مال مسروقه را چگونه مسترد كنيم
حقوق شهروندي به زبان ساده
مال مسروقه را چگونه مسترد كنيم
خبرگزاري فارس: به موجب قانون، اموال مسروقه كه در جريان تحقيقات كشف و توقيف مي‌شود بايد به دستور قاضي به كسي كه مال از او سرقت رفته بازگردانده شود.
http://media.farsnews.com/Media/8905...6/A0896788.jpg
به گزارش خبرنگار قضايي فارس، شايد بتوان گفت جرم سرقت يكي از سنتي‌ترين جرائمي است كه تمامي اقوام و جوامع مختلف بشري با آن آشنا هستند. آشنايي با مفهوم سرقت به زماني برمي‌گردد كه انسانها با مفاهيمي چون مال و مالكيت آشنا شد.
آمار زندانيان در دنيا نشان مي‌دهد كه اين جرم درصد زيادي از زندانيان را به خود اختصاص داده است. گرچه با پيشرفت علوم در زمان ابزارهائي كه مجرمان براي ارتكاب اين جرم به كار مي‌برند نيز پيشرفت كرده است اما اصل عمل و رفتار نابهنجار كماكان مورد نكوهش جامعه بوده و متوليان جامعه همواره در صدد بوده‌اند تا با تصويب قوانين جامع ضمن برخورد با اين پديده اجتماعي، پيشگيري‌هاي لازم را براي جلوگيري از وقوع آن به وجود آورند. اين گزارش به مسأله نحوه مطالبه مال مسروقه و تسهيلاتي كه قانونگذار براي متضرر از اين جرم فراهم كرده مي‌پردازد.
تكليف مراجع قضائي در رد مال مسروقه
به موجب قانون، اموال مسروقه كه در جريان تحقيقات كشف و توقيف مي‌شود بايد به دستور قاضي به كسي كه مال از او سرقت رفته بازگردانده شود، اما براي تحقق اين امر شرايطي وجود دارد كه به اختصار به آنها مي‌پردازيم.
1ـ عين مال مسروقه كشف شده باشد. بنابراين چنانچه مال مسروقه هزار متر پارچه فاستوني بوده كه پس از سرقت تبديل به كت و شلوار شده باشد قابليت استرداد ندارد، زيرا عين مال مسروقه تبديل شده است.
2ـ وجود مال مسروقه نزد قاضي جهت كشف واقع ضروري نباشد. براي مثال چنانچه بازپرس براي انجام انگشت‌نگاري يا ساير آزمايش‌هاي جنايي ضروري تشخيص دهد كه مال مسروقه تا انجام كارشناسي به صاحبش مسترد نشود مال مسروقه به مالباخته برگردانده نخواهد شد.
3ـ مال مسروقه معارضي نداشته باشد. پس اگر مال مسروقه يك تخته فرش باشد كه غير از شاكي شخص ديگري نيز مدعي آن باشد نمي‌توان آن مال را به شاكي مسترد كرد.
سؤال: چنانچه مال مسروقه در بازپرسي توقيف باشد مالباخته چگونه بايد مال را مسترد كند؟
پاسخ: چنانچه تحقيقات مقدماتي در بازپرسي به پايان رسيده باشد، بازپرس بايد رأساً نسبت به مال مزبور اتخاذ تصميم كند اما مالباخته مي‌تواند از زمان تشكيل پرونده تا زماني كه پرونده نزد بازپرس در جريان رسيدگي است با تقديم درخواست تقاضاي استرداد مال مسروقه را كند.
نمونه درخواست
بازپرس محترم شعبه .... دادسراي عمومي انقلاب شهرستان ....
با سلام. احتراماً اينجانب ... فرزند ..... شاكي پرونده كلاسه .... كه اموال زير از من به سرقت رفته و حاليه در اداره آگاهي ... توقيف مي‌باشد تقاضاي استرداد آن را دارم.
اموال: 1.......... 2........... 3............
تاريخ .........
امضاء
سؤال: چنانچه سارق مال مسروقه را از شهرستان محل وقوع جرم به شهرستان ديگري منتقل و آن را به ديگري فروخته باشد آيا مي‌توان مال مسروقه را مسترد كرد؟
پاسخ: عين مال مسروقه در دست هر كس كه باشد چه در شهرستان محل وقوع جرم و چه در شهرستان ديگر قابل استرداد است، اما بايد دانست كه در اين‌گونه موارد براي استرداد مال مسروقه قاضي شهرستان محل وقوع سرقت با دادن نيابت قضايي به قاضي شهرستاني كه مال در حوزه قضايي آن وجود دارد تقاضاي كشف و توقيف مال مسروقه را خواهد داد.
سؤال: كسي كه مال مسروقه را خريداري مي‌كند آيا مسئوليتي در مقابل مالباخته دارد و اگر پولي بابت اموال مسروقه پرداخته باشد به چه كسي حق رجوع خواهد داشت؟
پاسخ: هرگونه مداخله در مال مسروقه اعم از مورد معامله قراردادن يا مخفي كردن مال يا قبول كردن كه با علم و اطلاع صورت گيرد، جرم است و اگر مالخر، معامله مال مسروقه را حرفه خود قرار داده باشد به اشد مجازات محكوم مي‌شود. اما كسي كه مال مسروقه را خريداري كرده و بابت آن بهائي پرداخته چه اين عمل را با علم انجام داده باشد و چه بدون اطلاع بايد عين مال را به صاحبش برگرداند و براي مطالبه وجه به سارق رجوع كند.
سؤال: چنانچه عين مال مسروقه پيدا نشود مالباخته براي جبران خسارات خود چه تكليفي دارد؟
پاسخ: در جرم سرقت و همچنين كلاهبرداري قانونگذار اين مزيت را براي شاكي در نظر گرفته كه بدون رعايت تشريفات آيين دادرسي مدني و دادن دادخواست و ابطال تمبر و... در صورت تلف عين كالاي مسروقه، دادگاه سارق را به رد مثل يا قيمت كالاي مسروقه به نفع او محكوم مي‌كند.
سؤال: چنانچه سارق پس از محكوميت قطعي از رد عين كالاي مسروقه يا مثل يا قيمت آن امتناع كرد چه ضمانت اجرايي وجود دارد؟
پاسخ: در اين حالت دادگاه چنانچه مالي از سارق به دست آورد آن را ضبط و به ميزان محكوميت از مال ضبط شده به نفع مالباخته برداشت مي‌كند در غير اين صورت با درخواست مالباخته سارق تا زمان پرداخت ضرر و زيان مالباخته در حبس باقي مي‌ماند، مگر آنكه ثابت كند معسر است يعني به لحاظ دسترسي نداشتن به اموالش يا به واسطه فقر و تنگدستي قادر به پرداخت بدهي‌اش نيست.
سؤال: چنانچه سارق به عين مال مسروقه خسارت وارد كند نحوه جبران آن چگونه است؟
پاسخ: فرض كنيم يك سارق اتومبيلي را سرقت كرده و پس از سرقت با آن تصادف مي‌كند و خساراتي را به خودرو وارد مي‌آورد در اين حالت مالباخته بايد دادخواست مطالبه خسارت به همان دادگاه رسيدگي كننده پرونده ارائه و براي تقديم دادخواست به نكات زير توجه كند:
ـ دليل مالكيت خود را بر اتومبيل، پيوست دادخواست كند.
ـ خسارت وارده بر اتومبيل را به كمك كارشناسان برآورد كند.
ـ هزينه دادرسي را بپردازد. البته تمامي اين هزينه‌ها قابل وصول از سارق است.
* موادي از قانون مجازات اسلامي ـ ماده 10
بازپرس يا دادستان در صورت صدور قرار منع تعقيب يا موقوف شدن تعقيب بايد تكليف اشياي و اموال كشف شده را كه دليل يا وسيله جرم بوده و يا از جرم تحصيل شده و يا حين ارتكاب استعمال و يا براي استعمال اختصاص داده شده تعيين كند تا مسترد يا ضبط يا معدوم شود.
در مورد ضبط، دادگاه تكليف اموال و اشياء را تعيين خواهد كرد همچنين بازپرس و يا دادستان مكلف است مادام كه پرونده نزد او جريان دارد به تقاضاي ذينفع با رعايت شرايط زيردستور رد اموال و اشياي مذكور در فوق را صادر كند:
1ـ وجود تمام يا قسمتي از آن اشياي و اموال در بازپرسي يا دادرسي لازم نباشد.
2ـ اشياي و اموال بلامعارض باشد.
3ـ جزو اشياء و اموالي نباشد كه بايد ضبط يا معدوم شود.
در تمامي امور جزايي دادگاه نيز بايد ضمن صدور حكم يا قرار يا پس از آن، اعم از اين كه مبني بر محكوميت يا برائت يا موقوف شدن تعقيب متهم باشد، نسبت به اشياء و اموالي كه وسيله جرم بوده يا بر اثر جرم تحصيل شده يا حين ارتكاب استعمال و يا براي استعمال اختصاص داده شده حكم مخصوص صادر شود و تعيين كند كه آنها بايد مسترد يا ضبط يا معدوم شود.
