هماهنگی اندیشه ها

در اندیشه اصلاحی و البته انقلابی ای که مارتین لوتر کشیش متجدد آلمانی بر دین مسیحیت تبیین کرد، تفسیری جدید بر آیین مسیح وارد شد با اصول و تعاریف پروتستان. در واقع وی و همفکرانش به این شکل با ارضای میل حقیقت طلبی ناشی از ساختار تفکری و لذتی که جهان بینی شان طلب می کرد، اندیشه نوبنیاد خود را بر مکاتب دیگر رجحان دادند.
صحت و یقین قضایای دینی، حتی قضایای کلی و یونیورسال، منوط به قوه تشخیص یک چیز از چیز دیگر است. در واقع به قوه تشخیص ذهن بستگی خواهد داشت که از ساختار «من» هر کس چه لذتی طلب شود. در صورتی که به اشتباه قضایای مزبور، با رویکردی دگماتیسم به صورت حقایقی صرفاً فطری معرفی شده اند و به همین دلیل مردم علت اصلی اینکه چرا مفروضات مذکور مورد تصدیق عامه قرار گرفته است را از نظر دور نگه داشته اند و آنها را کلاً به فطرت نسبت داده اند. اما نتایج حاصل از سطور بالا نوشتار
پیش رو را متوجه دو نکته اساسی می کند که اولاً بازه لذت ها می تواند به اندازه اندیشه و تفکرات حاضر بر ساختارهای ذهنی هر دورانی گسترده باشد، ثانیاً پذیرش ساختارهای ذهنی متفاوت در بین اقشار مختلف می تواند در عین راهگشایی، شرط سازگاری و احترام متقابل اندیشه ها را تبیین کند. حال این سوال مطرح است که آیا ساختار ذهن، بسته به فعلیت مطالباتی ابعاد لذت ها تنظیم می شود یا اینکه خواسته ها موجب شکل گیری موجودیت و ساختار ذهن می شود؟ به گمانم اگر بپذیریم که اتاق ذهن در ابتدا خالی بوده و بسته به اسباب آن، چیدمانی متفاوت بر آن منظور شده است، می توانیم خاستگاه هر ساختار ذهنی را علت مطالبات آرایش استعلایی فاعلیت قوای فکری قلمداد کرد. بنا بر منازعات تاریخی، تفاوت در نظام های ارزشی احتمالاً و بعضاً بر مبنای تفاوت در نظام های آموزشی شکل می گیرد، اما جالب است که بدانیم اختلاف در نظام های آموزشی ریشه در همین تعارضات تاریخی و اجتماعی دارد.
در واقع ما زمانی می توانیم به سازگاری موجودیت های فکری گوناگون با یکدیگر و محیط متقابل و البته رفع عدم هماهنگی اندیشه ها در جهت احترام به آرمان ها و عقاید همدیگر برسیم که اگر و تنها اگر خاستگاه های مختلف از موجودیت ذهن و فاهمه یکدیگر را در سیر تحولات اجتماع هر دورانی پذیرفته باشیم یعنی بر تغییرات دوران ها بینا باشیم. اما لزوم آزادی های چهارگانه با مفروضات آزادی بیان و عقیده و ترس که آزادی از نیازمندی را نیز شامل می شود، همه مشروط به خواسته ها و صورت بندی چیدمان ساختار «من» است که برای دنیای امروز طلب می شود تا شاید روزی در فاکتی آرمان گرایانه مبین آرزوها و امیدهای کلیه ملل امروز در رهیافت احترام و پذیرش اندیشه های متقابل باشد.