▪ غذاهای حاوی اگزالات بالا:
چغندر، شكلات، دانه‌ها، مغزها، ریواس، اسفناج، توت‌فرنگی، چای، سبوس گندم، آلبالو، آلو، كشمش قرمز، كرفس، بادمجان، تره‌فرنگی، تمشك، جوانه گندم، كدوحلوایی، بادام‌زمینی
● غذاهای اسیدساز:
گوشت ماهی، ماکیان، صدف، پنیر، تخم‌مرغ، نان غلات، ذرت، عدس، آلو زرد، آلو، گوجه سبز و آب‌آلو
▪ غذاهای قلیاساز:
انواع شیر و فرآورده‌های آن تمام سبزی‌ها و میوه‌ها به‌جز موارد گفته شده.
● دیالیز:
از دست دادن شدید عملكرد كلیوی چه به طور حاد و چه به طور مزمن تهدید كنندهٔ زندگی و نیازمند برداشته شدن محصولات زاید سمی بدن و اصلاح حجم و تركیب مایع بدن به حد طبیعی است. این امر می‌تواند توسط دیالیز یا یك كلیه مصنوعی انجام پذیرد.
اصل اساسی در كلیهٔ مصنوعی عبور خون از میان كانال‌های خونی ریزی است كه توسط غشاء نازكی احاطه شده‌اند در طرف دیگر غشاء مایع دیالیز كننده (dialyzing Flaid) وجود دارد كه مواد نامطلوب خون به طریقهٔ انتشار وارد آن می‌شود.
دیالیز انواع مختلفی دارد كه با توجه به امكانات موجود و شرایط بیمار نوع دیالیز توسط پزشك تعیین می‌شود.
۱) همودیالیز
۲) دیالیز صفاقی
دیالیز در بیماران كلیوی هنگامی شروع می‌شود كه سطح كراتی‌نین بیشتر از ۱۲-۱۰ میلی‌گرم درصد و BUN به بالای ۱۰۰ برسد.
یكسری از مطالعاتی كه انجام شده نشان داده است كه هموسیستئین پلاسما می‌تواند یك فاكتور خطرآفرین برای بیماری‌های عروقی باشد كه این مسئله در بیماران ESRD دیده شده سطح هموسیستئین می‌تواند با دادن اسید فولیك B۶ , B۱۲ پایین آورده شود.
هدف از دیالیز ایجاد تعادل پروتئین، الكترولیت‌ها (K , Na) و سطح مایعات و دفع مواد زایدی از قبیل كراتی‌نین و اوره می‌باشد.
▪ همودیالیز:
بر اساس پدیده انتشار در طول یك غشاء نیمه تراوا (از جنس سلوفان یا استات سلولز) مواد زاید و سمی از خون برداشته شده و جریان خون سالم به بدن بیمار برمی‌گردد در یك طرف غشاء نیمه تراوا به طور مداوم جریان خون وجود دارد و در طرف دیگر مایع همودیالیز كه تركیب آن تقریباً شبیه پلاسمای خون است وجود دارد. هیچ مقداری فسفات اوره، اورات، سولفات یا كراتی‌نین در مایع دیالیز وجود ندارد ولی این مواد با غلظت بالا در خون اورمیك وجود دارد بنابراین زمانی كه بیمار اورمیك دیالیز می‌شود این مواد با مقادیر بالایی، از خون بیمار وارد مایع دیالیز می‌شود.
به علت از دست دادن یكسری از مواد موجود در خون بیمار بعضی از محدودیت‌های رژیمی كه اعمال می‌شد بر می‌گردد.
در حقیقت تكرار و زمان همودیالیز را می‌توان با كنترل رژیم غذایی و پیروی از آن كاهش داد یعنی در بیمارانی كه تحت دیالیز قرار می‌گیرند تا حدی می‌توان در مورد رژیم غذایی آزادی در نظر گرفت.
▪ دیالیز صفاقی:
در این روش حفره شكم بیمار را با مایعی كه دارای گلوكز زیادی است پر می‌كنند كه مواد سمی را از خون به طرف خود جذب می‌كند بعد از چندین ساعت مایع مربوط كشیده و مایع دیالیز تازه جایگزین می‌شود از این نوع دیالیز می‌توان به‌طور متناوب استفاده كرد ولی برای بیماران مبتلا به دیابت به علت این‌كه مایع دیالیز حاوی مواد قندی بالایی است مناسب نیست.
