اظهارنامه و كاربردهاي آن
اثبات پرداخت نفقه يكي از ابهام‌ها و پيچيدگي‌هاي جدي قانون است كه در موارد فراواني هم قاضي‌هاي دادگاه خانواده، هم وكلا و هم مردان را سردرگم مي‌كند. اين مساله كه مرد چگونه بايد ثابت كند كه به همسر خود نفقه پرداخت كرده؟ يكي از سخت‌ترين مراحل پرونده‌هاي نفقه است. مرداني هستند كه هزينه‌هاي فراواني براي همسر خود انجام داده‌اند، اما به دليل اين‌كه مرسوم نيست مرد هنگام پرداخت نفقه به همسر خود از او رسيد بگيرد، چيزي براي اثبات وجود ندارد. مردان نيز از چنين مساله‌اي تنها زماني با خبر مي‌شوند كه سر و كار آنها به دادگاه بيفتد و در مقابل قاضي قرار بگيرند. زماني هم كه مرد اين حرف‌ها را در دادگاه عنوان مي‌كند، برخي از قاضي‌ها به طنز مي‌گويند: همسر من هم الان مي‌تونه از من بابت نفقه شكايت كنه چون من الان 30 ساله بهش نفقه دادم، اما سندي ندارم! به اين ترتيب حتي اگر مرد منزل مشتركي هم داشته باشد كه براي مدتي مشخص اجاره كرده باشد، تا وقتي نتواند سندي مبني بر پرداخت پول نقد به همسرش به دادگاه ارائه كند، از نظر دادگاه محكوم است.
مردان چگونه به پرداخت نفقه محكوم نمي‌شوند؟
قانون درباره پرونده‌هاي خانوادگي معمولا براي هر دو طرف امكانات و مزيت‌هايي در نظر مي‌گيرد كه با استفاده از آن مي‌توانند حقوق قانوني خود را اثبات كنند. يكي از ابزارهاي قانوني هم كه در زمان شكايت نفقه به كار مي‌آيد ارسال اظهارنامه است. اظهارنامه، برگه‌اي حقوقي است كه از دادگاه‌هاي حقوقي محدوده سكونت يا شغل يكي از طرفين قابل ارسال است و در آن فرد مجموعه اظهارات خود را خطاب به طرف مقابل نوشته و براي او ارسال مي‌كند.
اين برگه براي زنان و مرداني كه به شكل حرفه‌اي به دادگاه رفت و آمد مي‌كنند يا با مشاوره‌هاي درست، اطلاعات خوبي درباره پرونده‌هاي خانوادگي كسب مي‌كنند، كاملا آشناست و چنين زنان و مرداني از مزيت‌هاي آن كاملا باخبرند. چنين مرداني معمولا پس از آن‌كه همسرشان زندگي خانوادگي را ترك كرد، براي او اين برگه حقوقي را ارسال مي‌كنند. متن رايج در چنين مواردي اين‌گونه است: «حضور همسر گرامي‌ام، سركار خانم... سلام عليكم. همان‌گونه كه مسبوق خاطر مي‌باشد، بنده و جنابعالي در تاريخ ... به عقد دائم يكديگر درآمديم. مستندا به ماده 1102 و 1103 قانون مدني به محض وقوع عقد زوجين مكلف به ايفاي وظايف زوجيت و زناشويي نسبت به يكديگر هستند. متاسفانه جنابعالي از تاريخ... منزل تهيه شده توسط بنده/ منزل مسكوني مشترك به نشاني: ... را ترك نموده ايد و با وجود تامين نفقه شما از سوي بنده، حاضر به زندگي مشترك نشده‌ايد و مراجعه‌هاي بنده را نيز بي‌پاسخ گذاشته‌ايد. بدين وسيله به شما اعلام مي‌كنم ظرف مدت 48 ساعت يا سه روز يا هر مدت ديگر بعد از مشاهده اين اظهارنامه به منزل مشترك مراجعه و نسبت به ايفاي وظايف زندگي مشترك اقدام كنيد. در غير اين صورت جنابعالي به واسطه عدم تمكين مستندا به مادتين 1102، 1103، 1108، 1114 قانون مدني محروم از دريافت نفقه خواهيد بود.»
البته در انتهاي اظهارنامه مي‌توان مطالب ديگري هم نوشت. مثلا مرد مي‌تواند مبلغي به حساب همسرش بريزد و در همين اظهارنامه عنوان كند اين مبلغ هم بابت نفقه پرداخت شده است. اين برگه به نشاني همسر ارسال ميشود. اگر در همان زمان زن يا يكي از بستگان در منزل حضور داشته باشند مي‌توانند توضيحات خود را در سمت چپ برگه بنويسند و آن را به مامور ابلاغ بدهند. راه ديگر هم اين است كه زن در پاسخ به اين اظهارنامه، اظهارنامه جديدي بنويسد و دلايل و توضيحات خود را براي همسرش ارسال كند.
برگه مذكور به دليل آن‌كه در دادگاه رسمي ثبت و براي آن تمبر باطل ميشود، از اعتبار برخوردار است و مورد توجه دادگاه قرار مي‌گيرد؛ البته بيشتر مردان ابتداي اختلاف‌هاي خانوادگي تا پيش از حضور در دادگاه با اظهارنامه آشنايي ندارند و به همين دليل يا اظهارنامه را ارسال نمي‌كنند يا اين‌كه زماني ارسال مي‌كنند كه ديگر دادگاه تشكيل شده و كار از كار گذشته است.
