اطلاعات حقوقي و قضائي راجع به فرزند خواندگي

پديده کودکان بدون سرپرست يکي از مشکلات جدي جوامع فعلي بشري است.متأسفانه در کشور ما نيز زشت به چشم مي خورد. گرچه وجود چنين کودکاني هميشه نشانه بزهکاري والدين يا ديگران نيست ولي نوعاً وجود چنين کودکاني با پديده بزهکاري برخي اشخاص و يا والدين کودکان ارتباط دارد.
گرچه يکي از وظايف سازمان بهزيستي کشور نگهداري، تربيت و سرپرستي اين گونه کودکان است و کانونهاي تربيت نيز در اين زمينه فعال هستند. اما بايد عنايت داشت يک مؤسسه تربيتي هرچند هم داراي مسئولين دلسوز و برنامه ريزي صحيح و مديريت مقتدر و با تدبير داشته باشد بازهم کمبود عاطفي کودکان نيازمند محيط خانواده است. بر همين اساس قانونگذار موضوع فرزند خواندگي را پيش بيني کرده است تا از يک طرف چنين کودکاني در آغوش مهر و محبت يک خانواده پرورش و رشد کنند و نيز منافع مادي و معنوي طفل تأمين شود و از طرف ديگر پاسخي به نياز روحي زوجين سرپرست به فرزند باشد.
در جمهوري اسلامي ايران راجع به مسئله فرزند خواندگي قانون ومقررات خاصي به وضع و تصويب نگرديده است ليکن در قوانين ايران مقررات فرزند خواندگي پيش بيني شده است که اين مقررات تاکنون وسيله قوه مقننه صراحتاً نسخ نگرديده و مبانيت آنها با شرع مقدم اسلام اعلام نشده است، بنابراين در حال حاضر حکومت قانوني داشته و دردادگاهها مورد عمل قرار مي گيرد.

شرايط قانوني مربوط به فرزند خواندگي:


هر زن و شوهر مقيم ايران که داراي شرايط قانوني باشند مي توانند با توافق يکديگر و بنا به درخواست، طفلي را با تصويب دادگاه مطابق قانون سرپرستي نمايند.


واگذاري اطفال به منظور سرپرستي آنها صرفاً به زن و شوهر مقيم ايران که پنج سال تمام از تاريخ ازدواجشان گذشته باشد و از اين ازدواج صاحب فرزند نشده باشند و داراي صلاحيت اخلاقي و امکان مالي باشند و مبتلا به بيماريهاي واگير و صعب العلاج و معتاد به الکل يا مواد مخدر و ساير اعتيادات مضر نباشند و سن آنها حداقل 30 سال تمام باشد صورت مي گيرد. يعني زوجين مزبور مي توانند با توافق همديگر و با تصويب دادگاه طفل يا اطفالي که سن آنها کمتر از 12 سال تمام باشد و پدر و يا جد پدري يا مادر آنان شناخته نشده و يا در قيد حيات نيستند و يا از زمره کودکاني باشند که به مؤسسه عام المنفعه اي سپرده شده و سه سال تمام والدين يا جد پدري مراجعه نکرده براي سرپرستي در اختيار بگيرند، توضيح اينکه اگر متقاضيان مقيم خارج از کشور باشند اجابت درخواست آنان منوط به اقامت در ايران و رعايت مقررات ايران خواهد بود. بنابراين قانون اقامت زوجين در ايران را شرط واگذاري طفل دانسته نه تابعيت آنها را.

نحوه و کيفيت درخواست فرزند خواندگي از دادگاه صالح:

متقاضي فرزند خواندگي طبق قانون زن و شوهري مي تواند باشد که فاقد فرزند هستند و واجد شرايط قانوني باشند. آنان مي توانند مشترکاً تقاضانامه سرپرستي را مطابق نمونه ذيل تهيه و تنظيم، تسليم دادگاه عمومي محل اقامت خود نمايند.

رياست محترم دادگاه عمومی ...........
احتراما اينجانبان........................ فرزند...................دارای شناسنامه متولد ................از سال........... بایکدیگر ازدواج کرده ایم و صاحب فرزند مشترکی نشده ایم و تمایل داریم یک پسر/دختر بنام..............را جهت سر پرستی از اداره بهزیستی در اختیار بگيريم و اداره یاد شده موافقت خود را با واگذاری کودک به ما اعلام نموده است لذا در خواست صدور قرار موقت سرپرستی کودک یاد شده را داریم ضمنا مدارک پیوست است.

دوره آزمايشي و حکم سرپرستي دائم:

دادگاه پس از وصول پرونده رسيدگيهاي قانوني را انجام مي دهد براي ششماه بصورت آزمايشي طفل را در اختيار سرپرستان قرار مي دهد چنانجه زوجين دوران آزمايشي را با موفقيت سپري نمودند دادگاه بنا به درخواست کتبي آنان حکم قطعي سرپرستي صادر مي کند و موضوع را ره اداره ثبت احوال ابلاغ مي کند تا در شناسنامه زوجين و طفل درج و شناسنامه جديد براي طفل مورد سرپرستي صادر شود. البته اين شناسنامه راي زوجين نسب ايجاد نمي کند و موجب ايجاد حق توارث بين زوجين و طفل نخواهد بود. یعنی زوجين و طفل در صورت فوت از يکديگر ارث نمی برند.

سرپرستي زوجين:

سرپرست شامل يک دوره ششماهه آزمايشي است چنانچه آنان اين دوره را با موفقيت به پايان ببرند دادگاه حکم قطعي سرپرستي را صادر مي کند و موضوع را به اداره ثبت احوال ابلاغ تا در شناسنامه زوجين و طفل مراتب سرپرستي را درج نمايند و شناسنامه جديد براي طفل مورد سرپرستي صادر شود.

حقوق متقابل زوجين سرپرست و فرزند خوانده:

1- وظايفي که براي والدين در قانون مدني، نسبت به فرزندان پيش بيني شده اعم از دادن نفقه و تربيت و احترام به والدين براي سرپرستان نيز برقرار مي شود.
2- زوجين سرپرست تکليف دارند نسبت به ثبت موضوع فرزند خواندگي در فرزند خواندگي درشناسنامه هاي خود و طفل و دريافت شناسنامه جديد براي طفل، فقط با مشخصات زوجين سرپرست استفاده از نام خانوادگي زوج اقدام نمايند.
3- در موردي که بين زوجين سرپرست اختلاف زناشويي بوجود آيد که منجر به طلاق شود هر يک از زوجين سرپرست از جهت نحوه برخورد با کودک بايد تابع نظر و حکم دادگاه باشند.
5- زوجين سرپرست حق همراه بردن طفل تحت سرپرستي خود را به خارج از کشوربا جلب موافقت دادستان دارند.
6- اگر طفل داراي اموالي باشد، اداره اموال او و نمايندگي قانوني وي برعهده زوجين سرپرست است مگر آنکه دادگاه ترتيب ديگري اتخاذ نمايد.
7- طفل مورد سرپرستي نيز وظيفه دارد مانند فرزند واقعي، حقوقي که والدين واقعي بر فرزندان خود دارند از جمله احترام به آنها و تربيت پذيري و عدم اقدام به امور مختلف بدون اجازه و صلاحديد آنان براي زوجين سرپرست قائل باشند.

حکم سرپرستي دائم زوجين در موارد زير فسخ مي شود:

1- در صورتي که سوء رفتار يا عدم اهليت و شايستگي هر يک از زوجين سرپرست براي نگاهداري و تربيت طفل تحت سرپرستي، محرز باشد اين موضوع در دادگاه نيز ثابت شود به تقاضاي دادستان حکم سرپرستي فسخ مي شود.
2- در صورتيکه سوء رفتار طفل براي هر يک از زوجين قابل تحمل نباشد، همچنين در موردي که سرپرست، قدرت و استطاعت مالي براي تربيت و نگاهداري طفل را از دست داده باشد سرپرست مي تواند تقاضاي فسخ سرپرستي را از دادگاه نمايد.
3- موافقت زوجين سرپرست با پدر و مادر واقعي طفل صغير که بعداً پيدا شده باشند.




منبع:بلاگ مقالات علمی حقوقی