پاسخ به سوالات مادران راجع به شست و شوی کودک
كودكان موجودات حساس و ظريفي هستند و مادر، فرشته رسيدگي به آنهاست. براي مادرها به ويژه آن دسته كه براي نخستين بار مادر مي‌شوند، سؤالات بسياري در مورد نگهداري از فرزند پيش مي‌آيد. بخشي از اين سوالات برمي‌گردد به حمام كردن و شست‌وشو و مراقبت از پوست و موي كودكان. در اين هفته خانم دكتر فريبا قلمكار به بخشي از سؤالات مادران در همين رابطه جواب مي‌دهند.
از آنجا كه پوست كودكان ظريف‌تر است بايد توجه داشته باشيم شامپو و صابوني كه استفاده مي‌كنيم ph اسيدي داشته باشد. موادي كه ph اسيدي يا 5 دارند كمتر به پوست آسيب مي‌رسانند و براي كودكان مناسب‌ترند.
چرا مي‌گوييم پوست كودكان حساس است؟ آيا تفاوتي بين پوست كودكان و افراد بالغ وجود دارد؟
پوست كودكان نسبت به افراد بالغ سد دفاعي آسيب‌پذيرتري دارد و در ضمن به ويژه در سنين پايين و بعد از تولد، چون سطح پوست به نسبت وزن زيادتر است، موادي كه در تماس با پوست آنهاست به نسبت بزرگسالان بيشتر به پوست آسيب وارد مي‌كند.
آيا اين حساسيت در برخي از نقاط پوست بيشتر است يا خير؟
اگر از نظر حساسيت به مواد شيميايي يا جذب پوستي نگاه كنيم، بله. هم در بزرگسالان و هم در كودكان نواحي چين‌هاي بدن و نواحي كه خون‌رساني بالاتري دارند چون جذب مواد شيميايي در آنها بالاتر است آسيب‌پذيرتر و حساس‌ترند.
با كودكاني كه مبتلا به اين ناراحتي هستند چگونه بايد برخورد كرد؟ به‌عنوان نمونه درجه آب حمام هنگام حمام كردن آنها بايد چقدر باشد و آيا بايد كرم خاصي براي آنها استفاده كرد يا خير؟
لباسي كه براي اين كودكان استفاده مي‌شود بهتر است از جنس نخ باشد. لباس پشمي يا پلاستيكي براي پوست آنها مضر است. در مورد حمام كردن هم بهتر است هفته‌اي يك يا دو بار با مواد شوينده و باقي روزها بدون صابون و شامپو انجام شود. حمام‌كردن نيز بايد با آب ولرم باشد. آب داغ بدون مواد شوينده مي‌تواند به سلول‌هاي پوستي آسيب برساند. در محيط خانه و اتاق اين كودكان هم بايد بخور روشن كرد تا هوا مرطوب باشد زيرا خشكي هوا مي‌تواند اگزماي پوستي آنها را شديدتر كند. در ضمن مي‌توان از كرم‌هاي مرطوب‌كننده پوست هم براي آنها استفاده كرد تا سد دفاعي پوست تقويت شود.
چند بار در هفته مي‌توان كودكان را حمام كرد و آيا ماليدن شامپو با دست به بدن شيرخواران و كودكان كفايت مي‌كند يا لازم است از ليف استفاده كنيم؟
مي‌توان كودكان را هر روز حمام كرد ولي كودكاني كه پوست خشك و حساس دارند بهتر است هر روز براي آنها از شامپو و صابون استفاده نكنيم. رعايت اين موضوع به ويژه در زمستان كه هوا خشك است و پوست كودكان آسيب‌پذيرتر مي‌شود، مهم‌تر است.
هفته‌اي يك يا دو بار صابون زدن به تن كودكان كافي است. ليف كشيدن هم به دفعات حمام بردن كودك بستگي دارد. هفته‌اي 2 بار ليف زدن با پارچه‌اي نرم و لطيف كه به صورت اختصاصي مال كودك است، مشكلي ندارد و بايد به محض اينكه تغيير رنگ داد آن را تعويض كنند.
مهم است كه پس از استفاده از ليف آن را در محيط خشك و تميز نگهداري كرد. نگهداري ليف در محيط مرطوب حمام، احتمال رشد قارچ‌ها را روي آن بيشتر مي‌كند و ممكن است سبب بروز ناراحتي‌هاي پوستي براي كودكان شود.
شايع‌ترين ناراحتي پوستي كودكان چيست؟
اين موضوع به سن كودكان بستگي دارد ولي خشكي پوست و اگزما از جمله مهم‌ترين ناراحتي‌هاي پوستي كودكان است. دليل اين امر هم اين است كه ige خون آنها به برخي از مواد واكنش بيشتري نشان مي‌دهد.
اكثر لوسيون‌ها و حتي كرم‌هاي مخصوص كودكان معطر است. آيا اين اسانس‌ها براي كودكان آزاردهنده نيست؟
مسلما هر چقدر كرم‌ها و لوسيون‌هاي مخصوص كودكان بي‌اسانس‌تر بوده و خنثي‌تر بوده و بوي كمتري داشته باشد، مناسب‌تر است. اما يك عطر ملايم چندان مشكل‌ساز نيست.
يكي ديگر از دغدغه‌هاي مادران نحوه برخورد با عرق‌سوز شدن يا ادرارسوختگي در كودكان است. آيا استفاده از پودر را توصيه مي‌كنيد؟
از آنجا كه غدد عرقي پوست در كودكان هنوز تكامل پيدا نكرده، تعريق سبب آزردگي بيشتر پوست مي‌شود. ناحيه چين‌ها به ويژه گردن از جمله نواحي هستند كه عرق‌سوز مي‌شوند. تنها كاري كه براي پيشگيري از عرق‌سوز شدن لازم است انجام دهيد شست‌وشو با آب خالي و هوا خوردن اين نواحي است. استفاده از پودر بچه اصلا توصيه نمي‌شود چون منافذ سطح پوست را پوشانده و سبب بروز آسيب بيشتر مي‌شود. براي درمان و پيشگيري از ادرار سوزي هم بهترين كار، عوض‌كردن سريع كودكان است يا اينكه مادران مي‌توانند در طول روز، اجازه بدهند ساعتي پاهاي كودك هوا بخورد. محيط مرطوب و خيس به ويژه مواد داخل ادرار، سبب آسيب‌ديدگي سطحي پوست و از بين رفتن سطح پوست مي‌شوند. طولاني باقي ماندن پوشك مرطوب هم زمينه را براي رشد قارچ‌ها فراهم مي‌كند.
گاهي اوقات، درمان‌هاي اشتباه سبب تشديد و زمينه‌سازي براي قارچ‌ها خواهد شد. پس بهترين كار، خشك نگه داشتن ناحيه است. اگر قرمزي سطحي روي پوست ديده شد، مي‌توان از روغن ماهي يا كرم هيدروكورتيزون روزي 2 بار به مدت 3 تا 4 روز استفاده كرد. اگر احيانا از حد سوختگي فراتر رفت و دانه‌هاي چركي رو يا اطراف ضايعه پديدار شد، يعني قارچ در ناحيه رشد كرده است؛ پس مي‌توان از كرم موضعي كليسترومازول استفاده كرد. استفاده از كرم‌هاي كورتن‌دار قوي به مدت طولاني مي‌تواند سبب رشد قارچ روي ضايعات شود.
