لحظه‌ی تحویل سال 1378 چگونه محاسبه شد؟
نوروز و جشن آیینی ما ایرانیان قدمتی چند هزار ساله دارد. كسی نمی‌تواند لحظه‌ی زیبای تحویل سال را در هر بعدی اعم از نجومی، عرفانی و ... از یاد ببرد. همه چیز دگرگون می‌شود و این دگرگونی گویی كل زمین و زمان را در بر می‌گیرد. لذا این لحظه‌ی ارزشمند از باستان تاكنون مورد توجه بوده است.
تقویم یكی از مظاهر فرهنگی ملت‌های جهان است و به خود می‌بالیم كه وارث دقیق‌ترین تقویم دنیا هستیم. تقویم هجری شمسی مانند دیگر تقویم‌های موجود در دنیا نیست كه با تغییر روز، سال جدید در آن آغاز شود، بلكه در یك لحظه به نام تحویل سال یا رسیدن خورشید به نقطه‌ی اعتدال بهاری است كه آغاز می‌گردد. فرقی ندارد كه در چه نقطه‌ای از زمین باشید زیرا این لحظه برای همه كاملاً یكسان است. این برتری برازنده‌ی تقویم ما ایرانیان است.
حال بد نیست بدانیم چگونه می‌توانیم با روش‌های ساده آن هم به طور نسبتاً دقیق این لحظه را محاسبه كنیم.
یكی از سامانه‌های معروف مختصات سماوی، مختصات دایرة‌البروجی است. این سامانه حاصل چرخش ظاهری خورشید به دور زمین در طی یك‌سال شمسی است. در واقع در این سامانه مختصات عرضی اجرام سماوی به عرض دایرة‌الروجی و مختصات طولی به طول دایرة‌البروجی مشهور است. خورشید نیز در چرخش ظاهری خود به دلیل قرار‌گیری بر روی دایرة‌البروج عرض صفر درجه دارد و طول آن نیز بر اساس میزان جركت آن در طی ایام سال قابل محاسبه است. لحظه‌ی تحویل سال از برخورد دو صفحه‌ی حركت وضعی و انتقالی زمین به وجود می‌آید. حال كافی است تا مختصات ظاهری خورشید را با استفاده از تقویم‌های نجومی یا نرم‌افزارهای دقیق در اختیار داشته باشید و با فرمول‌های نجومی آن را به مختصات واقعی اصلاح كنید.
این مختصات اصلاح شده با در نظر گرفتن پارامتر دلتا T و لحاظ ۳.۵+ ساعت به گرینویچ برای ساعت صفر چهار روز ۱۹، ۲۰ ، ۲۱ و ۲۲ مارس ۲۰۰۸ به شرح زیر است.
تاریخ ------------------------------------------------ طول دایرة‌البروجی
ساعت صفر 19 مارس 2008 ---------------------- 358.6213889 درجه
ساعت صفر 20 مارس 2008 ----------------------- 359.6150000 درجه
ساعت صفر 21 مارس 2008 ----------------------- 000.6080556 درجه
ساعت صفر 22 مارس 2008 ---------------------- 001.6005556 درجه
همان‌طور كه مشخص است طول دایرة‌البروجی خورشید بین ساعت صفرِ ۲۰ و ۲۱ مارس ۲۰۰۸، صفر می‌شود. پس لحظه‌ی تحویل سال ۱۳۸۷ بین این دو تاریخ است.
حال باید تغییرات جابه‌جایی خورشید طی ساعت صفر ۱۹ مارس تا ساعت صفر ۲۰ مارس ۲۰۰۸ بررسی كنیم.
لينکها براي کاربران مهمان قابل دسترسي نيست، براي مشاهده ي لينکها لطفا ثبت نام کرده و وارد شويد
[size=84]موقعیت خورشید در لحظه‌ی تحویل سال نو</SPAN>
درجه ۰.۹۹۳۰۵۵۶=۳۵۹.۶۱۵-۰۰۰.۶۰۸۰۶+۳۶۰
سپس باید آن مقدار از حركت خورشید را بر روی دایرة‌الروج از ساعت صفر ۲۰ مارس تا زمانی‌كه طول دایرة‌البروجی صفر (لحظه‌ی تحویل سال) می‌شود را محاسبه كنیم.
درجه ۰.۳۸۵=۳۵۹.۶۱۵-۳۶۰
حال برای محاسبه‌ی لحظه‌ی تحویل سال ۱۳۸۷ یك تناسب ساده می‌بیندیم. در واقع خورشید طی ۲۴ ساعت از ساعت صفر ۲۰ مارس تا ساعت صفر ۲۱ مارس ۲۰۰۸ مقدار ۰.۹۹۳۰۶ درجه بر روی دایرة‌البروج جابه‌جا شده است. پس مقدار ۰.۳۸۵ درجه را در طی چه مقدار زمانی جابه‌جا خواهد شد؟
ساعت ۹.۳۰۴۶۱۱=۰.۹۹۳۰۵۵۶÷(۲۴×۰.۳۸ �)
بعد از تبدیل به دقیقه و ثانیه لحظه‌ی تحویل سال ۱۳۸۷ با دقتی قابل قبول ساعت ۰۹:۱۸:۱۷ خواهد شد كه یك ثانیه به دلیل خطای گرد كردن از آن كسر شده است. نرم‌افزارهای قدرتمند محاسباتی مانند Micca و Accurate Times ۵ هر دو، لحظه‌ی تحویل سال ۱۳۸۷را ۰۹:۱۸:۱۸ محاسبه كرده‌اند. حال آن‌كه شورای تقویم این لحظه را ساعت ۰۹:۱۸:۱۹ اعلام نموده است كه به نظر می‌رسد این ۱ ثانیه اختلاف به دلیل تفاوتی اندك در دقت محاسبات طول دایرة‌البروجی خورشید است.
اما این ساعت برابر با چه تاریخی از تقویم شمسی است؟
برای پاسخ به این سوال لازم است كه ما با قاعده‌ی نوروز تحویلی نیز آشنا شویم. بر اساس این قاعده اگر لحظه‌ی تحویل سال بین ساعت ۰۰ تا لحظه‌ی ظهر حقیقی (لحظه‌ای كه خورشید از نصف‌النهار ناظر عبور می‌كند كه برای ایران نصف‌النهار ۳.۵+ از گرینویچ یعنی طول ۵۲.۵ درجه شرقی محاسبه می‌شود) باشد همان روز را به عنوان آغاز سال (یا ۱ فروردین) در نظر می‌گیرند. حال اگر لحظه‌ی تحویل سال منطبق بر لحظه‌ی ظهر حقیقی و یا بین لحظه‌ی ظهر حقیقی و ساعت صفر باشد، فردای آن روز را به عنوان آغاز سال جدید (یا ۱ فروردین) در نظر می‌گیرند. در این حالت لحظه تحویل سال ۲۹یا ۳۰ اسفند واقع می‌شود.
همان‌طور كه می‌دانید طول سال شمسی كسر دقیقی از ۳۶۵ روز نیست و تقریباً ۶ ساعت در هر سال اضافی دارد. لذا با جمع این كسور در طی ۴ و گاهی مواقع ۵ سال، یك روز به انتهای سال چهارم یا پنجم اضافه می‌شود كه در این صورت آن سال كبیسه خواهد شد. به همین دلیل با به وجود آوردن چنین قاعده‌ای از حركت تحویل سال در تقویم هجری شمسی جلوگیری می‌كنند. و با هر بار گذر لحظه‌ی تحویل سال از لحظه‌ی ظهر حقیقی یك روز به عنوان كبیسه اضافه خواهد شد.
برای مثال تحویل سال ۱۳۸۸ ساعت ۱۵:۱۳:۳۹ و لحظه‌ی ظهر حقیقی ۱۲:۰۷:۲۸ است كه همان‌طور كه مشخص است لحظه‌ی تحویل سال از لحظه‌ی ظهر حقیقی عبور كرده است و لذا سال ۱۳۸۷ یك سال كبیسه خواهد بود.
