روزه و روزه داری در دین یهود
http://img.tebyan.net/big/1385/07/21...2119623536.jpg
روزه عملی عبادی و هماهنگ با روح و روان انسان است كه در صورت تحقق دقیق با توجه به شرایط و معیارهای یك روزه واقعی نتایج گرانی را در امور روحی، روانی، معنوی، بهداشتی، اقتصادی و ... برای فرد و اجتماع به ارمغان می آورد.
روزه ظهور در پیروان ادیان الهی دارد، چون ناشی از مبدا ایمان و امر خدا میباشد و نیروی مقاومت را افزایش میدهد تا انسان را به مقام تقوا برساند.
روزه ضمن وجوب در ادیان الهی، انگیزه فطری نیز داشته زیرا بشر تعالی طلب كه نمیخواست تا سطح حیوانات پایین بیاید و یكسره محكوم تمایلات و شهوات حیوانی گردد، روزه را وسیله و سپری برای مقاومت در برابر این گونه تمایلات قرار داده تا خود را به كمال برساند.
روزه گرفتن در میان ادیان الهی، تاریخی بس طولانی دارد و از جمله عبادات دیرینی است كه پیدایش آن را میتوان با رانده شدن حضرت آدم و حوا از بهشت مقارن دانست.
بعضی مفسران میگویند كه خداوند روزه روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه را بر آدم واجب كرد، علت آن بود هنگامی كه آدم به زمین آمد از گرمی و تابش آفتاب سوخت و سیاه شد ولی پس از روزه بدنش سفید شد و به این جهت آن سه روز را ایام البیض خواندند.
صوم در لغت به معنای خودداری از عمل است البته در معنای آن این قید را اضافه كرده اند كه به معنای خودداری از كارهای مخصوصی است كه دل آدمی مشتاق آن باشد و اشتهای آن را داشته باشد.
اما صوم در فرهنگ و شریعت دینی عبارت از خودداری و پرهیز از چیزهایی خاص در زمان معین است.
در روایات اسلامی آمده كه كتابهای بزرگ آسمانی همچون تورات، انجیل، زبور، صحف و قرآن در رمضان نازل شده اند. امام صادق علیهالسلام میفرماید: تورات در ششم ماه رمضان، انجیل در دوازدهم ماه رمضان، زبور داود در هجدهم ماه رمضان و قرآن در شب قدر نازل شده است.
تفاوت روزه در ادیان از جهت تعداد روزها و چگونگی روزه هاست، هرچند در ادیان مختلف جزئیات و كیفیت روزه تفاوت دارد اما اصل حكم روزه وجود دارد و هدف آن بطور كلی تهذیب نفس و ایجاد طهارت و پاكی معنوی و رفع رنج و بلاست .
غرض از ذكر مطالب یاد شده این است كه باید بدانیم در بررسی پرهیز و روزه در ادیان دیگر، باید ذهن خود را از معنای مصطلح آن در اسلام و آنچه در شرع اسلام مبطل روزه محسوب میشود بخصوص خوردن و آشامیدن فراتر ببریم.
این فرانگری باید عوارض و لوازم آن را نیز دربگیرد، برای مثال روزه سکوت که به واسطه نذر، سوگند و ... واجب می شده و در میان قوم یهود متداول بوده به روزه مسلمانان شباهتی ندارد. حال به بررسی روزه در دین یهود می پردازیم.
روزه و روزه داری در دین یهود
در تورات آمده است که حضرت موسی(ع) چهل روز و شب روزه داشته است چنانکه از قول حضرت موسی در تورات آمده است: «هنگام آمدنم، لوحهای سنگی یعنی لوحهای «عهد» یا ده «فرمان» را که خداوند با شما بست، در کوه چهل شب و روز ماندم و غذا و آب ننوشیدم».
در دین یهود سه راه متعارف برای نزدیکی به خدا و کسب رحمت او موجود است: صم، قل، و مامون، یعنی روزه، دعا، و صدقه. بنابر این یک فرد مومن یهودی روزه می گیرد تا به خدا نزدیک شود.
روزه یوم کیپور یا روزه توبه به عنوان روزه بزرگ و مهمترین روزه در آیین یهود است. این روزه، مهمترین واقعه مذهبی یهودیان در طول سال است؛ روزی که تمام اقشار یهودی آن را گرامی می دارند، زیرا به اعتقاد آنان در این روز گناهان بخشوده می شوند. در یوم کیپور که در ماه سپتامبر یا اکتبر و تعطیلی مذهبی یهودیان است، مردم روزه می گیرند و در کنیسه، دعای صبر می خوانند. آن روز را، روز کفاره هم می گویند. یهودیان شش روز دیگر را نیز روزه می گیرند؛ روز نهم آوریل، روزی که معبد یهودیان در آن روز تخریب شد از آن جمله است. در تورات «سفر تثنیه» فصل نهم شماره 9 آمده است که قوم یهود اغلب در موقعی که فرصت می کردند و می خواستند اظهار عجز و تواضع درحضور خدا نمایند، روزه می گرفتند تا به گناهان خود اعتراف کرده و به واسطه روزه و توبه رضای خداوند را به دست آورند.واژه عبری برای کلمه روزه، لفظ صوم است؛ در آئین یهود روزه جزئی از مجموعه اعمالی است که یک یهودی برای ذلیل ساختن تن و رنجور ساختن آن انجام میدهد.
روزه در تمام اوقات در میان هر طایفه و ملت و مذهب موقع ورود اندوه و رحمت غیرمترقبه معمول بوده است (یونس5:3) و میتوان گفت که حکم طبیعت است که در این مواقع پرورش و نمو را ترک میکند.
در تورات آمده است که حضرت موسی (ع) چهل روز و شب روزه داشته است چنانکه از قول حضرت موسی در تورات آمده است: «هنگام آمدنم، لوحهای سنگی یعنی لوحهای «عهد» یا ده «فرمان» را که خداوند با شما بست، در کوه چهل شب و روز ماندم و غذا و آب ننوشیدم»
در عهد قدیم (کتاب مقدس) به هیچ وجه اشارهای نشده که قبل از ایام موسی روزه بطور صحیح معمول بوده، همچنین در تورات به وجوب روزه و حدود آن تصریحی نیست ولی روزه داران را ستوده است.
http://img.tebyan.net/big/1385/07/98...1925218079.jpg
قوم یهود غالباً در موقعی که میخواستند اظهار عجز و تواضع در حضور خدا نمایند روزه میداشتند تا گناهان خود را اعتراف نموده و به واسطه روزه و توبه رضای حضرت اقدس الهی را تحصیل نمایند. (داوود 26:20)
مخصوصاً در مواقع مصیبت عام روزه غیر مرسوم قرار میدادند و در این صورت اطفال شیرخوار و گاهی حیوانات را نیز از چرا منع میکردند. (یوئیل 16:2)
عهد قدیم از روزه داشتن فردی، همچون روزه داشتن داود، عزرا، الیاس، دانیال و جمعی بسیار سخن گفته که بیانگر یک ارب دینی کاملاً متداول برای نیل به هدف مورد نظر در میان یهودیان بوده است.
برای نمونه چند عبارت از کتاب عهد قدیم را آوردهایم:
« .... پس داود برای (سلامت) طفل از خدا استدعا كرد و داود روزه گرفت و داخل شده تمامی شب را بر روی زمین خوابید». (دوم سموئیل باب 12/16/15)
«و در روز بیست و چهارم این ماه بنی اسرائیل روزه دار و پلاس در بر و خاک بر سر جمع شدند». (نحمیا باب 9/1)
در تورات برای اولین بار دستور تعنیت (روزه) برای روز کیپور (بخشش گناهان) در دهم ماه تیشری ذکر شده ولی روزه های دیگر تاریخ یهود با یادبود اتفاقاتی که در مسیر خرابی بت بیت المقدس (همیقداش) روی داد، مناسبت پیدا میکنند.
روزه های مهم یهودیان عبارت است از:
1- یوم کیپور بزرگترین روزه یهودیان است که با نامهایی چون یوم ادیر یعنی جلیل و باعزت، یوم مقادوش یعنی روز مقدس و یوم عاسورا خوانده میشود.
2- روزه 10 طوت آغاز محاصره اورشلیم توسط بخت النصر
3- روزه 17 تموز خرابی دیوار اورشلیم و توقف قربانی و فتح اورشلیم توسط تیطس سردار رومی
4- روزه ی 9 آو خرابی دوباره بت همیقداش و یادآوری مصیبت ویرانی بیت المقدس
5- روزه 3 تبشری سقوط یهود و کشته شدن جدلیا حاکم یهودا.
فلسفه روزه یهود
کتاب عهد قدیم تاکید دارد که روزه هدف نیست بلکه وسیله ای است که از طریق آن انسان قادر است از گناهانی که مرتکب شده است اظهار ندامت و توبه کند و قلب خود را برای خداوند متواضع گرداند و با تغییر در رفتار و عمل خود توبه حقیقی از گناهان را متجلی سازد.تعنیت (روزه) در دین یهود اهداف خاصی از جمله توبه، طلب بخشش و یادآوری سوگواری را در پی دارد.
از نگاه دین یهود صوم تنها به معنی پرهیز از خوردن و آشامیدن نیست بلکه خودداری از لذایذ جسمانی است.
کتاب مقدس یهودیان بر این مطلب تاکید دارد که روزه داشتن بدون توبه ای صمیمی و حقیقی بی ارزش و بی محتواست و صرف توجه به ظواهر روزه کارساز نیست.
این امر که فلسفه روزه صرفاً اجتناب از برخی نیازهای طبیعی و پرداختن به اموری دیگر چون دعا و ... عبارت – بدون ایجاد اثری مثبت در قلب و روح مومنان - نیست منحصر به آیین یهود نیست و در دیگر ادیان نیز مورد توجه قرار گرفته است.
قوم یهود در موارد مختلفی مبادرت به روزه گرفتن میکردند که از جمله آنها موارد زیر میباشد:
1- بر سر لطف آوردن خداوند به منظور پیشگیری پایان بخشیدن به یک مصیبت الهی.
2- هنگامی که یک تهدید یا حمله از سوی دشمنان و یا مصیبت طبیعی متوجه میشد به روزه عمومی توجه میکردند.
3- روزه داشتن به منظور کسب آمادگی برای قبول امری خطیر یا ملاقات با ارواح مردگان.
کتاب عهد قدیم تاکید دارد که روزه هدف نیست بلکه وسیلهای است که از طریق آن انسان قادر است از گناهانی که مرتکب شده است اظهار ندامت و توبه کند و قلب خود را برای خداوند متواضع گرداند و با تغییر در رفتار و عمل خود توبه حقیقی از گناهان را متجلی سازد
آداب و رسوم روزه داری
در دین یهود دختران از سن 12 سالگی و پسران در 13 سالگی موظف به گرفتن روزه میشوند و بیماران و زنان باردار و http://img.tebyan.net/big/1385/07/97...8519414749.jpg
شیرده از روزه گرفتن معاف هستند.
آنها همراه روزه بعضی از اعمال را انجام میدهند مانند:
1- بیرون آوردن تورات از جایگاه بدون پوشش اصلی.
2- قرائت تورات، خواندن دعا و اعتراف به گناه.
3- زیارت قبور.
4- نواختن شوفار.
5- خوابیدن روی زمین.
6- خودداری از صحبت کردن و شنیدن موسیقی.
بر اساس یک طبقه بندی دورههای مرسوم در آیین یهود را میتوان به سه طبقه اصلی تقسیم کرد:
1- روزه های حکم شده در کتاب مقدس یا روزه های ایجاد شده به مناسبت تذکار وقایع مطرح شده در کتاب مقدس مانند: روزه یوم کیپور، روزه نهم آو، روزه 17 تموز و ...
2- روزه های تعیین شده از سوی ربیها مانند: روزه اولین دوشنبه پس از عید فصح، روزه آخر هر ماه موسوم به یوم کیپور کوچک و ....
3- روزه های شخصی که اشخاص در مناسبتهای مختلف خصوصی به آن مبادرت میکنند، که این روزه ها وقت مشخصی ندارد و با توجه به رخداد پیش آمده برای افراد از سوی آنها روزه گرفته میشود مانند: روزه برای فوت والدین یا معلم، روزه عروس و داماد در روز ازدواجشان و ... در روز یوم کیپور و روزه نهم آو، وقت روزه از غروب آفتاب تا شامگاه روز بعد است ولی در دیگر روزه ها مدت روزه از هنگام طلوع آفتاب تا شامگاه همان روز است. همچنین اگر یکی از روزه ها به استثنای روزه یوم کیپور با روز شنبه مصادف شود، روزه به یکشنبه موکول میشود.
اكرم امانی كارشناس ارشد ادیان و عرفان
تنظیم: هدهدی، گروه دین و اندیشه تبیان
منابع و مآخذ:
1 - بوترابی، خدیجه، دایرة المعارف تشیع، ج 8، نشر محبی، ص 371
2- طباطبایی، تفسیرالمیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، ج3، دارالعلم، ص8
3- سوره بقرة، آیه 183
4-مویدی، احمدرضا، روزه در ادیان، رمضان تجلی معبود، سازمان تبلیغات اسلامی ، ص196
5- كتاب مقدس یهودیان از 39 كتاب در حجمهای مختلف تشكیل شده كه 5 كتاب اول موسوم به اسخار خمسه به تورات مشهور است و مجموعه 5 كتاب و 34 كتاب دیگر كتاب عهد قدیم یا كتاب مقدس یهودیان نامیده می شود.
6- هاكس، جیمز، قاموس كتاب مقدس، ج 1، ص 427
7- همان
8- مویدی، همان، صص 208-207
9- بوترابی، همان، ص 373
10- هاكس، همان، ص 428
11-fasting
12-abstinence
13- holy week
14- این ایام روزه و توبه به lent معروف است و چیزهایی از جمله گوشت و دخانیات در این مدت ترك می شود.
15- مویدی، همان، ص 218
16- جعفری، یعقوب، پژوهشی درباره صائبین، هجرت، ص 95
17- برنجی، سلیم، قوم از یاد رفته،دنیای كتاب، ص 268
18- مویدی، ص 219
19- همان، ص 220
