اصول عيب يابي شبکه

عيب يابي شبکه به معناي شناسايي و تشخيص مشکلات شبکه سازي با هدف حفظ عملکرد شبکه در سطح بهينه مي باشد. به عنوان يک مدير شبکه، مسئله ي اصلي شما حفظ قابليت ارتباط پذيري همه ي دستگاه ها ( فرآيندي بنام مديريت خطا) مي باشد. همچنين شما به طور مداوم عملکرد (Performance) شبکه را ارزيابي و بهبود مي دهيد. از آنجائيکه مشکلات جدي شبکه اغلب به عنوان مشکلات عملکردي (Performance) رخ مي نمايند، توجه خاص به Performance (قبل بروز مشکلات جدي)، در مواجهه با آنها به شما کمک مي نمايد.
و اما مشکلات Connectivity زماني رخ مي دهد که ايستگاه هاي کاري نتوانند با مناطق ديگر شبکه ي LAN يا WAN ارتباط برقرار نمايند. با استفاده از ابزارهاي مديريتي، شما مي توانيد قبل از اينکه کاربران حتي متوجه شوند، مشکلات ارتباطي را برطرف نماييد. طبعاً استفاده از شبکه، روش فوق العاده اي براي بهره گيري بيشتر از کامپيوترها به حساب مي آيد. البته اين کار هميشه آسان نخواهد بود. براي برقراري ارتباط سيستم هاي خود با يکديگر، ممکن است مجبور شويد سخت افزارهايتان را مجدداً پيکربندي کرده، درايورهايي را نصب و راه اندازي نموده و احتمالاً حتي به دستکاري ويندوز بپردازيد. هيچ يک از اين موارد دشوار نيستند، اما اگر يکي از آنها را فراموش کرده و يا گاهي اوقات حتي دستورالعمل ها را با ترتيب متفاوتي دنبال نمائيد، PCهاي شما بطور سرسختانه اي از تماس با يکديگر خودداري خواهند کرد. در عين حال، غالباً هيچ دليل آشکاري بلافاصله براي مشکلي که به آن مواجه هستيد، خودنمائي نمي کند. در محيط کار هنگام بروز مشکل، مي توانيد با سرپرست شبکه تماس گرفته و از آنها را براي برطرف نمودن مشکل کمک بخواهيد. اما در خانه، شما خودتان سرپرست شبکه هستيد که بر حسب سطح مهارت هاي فني و راحتي در کار با کامپيوتر، فرآيند عيب يابي مي تواند وحشت انگيز و در عين حال عصباني کننده باشد. ما در اين مقاله راهکارهاي مفيدي را براي شناسايي و رفع مشکلات عمومي شبکه در اختيار شما قرار مي دهيم.
پيروي از يک رويکرد سيستماتيک

تبريک مي گوييم، شما با رعايت همه ي نکات فني شبکه ي خودتان را راه اندازي کرده ايد و اطمينان داريد که بطور صحيح از دستورالعمل هاي مربوطه پيروي نموده ايد، بنابراين چرا شبکه ي شما کار نمي کند؟ اولين راه حل وسوسه کننده، احتمالاً اين خواهد بود که با عجله به سراغ شبکه رفته، هر تنظيمي که پيدا مي کنيد را تغيير داده و يکبار ديگر شانس خود را امتحان نمائيد. اين يک واکنش طبيعي است، اما ايده ي بدي به حساب مي آيد. براي مثال اگر شما 5 تنظيم را بطور همزمان تغيير دهيد، ممکن است يکي از آنها مشکل شما را برطرف نمايد. اما اين احتمال نيز وجود دارد که تغيير يک تنظيم ديگر باعث ايجاد مشکل تازه اي گردد و در نتيجه شبکه ي شما همچنان غيرفعال باقي خواهد ماند.
در هنگام مواجه شدن با مشکلات شبکه سازي، بهتر است کار خود را به کندي و بصورت سيستماتيک ادامه داده و هر بار تنها يک تنظيم را تغيير دهيد. ممکن است اين روش تا حدودي دردسرساز به نظر برسد، اما شکيبايي شما نتيجه خواهد داد و در بلند مدت مي توانيد مشکلات خود را با سرعت بسيار بيشتري برطرف کنيد. همچنين بهتر است از تنظيماتي که تغيير مي دهيد، يادداشت برداريد. اينکار از تکرار کارهاي انجام شده در مراحل بعدي جلوگيري کرده و در عين حال بازگرداندن تنظيمات به وضعيت اوليه ي آنها را آسان تر مي سازد. عيب يابي شبکه تنها به دستکاري مقادير در جعبه هاي محاوره اي مربوط نمي شود. در واقع، اولين جائي که بايد در آن به جستجوي مشکل بپردازيد، محل ديگري است.
PCها قادر به شناسايي هم نيستند

اساسي ترين مشکل شبکه سازي هنگامي روي مي دهد که PCهاي شما به هيچوجه نمي توانند با يکديگر ارتباط برقرار کنند. حتي با وجود آنکه همه چيز را به يکديگر متصل کرده ايد، آنها هنوز مانند سيستم هاي منفردي که به هيچ ابزار ديگري متصل نيستند، رفتار مي کنند.
اگر اخيراً يک سخت افزار شبکه را نصب، متصل و يا مجدداً پيکربندي کرده ايد، اين وضعيت چندان غيرمعمولي نيست. سيستم هاي خود را مجدداً بوت کرده و يکبار ديگر وضعيت ارتباط آنها را بررسي نمائيد. اگر مشکل هنوز ادامه دارد، مطمئن شويد که تنها در حال اجراي يک آزمايش ساده ي شبکه هستيد. براي اين منظور به پنجره ي My Computer (يا Computer در ويندوز 7) رفته، و گزينه ي Map Network Drive را از منوي بالاي صفحه انتخاب نمائيد. سپس بررسي کنيد که آيا ساير PCهاي شبکه شما در اين بخش ظاهر مي شوند يا خير. اينکار ممکن است چند دقيقه طول بکشد. همچنين، بررسي کنيد که آيا تمام PCهاي شما مي توانند به اينترنت دسترسي پيدا کنند يا خير.
اگر اين آزمايش هاي ابتدائي با شکست مواجه شدند، وضعيت فعلي شبکه ي خود را با ويندوز بررسي نمائيد. اپلت Network Connections را با وارد کردن فرمان NCPA.CPL در نوار Run ويندوز XP يا فيلد جستجوي ويندوز 7 و سپس فشار کليد Enter، باز نمائيد. آيکني را پيدا کنيد که نمايانگر آداپتور شبکه ي شما است و سپس وضعيت آن را بررسي نمائيد. گزينه هاي متعددي در اينجا وجود دارند. اگر ويندوز نشان مي دهد که وضعيت شبکه ي شما Unplugged است، احتمالاً با يک مشکل کابل شبکه روبرو هستيد. بررسي کرده و مطمئن شويد که PC شما بطور صحيح به روتر يا يک کامپيوتر ديگر متصل شده است. وقتي اتصال بطور صحيح برقرار شده باشد، يک چراغ بايد در کنار کانکتور شبکه ي شما روشن شود.
PCهايي که از يک آداپتور شبکه ي بي سيم استفاده مي کنند، احتمالاً يک وضعيت Not Connected را نشان مي دهند که باز هم بيانگر عدم توانائي آداپتور براي دسترسي به شبکه است. آيا تنظيمات امنيتي را بطور صحيح پيکربندي کرده ايد؟ اگر WPA را بر روي يک روتر فعال کرده باشيد اما اين مکانيزم امنيتي بر روي يکي از آداپتورهاي بي سيم شما پياده سازي نشده باشد، با مشکل مواجه خواهيد شد. غيرفعال کردن مکانيزم امنيتي بر روي تمام ابزارهاي بي سيم خود را (تنها براي مدت کوتاهي) امتحان کرده و ببينيد که آيا مشکل برطرف مي شود يا خير.
وضعيت Limited or no connectivity مي تواند به معناي آن باشد که مشکلي در رابطه با روتر يا اتصال اينترنت شما وجود دارد. يک وضعيت Disabled نشان مي دهد که آداپتور شبکه ي شما غيرفعال شده است. بر روي آن کليک راست نموده و سپس گزينه ي Enable را انتخاب کنيد. اگر وضعيت به Connected تغيير کرد، همه چيز از نظر ويندوز روبراه است. با اينحال، ممکن است شما هنوز براي دسترسي به اينترنت از طريق يک روتر با مشکل مواجه باشيد. مطمئن شويد که روتر بطور صحيح براي ISP شما تنظيم شده است. بهتر است روتر را مجدداً راه اندازي کرده و به آن اجازه دهيد که يکبار ديگر ارتباط برقرار نمايد.
اگر مشکل هنوز مشخص نشده، مي توانيد بر روي آيکن آداپتور شبکه ي خود کليک راست کرده و سپس گزينه ي Repair (XP) يا Diagnose (ويندوز 7) را انتخاب نمائيد. ويندوز XP در اينجا از تکنيک هاي محدودي استفاده نموده و سپس براي اتصال مجدد به شبکه تلاش مي کند. ممکن است اين روش عملي باشد، اما قطعي نيست. با اينحال، ويندوز 7 بسيار باهوش تر است و مي تواند پيشنهادهاي مفيدي را بطور صحيح در اختيار شما قرار دهد. بنابراين، دستورالعمل هاي ارائه شده توسط اين سيستم عامل را به دقت دنبال کنيد. اگر ويندوز نتوانست مشکل را برطرف نمايد، نگران نباشيد، هنوز کارهاي زيادي باقي مانده اند که مي توانيد انجام دهيد.
مشکل شبکه ي شما مي تواند يک مسئله ي سخت افزاري ساده باشد. آيا روتر شما روشن است؟ آيا تصادفاً ويژگي شبکه سازي بي سيم لپ تاپ خود را خاموش نکرده ايد؟ آيا تمام کابل ها و آداپتورهاي بي سيم به طور صحيح متصل شده اند؟
اکثر کيت هاي شبکه سازي داراي چراغ هاي وضعيتي هستند که مي توانند نشانه هايي از دليل بروز مشکل را در اختيار شما قرار دهند. براي مثال، وقتي يک کابل شبکه را به پشت کامپيوتر خود متصل مي کنيد، يک چراغ بايد روشن شود تا نشان دهد که اتصال بطور صحيح برقرار شده است. آداپتورها و روترهاي بي سيم نيز معمولاً داراي چراغ هايي هستند که رنگ خود را تغيير داده و يا با سرعت هاي متفاوتي چشمک مي زنند تا به شما نشان دهند که در چه شرايطي قرار دارند. براي درک پيامي که سخت افزار براي انتقال آن به شما تلاش مي کند، به مستندات آن مراجعه نمائيد.
به محل اتصال سخت افزار شبکه ي خود نيز فکر کنيد. براي مثال اگر در حال اتصال يک آداپتور بي سيم به يک هاب USB هستيد، احتمالاً تغذيه ي برق کافي را دريافت نمي کند. بهتر است آداپتور مورد نظر را به درگاهي در قسمت پشتي کامپيوتر خود متصل نمائيد؛ زيرا در اين وضعيت احتمال کمتري براي بروز مشکل وجود خواهد داشت. امکان خرابي درگاه هاي شبکه ي کابلي نيز وجود دارد. در صورتيکه يک درگاه کار نمي کند، اتصال کابل شبکه به درگاه ديگري را آزمايش نمائيد.
اگر يک کابل شبکه را از شخص ديگري قرض گرفته ايد، بد نيست مطمئن شويد که از نوع مناسبي است. اگر در حال اتصال يک کامپيوتر به يک روتر يا هاب هستيد، بايد از يک کابل استاندارد استفاده کنيد. اما اگر بخواهيد دو کامپيوتر را مستقيماً به يکديگر متصل نمائيد، به يک کابل Crossover نياز خواهيد داشت. بسياري از ابزارهاي شبکه مي توانند با هر دو نوع کابل کار کنند، اما اين موضوع تضمين نشده است، بنابراين بهتر است نگاه دقيق تري به خود کابل بيندازيد. بر روي بسياري از اين کابل ها عبارات Crossover يا Patch چاپ شده است تا به جلوگيري از اشتباه گرفتن آنها با يکديگر کمک نمايد.
تا اينجا احتمالاً ابزارهاي مختلفي را دستکاري کرده و اتصالات آنها را قطع و وصل کرده ايد. سيستم هاي خود را مجدداً بوت کرده و يکبار ديگر آنها را امتحان نمائيد. آيا مشکل حل شده است؟ اگر هنوز با مشکل مواجه هستيد، اجازه بدهيد به سراغ متداول ترين شکل مشکلات برويم: مشکلات پيکربندي.
بررسي فضاي آدرس

اگر PCهاي موجود در شبکه ي خود را راه اندازي نمائيد، يک آدرس IP به آنها اختصاص پيدا مي کند که بعداً براي کمک به آنها در برقراري ارتباط با ساير سيستم ها مورد استفاده قرار مي گيرد. اگر اين آدرس IP صحيح نباشد، شما با مشکلاتي مواجه خواهيد شد. بنابراين، بهترين محل براي شروع بررسي پيکربندي شبکه ي شما، همين آدرس خواهد بود.
يک پنجره ي اعلان فرمان (Command Prompt) را در ويندوز باز کرده، فرمان IPCONFIG/ALL را وارد نموده و سپس کليد Enter را فشار دهيد تا فهرستي از اطلاعات مربوط به آداپتورهاي شبکه ي خود را مشاهده کنيد. آداپتور شبکه ي مورد نظر خود را پيدا کرده و آدرس IP و Subnet Mask آن را يادداشت کنيد. اين مقادير بر روي سيستم آزمايشي ما به ترتيب 192.168.1.2 و 255.255.255.0 بودند.
هر عددي که در Subnet Mask شما بصورت 255 مشخص شده است، مبين بخش شبکه ي آدرس IP شما مي باشد. در مورد سيستم ما، يک Subnet Mask معادل 255.255.255.0 به معناي آن است که ما از سه شماره ي اول تنها براي ايجاد آدرس مبناي 192.158.1 استفاده کرده ايم. ماداميکه تمام کامپيوترهاي شما داراي يک آدرس پايه ي شبکه و Subnet Mask مشابه باشند، اين موضوع اهميتي نخواهد داشت.
مشکلي که ممکن است در اينجا آشکار شود، اين است که آدرس پايه ي يکي از PCهاي شما با 169 آغاز مي شود که کاملاً با سايرين متفاوت است. آدرس هاي 169 زماني مورد استفاده قرار مي گيرند که PC شما نتوانسته است به روتر شما دسترسي پيدا کند و يا يک آدرس را از شبکه ي شما دريافت نکرده و به همين دليل خودش يک آدرس را انتخاب نموده است. اين بدان معني است که مشکل احتمالاً در همان سيستم قرار دارد.
اگر مشکل شما به يک آداپتور بي سيم مربوط مي شود، مطمئن شويد که تنظيمات امنيتي WEP/WPA آن (و همچنين روتر بي سيم) بطور صحيح پيکربندي شده اند. همچنين، بررسي کنيد که نرم افزار آداپتور شما از حالت شبکه ي مناسبي استفاده مي نمايد (Ad hoc براي اتصال به يک PC ديگر و Infrastructure براي مواقعي که با يک روتر يا Access Point ارتباط برقرارمي کنيد). تمام ابزارها بايد از SSID و شماره کانال يکساني استفاده نمايند.
اگر اين اتصال کابلي است، يکبار ديگر اتصال کابل سيستم را بررسي کرده و در صورت امکان آن را با کابلي که از سلامت آن اطمينان داريد، تعويض نمائيد. مطمئن شويد PC يا روتر شما بصورتي پيکربندي شده است که آدرس هاي IP را بطور صحيح تخصيص دهد.
بررسي پروفايل شبکه

پس از آنکه مطمئن شديد سخت افزار شبکه ي شما بطور صحيح کار مي کند، ملاحظات خود را به نرم افزاري که در حال اجراي آن هستيد و پيکربندي ويندوز معطوف نمائيد. اکثر اين مشکلات بخاطر پيکربندي ضعيف فايروال روي مي دهند.
ويندوز 7 مي تواند يک شبکه را بصورت Public طبقه بندي کند که به شما اجازه مي دهد با اينترنت ارتباط برقرار کنيد، اما از مرور ساير سيستم هاي شبکه توسط شما (و مرور سيستم شما توسط آنها) جلوگيري خواهد کرد. اين وضعيت بر روي يک لپ تاپ که آن را به يک Hotspot بي سيم برده ايد بسيار عالي خواهد بود زيرا نمي خواهيد که کاربران احتمالاً فضول ديگري که در آنجا حضور دارند بتوانند به سيستم شما دسترسي پيدا کنند. اما اعمال همين تنظيمات Public بر روي يک کامپيوتر در شبکه ي خانگي باعث مي شود که عملکرد صحيحي نداشته باشد.
براي بررسي تنظيمات ويندوز 7، Network and Sharing Center را باز کنيد، ويندوز 7 در کنار نام هر شبکه نشان مي دهد که Public است يا Private. براي تغيير اين تنظيمات، بر روي change advanced sharing setting (منوي سمت چپ) کليک کرده و وارد پروفايل شبکه ي خود شويد. اگر مي خواهيد ساير PCهاي حاضر بر روي شبکه را ببينيد و فايل هايي را با آنها به اشتراک بگذاريد، مطمئن شويد که گزينه هاي Network Discovery و File Sharing فعال هستند.
بررسي فايروال

فايروال ها، مهم ترين عنصر فيزيکي براي ايمن سازي شبکه هستند؛ به اين ترتيب که اتصالات ورودي از سوي هکرهايي که براي نفوذ به سيستم شما تلاش مي نمايند را مسدود کنند. اما گاهي اوقات آنها اتصالات به/ از ساير کامپيوترهاي شبکه ي خانگي شما را نيز مسدود نموده و از دسترسي شما به آنها يا اشتراک گذاري فايلها جلوگيري مي کنند.
براي آزمايش اين موضوع، ابتدا اتصال اينترنت خود را قطع کرده و سپس فايروال را غيرفعال کنيد. ابزارهاي امنيتي نظير آنتي ويروسها نيز گاهي اوقات برخي قابليت هاي فايروال را ارائه مي کنند، پس آنها را نيز از کار بيندازيد.
اگر شبکه ي شما اکنون بطور صحيح کار مي کند، به موفقيت نزديک شده ايد. هر يک از برنامه هاي امنيتي خود را به نوبت فعال کنيد تا زمانيکه مقصر اصلي را بيابيد و سپس گزينه هاي پيکربندي آن را بررسي نمائيد تا مطمئن شويد که شبکه ي شما را در آينده مسدود نخواهد کرد.
براي مثال، تا زمانيکه صراحتاً گزينه ي اشتراک گذاري فايل و چاپگر در فايروال ويندوز فعال نشده باشد، اجازه ي انجام اينکار را نخواهد داد. ساير فايروال ها نيز داراي توانائي تعريف يک "شبکه ي محلي" قابل اعتماد متشکل از يک دامنه ي آدرس هاي IP هستند که مسدود نخواهد شد. جزئيات مربوطه را در اين بخش وارد کنيد تا به احتمال قوي شبکه تان کار خود را آغاز نمايد.
Network Discovery و File Sharing زماني بهترين عملکرد را خواهند داشت که تمام PCهاي شما به يک گروه کاري (Workgroup) واحد تعلق داشته باشند و اين موضوع در مورد تمام نسخه هاي ويندوز صادق است. براي بررسي اين موضوع، بر روي آيکن Computer (يا My Computer در ويندوز XP) کليک راست کرده و سپس گزينه ي Properties را انتخاب نمائيد. در ويندوز XP به برگه ي Computer Name برويد (در ويندوز 7 اين اطلاعات در قسمت پائين پنجره اي که ظاهر مي شود، ذکر شده اند). مطمئن شويد که تمام کامپيوترهاي موجود بر روي شبکه ي شما از يک Workgroup استفاده مي کنند. اگر هر يک از اين تنظيمات (بر روي يکي از سيستم ها) نياز به تغيير داشت، پس از اعمال تغييرات، سيستم را مجدداً راه اندازي نمائيد.
برقراري ارتباط کامپيوترهايتان با يکديگر و به اشتراک گذاشتن منابع، هميشه پايان ماجرا نيست. شبکه هايي بي سيم مي توانند از مشکلات ارتباطي رنج ببرند که سرعت آنها را به شدت کاهش داده و يا بطور متناوب اتصال آنها را قطع مي کنند. اگر سيستم هاي شما از يکديگر فاصله دارند، ممکن است مشکل به همين فاصله مربوط باشد. در صورت امکان، محل هاي متفاوتي را براي روتر بي سيم و PCهاي خود آزمايش کنيد و هر گونه تغييري را بررسي نمائيد.
در عين حال، ممکن است بتوانيد عملکرد شبکه ي خود را با نصب درايورهاي جديد براي آداپتورهاي شبکه ي خود تقويت نمائيد. براي اين منظور به سايت وب توليد کننده ي آداپتور خود رفته، محصول مورد نظرتان را انتخاب کرده و ببينيد که چه نرم افزارهاي تازه اي براي آن ارائه شده اند. ارتقاء Fireware روتر نيز مي تواند به حل مشکل کمک نمايد (مي توانيد منوي Configuration روتر خود را براي يافتن يک گزينه ي Update بررسي کنيد)، اما تنها زماني بايد اين کار را امتحان کنيد که تمام احتمالات ديگر را بررسي کرده باشيد، زيرا مي توانيد مشکلات ديگري را به همراه داشته باشد. براي مثال، در صورت عدم موفقيت فرآيند بروزرساني، ممکن است روتر شما عملکرد طبيعي خود را از دست بدهد و به يک جعبه ي پلاستيکي بي مصرف تبديل شود.
گزينه ي نهايي

اگر حتي درايورها و Fireware جديد نيز نتوانستند مشکل شبکه ي شما را برطرف نمايند، وقت آن رسيده است که مقداري کمک بگيريد. اگر فکر مي کنيد مشکل به سخت افزار شما مربوط مي شود، سايت پشتيباني توليدکننده ي آن را براي يافتن مقالات مفيد بررسي کرده و يا نام مدل آن را در Google جستجو نمائيد تا ببينيد که چه نتايجي را بدست مي آوريد. وقتي شک شما بيشتر به ويندوز مربوط مي شود، براي دريافت توصيه هاي مفيد گزينه ي Help را از منوي Start انتخاب کرده و يا به سايت Windows Help مايکروسافت مراجعه نمائيد.
در بدترين شرايط مي توانيد مشکل خود را در يک سايت پشتيباني فني مطرح کنيد و اميدوار باشيد که شخصي ديگري که قبلاً با همان مشکل روبرو شده، راهنمائي هاي مفيدي را در اختيارتان قرار دهد.
منبع:ماهنامه ي کامپيوتري بزرگراه رايانه