يكصد و پنجاه موضوع از احاديث اهل بيت ويژه مبلّغان
پيشگفتار
هيچ يك از علوم و دانشهاى بشرى منزّه از عيب نيست چه اينكه آراء و نظريات دانشمندان نيز مبرّا از نقص نيست و بر هر انسان خردمندى اين حقيقت به وضوح به اثبات رسيده است كه تنها علم و دانشى مصون از اشتباه است كه نشاءت گرفته از عالم غيب باشد و از لسان معصوم صادر شده باشد. از اين رو امام باقر عليه السلام فرمودند: به شرق يا غرب رويد علم صحيح و مطابق با واقع را جز از ما اهل بيت نمى يابيد. شرّقا و غرّبا فلا تجدان علما صحيحا الاّ شيئا خرج من عندنا(1)
اگر دلهاى ما مرده است به واسطه سخن امامان معصوم عليهم السلام مى توان آن را زنده نمود. انّ حديثنا يحيى القلوب (2) اگر روح ما مريض است به واسطه ياد آنان مى توان آن را شفا بخشيد ذكرنا اهل البيت شفاء من الوعك و اگر قلوب ما را زنگار گناه گرفته به سبب سخنان آن بزرگواران مى توان آن را جلا و صفا داد و اگر جان ما به خاطر عصيان خداوند تاريك شده مى توان به وسيله كلام نورانى مشاعل هدايت آن را روشن نمود. كلامكم نور(3).
اگراز ديدگاه اسلام انسان موظف است محكم و متقن سخن بگويد: قولوا قولاً سديدا(4)
و اگر نيكوترين سخن آن است كه از اتقان و استوارى ويژه برخوردار باشد. احسن القول السداد(5).
و اگر سخن سديد و كلام متقن آن است كه بر طبق صواب و حكمت صادر شود:سدّد السنتنا بالصواب و الحكمة (6)
چه بهتر كه هم خود با سخنان صواب معصومين عليهم السلام آشنا شده و هم جامعه اسلامى را با سخنان حكمت آميز وحى آشنا سازيم و در تبليغ خود از سخنان افرادى بهره ببريم كه زندگى آنها سرتاپا علم و دانش بود.هم عيش العلم و موت الجهل (7) پس از آنكه كتاب يكصد و پنجاه موضوع از قرآن كريم ويژه مبلغان منتشر و مورد استقبال سروران عزيز روحانى قرار گرفت بعضى از دوستان چنين پيشنهاد دادند كه مناسب بود در ذيل هر بحثى نكاتى از قرآن كريم مطرح شود كه كتاب هزار يك نكته را در اين راستا به فضل الهى نوشتم لكن بعد از انتشار آن برخى ديگر از دوستان پيشنهاد كردند كتابى نيز همانند يكصد و پنجاه موضوع از قرآن از احاديث اهل بيت عليهم السلام نوشته شود تا مبلغان گرانقدر و طلاب عزيز در امر ارزشمند تبليغ از آن بهره جويند كه بحمداللّه توفيق رفيق گشت و اين مقصود به پايان رسيد.
نكته قابل توجه اينكه در ذيل موضوعات حداقل يك سخن و داستان روائى تحت عنوان اشاره مطرح شده است و از ترجمه روايات به خاطر رعايت اختصار و ويژه بودن مخاطبان پرهيز شده است .
اميدوارم خداوند متعال ما را جزء متمسكّين به قرآن و عترت قرار دهد و سعادت دنيا و آخرت را نصيب همگان بفرمايد در پايان از مركز فرهنگى درسهايى از قرآن كه مساعدت لازم را در نشر اين اثر نمودند صميمانه تشكر مى نمايم .
قم پاييز 1380
اكبر دهقان
مسائل اعتقادى
خداشناسى
1 نظام هستى دليل بر خداوند متعال
قال على عليه السلام : ... فانظر الى الشمس و القمر و النبات و الشجر و الماء و الحجر و اختلاف الليل و النهار ... فالويل لمن انكر المقدّر و جحد المدبر....بحار / 3 / 26
2 دليل بر اثبات توحيد
سئل زنديق عن الصادق عليه السلام ما الدليل على صانع العالم فقال : وجود الافاعيل التى دلّت على انّ صانعها صنعها. الا ترى انّك اذا نظرت الى بناء مشيّد علمت انّ له بانيا و ان كنت لم تر البانى و لم تشاهده .توحيد2 44
3 دليل بر حدوث نظام هستى
قد سئل الرضا عليه السلام عن الدليل على حدوث العالم فقال : انت لم تكن ثم كنت و قد علمت انّك لم تكوّن نفسك و لاكوّنك من هو مثلك . توحيد / 52
4 شناخت خداوند
قال على عليه السلام : عرفت الله سبحانه بفسخ العزائم و حلّ العقود و نقض الهمم .
نهج البلاغه /حكمت 250
5 ديدن خداوند از راه قلب
ساءل رجل عن الباقر عليه السلام عن رؤ ية الله فقال عليه السلام : لم تره العيون بمشاهدة الابصار ولكن راءته القلوب بحقائق الايمان .بحار / 4 /2 6
6 يگانگى خداوند
قال على عليه السلام : و اعلم يا بنىّ انه لو كان لربّك شريك لا تتك رسله و لراءيت آثار ملكه و سلطانه و لعرفت افعاله و صفاته و لكنّه اله واحد.محجّة البيضاء / 1 / 213
7 رزق و معرفت خداوند
قال الصادق عليه السلام : ما اقبح بالرجل ياءتى عليه سبعون سنة او ثمانون سنة يعيش فى ملك الله و ياءكل من نعمه ثم لا يعرف الله حق معرفته .بحار / 4 / 54
8 صفات ثبوتى خداوند
الف علم و حيات
قال الصادق عليه السلام : ان الله علم لاجهل فيه حيات لاموت فيه نور لاظلمة فيه .
توحيد/137
... كنت عند ابى عبدالله فقلت الحمد لله منتهى علمه فقال عليه السلام لا تقل ذلك فانّه ليس لعلمه منتهى . توحيد / 134
ب قدرت
عن ابى عبدالله قال : قيل لامير المؤ منين هل يقدر ربّك ان يدخل الدنيا فى بيضة من غير ان يصغر الدنيا او يكبر البيضة قال : ان الله تبارك و تعالى لا يُنسب الى العجز و الّذى ساءلتنى لا يكون . توحيد / 130
9 صفات سلبى
عن حمزة بن محمد قال : كتبت الى الحسن عليه السلام اساءله عن الجسم و الصورة فكتب عليه السلام سبحان من ليس كمثله شى ء لا جسم و لا صورة .توحيد / 97
10 عدم محدوديت صفات خداوند
قال على عليه السلام : ... الذى لايدركه بُعد الهمم و لا يناله غوص الفطن الذى ليس لصفته حد محدود و لا نعت موجود .... نهج البلاغه / خطبه1 52
11 صفات ذاتى
قال الرضا عليه السلام : ... لم يزل الله عزّوجلّعليماقادراحيا قديما سميعابصيرالذاته .توحيد/140
اشاره
شخصى به حضرت صادق عليه السلام عرضه داشت مرا به توحيد راهنمايى فرماييد. حضرت فرمودند: آيا سوار كشتى شده اى در حالى كه كشتى شكسته شود و در آن هنگام كسى نباشد كه تو را نجات دهد و شناگرى كه تو را بى نياز نمايد، گفت : آرى . امام فرمودند: آيا در آن زمان قلب تو به موجودى متوجه شد كه قادر باشد تو را از اين مهلكه نجات دهد؟ عرض كرد: آرى ، حضرت فرمودند: همان چيزى كه قلب تو به سوى آن متوجه شد خداوند متعال است . بحار / 89 / 232
آثار شناخت خداوند
1 راه شناخت خداوند
قال على عليه السلام : من عرف نفسه عرف ربه . غرر الحكم /7 946
2 برترين شناخت
قال على عليه السلام : معرفة الله سبحانه اعلى المعارف . غرر الحكم / 9864
3 حقيقت شناخت
قال الحسين عليه السلام : جاء رجل الى رسول الله صلّى اللّه عليه و آله و قال : ما راءس العلم ؟ قال عليه السلام : معرفة الله حق معرفته . قال : و ما حق معرفته ؟ قال عليه السلام : ان تعرفه بلا مثال و لا شبيه و تعرفه الها واحدا خالقا قادرا اولا و آخرا ظاهرا و باطنا لا كفو له و لا مثل له .
4 شناخت خداوند به خودش جامع الاخبار / 36
قال زين العابدين عليه السلام : بك عرفتك و انت دللتنى عليك و دعوتنى اليك و لولا انت لم ادر ما انت . دعاى عرفه
5 ناتوانى انديشه ها از شناخت خداوند
قال زين العابدين عليه السلام : عجزت العقول عن ادراك كنه جمالك ... و لم تجعل للخلق طريقا الى معرفتك الاّ بالعجز عن معرفتك . بحار / 94 /1 50
6 آثار شناخت خداوند
الف ترس و خشيت ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من كان بالله اعرف كان من الله اخوف .بحار / 70 / 393
ب دعاواظهارنياز؛ قال على عليه السلام : اعلم الناس بالله اكثرهم له مساءلة .غررالحكم /3260
ج اعتدال خوف و رجا؛ قال على عليه السلام : ينبغى لمن عرف الله سبحانه ان لا يخلوا قلبه من رجائه و خوفه . غرر الحكم / 10926
د تلاش براى آخرت ؛ قال على عليه السلام : عجبت لمن عرف ربه كيف لا يسعى لدار البقاء.غرر الحكم / 6265
ه بى نيازى از مردم ؛ قال على عليه السلام : من سكن قلبه العلم بالله سكنه الغنى عن خلق الله . غرر الحكم / 8896
و رضايت به مقدرات الهى ؛ قال الصادق عليه السلام : انّ اعلم الناس بالله ارضاهم بقضاء الله عزّ و جلّ. تنبيه الخواطر / 2 / 184
اشاره
ابوشاكر ديصانى كه از منكران توحيد بود به هشام بن حكم گفت : در قرآن كريم آيه اى وجود دارد كه عقيده ى ما (دوگانه پرستى ) را تصديق مى كند؛ (و هو الذى فى السماء اله و فى الارض اله ) زخرف / 84؛ يعنى در آسمان معبودى وجود دارد و در زمين معبود ديگر. هشام گويد خدمت امام صادق عليه السلام رسيدم و جريان را به امام گفتم . امام فرمود: هنگامى كه به او رسيدى از او بپرس نام تو در كوفه چيست ؟ گويد فلان به او بگو نام تو در بصره چيست ؟ گويد فلان ، سپس در پاسخ او بگو پروردگار ما نيز همين گونه است . در آسمان (اله ) است در زمين نيز نام او (اله ) است . هشام گويد وقتى اين پاسخ را براى او بيان كردم گفت : اين سخن تو نيست از حجاز آورده اى ؛ (هذه نقلت من الحجاز). سفينة البحار / 1 / 157
فلسفه نبوّت
1 تكامل
قال الصادق عليه السلام للزنديق الذى ساءله من اين اثبت الانبيا؟: انّا لمّا اثبتنا انّ لنا خالقا صانعا متعاليا عنّا و عن جميع ما خلق و كان ذلك الصانع حكيما متعاليا لم يجز ان يشاهده خلقه ... ثبت ان له سفراء فى خلقه يعبرون عنه الى خلقه و عباده و يدلّونهم على مصالحهم و منافعهم و ما به بقاؤ هم و فى تركه فناؤ هم .... كافى / 1 / 168
2 نجات از طاغوت
قال على عليه السلام : انّ الله تبارك و تعالى بعث محمدا بالحقّ ليخرج عباده من عبادة عباده الى عبادته و من عهود عباده الى عهوده و من طاعة عباده الى طاعته و من ولاية عباده الى ولايته .... كافى / 8 / 386
3 تزكيه اخلاق
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : بعثت بمكارم الاخلاق و محاسنها. بحار / 16 / 287
4 اتمام حجت
قال الصادق عليه السلام : لما سئل عن النبوة : لئلا يكون للناس على الله حجة من بعد الرسل و لئلاّ يقولوا ما جاءنا من بشير و لا نذير.... بحار / 11 / 39
اشاره
خداوند پيامبران خود را مبعوث فرمود و رسولان خود را پى در پى اعزام نمود تا وفادارى به پيمان فطرت را از آنان باز جويند و نعمت هاى فراموش شده را به ياد آورند و با ابلاغ احكام الهى حجت را بر آنها تمام نمايند و توانمندى هاى پنهان شده عقل ها را آشكار سازند.
فبعث فيهم رسله و واتر اليهم انبيائه ليستاءدوهم ميثاق فطرته و يذكّروهم منسّى نعمته و يحتجّوا عليهم بالتبليغ و يثيروا لهم دفائن العقول ....نهج البلاغه / خطبه 1
سيره ى انبياء:
1 انس با تهجد؛
قال الباقر عليه السلام : ... و اعلموا انه لم ياءت نبى قط الاّ خلا بصلاة الليل و لا جاء نبى قط بصلاة الليل فى اول الليل . كنز العمال / 5 / 73
2 مكارم اخلاق ؛
قال الصادق عليه السلام : ان الله تبارك و تعالى خصّ الانبياء بمكارم الاخلاق فمن كانت فيه فليحمد الله على ذلك و من لم تكن فيه فليتضرع الى الله و ليسئله اياه قال قلت جعلت فداك و ما هى ؟ الورع و القنوع و الصبر و الشكر و الحلم و الحياء و السخاء و الغيرة و البرّ و صدق الحديث و الامانة . امالى مفيد / 192
3 علم ؛
عن ابى عبدالله عليه السلام : ان العلماء ورثة الانبياء و ذلك انّ الانبياء لم يورثوا درهما و لا دينارا و انما اورثوا احاديث من احاديثهم فمن اخذ بشى ء منها فقد اخذ حظا وافرا.كافى / 1 / 60
4 انفاق ؛
عن ابى عبدالله عليه السلام : قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لم نبعث لجمع المال ولكن بعثنا لانفاقه . مشكاة الانوار / 183
5 امانتدارى ؛
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اداء الحقوق وحفظ الامانات دينى ودين الانبياء.
كنز العمال / 1 / 480
6 مدارا با دشمنان ؛
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : انّ الانبياء انما فضّلهم الله على خلقه لشدة مداراتهم لاعداء دين الله . بحار / 75 / 401
7 رهبرى مردم ؛
قال الصادق عليه السلام : ما بعث الله نبيا قطّ حتى يسترعيه الغنم يعلّمه بذلك رعى الناس . بحار / 11 / 64
8 تحمل سختى ها؛
قال على عليه السلام : ... قد اختبرهم الله بالمخمصة و ابتلاهم بالمجهدة و امتحنهم بالمخاوف و مخضهم بالمكاره . نهج البلاغه / خطبه 192
9 بهداشت ؛
عن ابى عبدالله عليه السلام قال : اربع من سنن المرسلين السواك و الحناء و الطيب و النساء. مكارم الاخلاق / 41
10 سخن گفتن به اندازه فهم مردم ؛
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : انا امرنا معاشر الانبياء ان نكلّم الناس بقدر عقولهم . بحار / 2 / 69
نكته : در روايات علت گزينش حضرت ابراهيم عليه السلام براى مقام دوستى با خداوند امور مختلفى بيان شده است :
الف قال الرضا عليه السلام : لانّه لم يردّ احدا و لم يساءل احدا قطّ غير الله تعالى .
ب قال الصادق عليه السلام : لكثرة سجوده على الارض .
ج قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله لا طعامه الطعام و صلاته بالليل و الناس نيام .
د قال العسكرى عليه السلام : لكثرة صلاته على محمد و آل محمد. سفينة / 1 / 281
اشاره
مردى خدمت پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله آمد و عرض كرد علاقه من به شما از خودم و فرزندانم بيشتر است زيرا در منزل از شما ياد نمودم طاقت نياوردم تا اينكه آمدم و شما را زيارت نمودم هم اكنون به ذهن من رسيده كه اگر در بهشت شما در مقام عالى باشيد و من نتوانم خدمت برسم چه كنم ؟
جبرئيل نازل شد و آيه شريفه (من يطع الله و الرسول فاولئك مع الذين انعم الله عليهم من النبيّين والصديقين و الشهداء و الصالحين و حسن اولئك رفيقا) را براى پيامبر اكرم به عنوان وحى آورد. درالمنثور / 2 / 588
سيره ى پيامبر اكرم 9
1 ياد خداوند ؛
لا يقوم و لا يجلس الاّ على ذكر الله .
2 حق گويى ؛
و لا يقول فى الغضب و الرضا الاّ الحق ينفذ الحق و ان عاد ذلك بالضرر عليه او اصحابه .
3 شرح صدر ؛
اوسع الناس صدرا.
4 سلام به كودكان ؛
يمرّ على الصبيان فيسلم عليهم .
5 اجابت دعوت ؛
يجيب دعوة الحر و العبد.
6 پذيرفتن هديه ؛
يقبل الهديه و لو انها جرعة لبن و يكافى ء عليها.
7 عيادت مريض ؛
يعود المرضى فى اقصى المدينه .
8 تشييع جنازه ؛
يشهد الجنائز.
9 ايثار؛
لم يشبع من خبز برّ ثلاثة ايام متوالية حتى لقى الله تعالى ايثارا على نفسه لا فقرا و لا بخلا.
10 علاقه به عطر و بوى خوش ؛
يحب الطيب و لم يكن فى طريقة فيتبعه احد الاّ عرف انه قد سلكه من طيب عرفه .
11 تكريم از اهلفضيلت ؛
يكرم اهل الفضل فى اخلاقهم يتاءلف اهل الشرف بالبرّ لهم .
12 مزاح و تبسم ؛
يمزح و لا يقول الا حقا و يضحك من غير قهقهة .
13 شيوه نشستن ؛
اكثر ما يجلس مستقبل القبلة يجلس على الارض و ينام عليها و ياءكل عليها.
14 مهمانى ؛
اذا دخل منزلا قعد فى ادنى المجلس اليه حين يدخل .
15 پذيرايى ؛
يكرم من يدخل عليه حتى ربمابسط ثوبه ويؤ ثر الداخل بالوسادة التى تحته .
16 سخن گفتن ؛
اذا حدّث بحديث تبسّم فى حديثه .
17 نگاه كردن ؛
يقسّم لحظاته بين اصحابه فينظر الى ذا والى ذا بالسويّة لا يثبت بصره فى وجه احدٍ.
18 غذا خوردن ؛
لا ياءكل الحار ياءكل مما يليه و ياءكل باصابعه الثلاث ما ذمّ طعاما قط لكن ان اعجبه اكله و ان كرهه تركه .
19 خوابيدن ؛
ينام على الحصير.
20 برخورد با دوستان ؛
يدعوا اصحابه بكنّاهم اكراما لهم و استمالة لقلوبهم يجلس بين اصحابه مختلطا بهم كانّه احدهم .
21 پوشيدن لباس ؛
يلبس من الثياب ما وجد من ازار و رداء و قميص و كان اكثر لباسه البياض .
22 عدم انتظار از احترام ؛
اصحابه لا يقومون لما عرفوا من كراهته لذلك .
23 استقبال از مهمان ؛
لا يجلس اليه احد و هو يصلى الاّ خفف صلاته و اقبل عليه .
24 تواضع ؛
اشد الناس تواضعا اسكتهم فى غير كبر. يخصف النعل يرقع الثوب يحلب الشاة يطحن مع الخادم اذا اعيى .
25 پذيرفتن عذر؛
يقبل معذرة المعتذر اليه .
26 بر آوردن نياز مردم ؛
ما ياءتيه احد حرا كان او عبدا او امة الاّ قام فى حاجته .
27 عدم تقيدبه مركب سوارى ؛
يركب ماامكنه مرة فرسا و مرّة بعيرا و مرة حمارا.
28 تحمل گرسنگى ؛
يعصب الحجر على بطنه من الجوع .
29 مجالست بامستمندان ؛
يجالس الفقراء ويؤ اكل المساكين . لايحقّرمسكينالفقره و زمانته .
30 توجه به آخرت ؛
لا يهوله شى ء من امر الدنيا خرج من الدنيا لم يضع لبنة على لبنة عرضت عليه الدنيا فابى ان يقبلها.
31 حفظ زبان ؛
يخزن لسانه الاّ فيما يعنيه . طويل السكوت لا يتكلم فى غير حاجة .
32 اعراض از نادان ؛
يعرض عمن تكلم بغير جميل .
33 خريد براى منزل ؛
لا يمنعه الحياء ان يحمل بضاعته من السوق الى اهله .
34 آغاز به مصافحه ؛
اذ لقى احدا من اصحابه بداءه بالمصافحة .
35 عدم خطا؛
لا يزّل و لا يخطئ فى شى ء مما يسوس به الخلق .
36 بردبارى ؛ 37- شجاعت ؛ 38- عدالت ؛ 39- حيا و عفت
40- سخاوت ؛
كان صلّى اللّه عليه و آله احلم الناس ، اشجع الناس ، اعدل الناس ، اعفّ الناس ، اسخى الناس . بحار / 16 / 150 226؛ محجة البيضاء / 4 / 123 162
اشاره
انس گويد: بر پيامبر وارد شدم ، فرمود: اجل من نزديك شده و علاقه من به لقاء الهى فراوان است . سپس فرمود: راحتى مؤ من ملاقات پروردگار است بعد حضرت گريه نمود. عرض كردم : چرا گريه مى كنيد؟ فرمود: به خاطر آنچه كه بعد از من بر امتم نازل مى گردد عرض كردم چه چيز بر امت وارد مى شود؟ فرمود: هوى پرستى ، قطع رحم ، علاقه به مال و اظهار بدعت . مستدرك / 2 / 64.
امامت
1 امام مايه كمال دين
قال الرضا عليه السلام : ... و امر الامامة من كمال الدين ... قال اللّه تعالى : (اليوم اكملت لكم دينكم ).(1)
2 امام خليفه خداوند
... ان الامامة خلافة الله و خلافة رسوله .(2)
3 امام مايه عزت مؤ منان
ان الامام زمام الدين و نظام المسلمين و صلاح الدنيا و عزّ المؤ منين .(3)
4 امام اساس اسلام
الامام اسّ الاسلام النامى و فرعه السامى .(4)
5 امام مبيّن و مجرى احكام الهى
بالامام تمام الصلوة و الزكاة و الصيام و الحج و الجهاد و توفير الفيى ء و الصدقات و امضاء الحدود و الاحكام و منع الثغور و الاطراف .(5)
6 امام مايه هدايت انسان ها
الامام البدر المنير و السراج الزاهر و النور الطالع و النجم الهادى فى غيابات الدّجى و الدليل على الهدى و المنجى من الردّى .(6)
7 امام پناهگاه انسان ها
الامام الامين الرفيق و الوالد الشفيق ... و مفزع العباد.(7)
8 امام امين الهى
الامام امين الله فى ارضه و خلقه و حجته على عباده ....(8)
9 امام مايه نظم جامعه دينى
الامام مطهّر من الذنوب مبرّء من العيوب مخصوص بالعلم موسوم بالحلم نظام الدين ....(9)
10 امام برتر از درك بشر
هيهات ، هيهات ضلت العقول و تاهت الحلوم و حارت الالباب و حصرت الخطباء و كلّت الشعراء و عجزت الادباء و عييت البلغاء و فحمت العلماء عن وصف شاءن من شاءنه او فضيلة من فضائله .(10) 1 10 تحف العقول / 5135 19
11 امام بزرگ ترين نعمت الهى
قال الصادق عليه السلام : فى قوله تعالى (... واذكروا الاء اللّه ...) اعظم نعم الله على خلقه هى ولايتنا. كافى / 1 / 169
12 لزوم شناخت امام
قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : من مات و لا يعرف امام زمانه مات ميتة الجاهليه .بحار / 23 / 89
13 شناخت امام عامل سعادت
قال على عليه السلام : انما الائمة قوام الله على خلقه ... و لا يدخل الجنة الاّ من عرفهم و عرفوه .نهج البلاغه / خطبه 152
14 امام گواه بر اعمال انسان ها
قال على عليه السلام : ان الله تبارك و تعالى طهّرنا و عصمنا و جعلنا شهداء على خلقه .كافى / 1 / 147
15 امام منشاء همه ى خوبى ها
قال الصادق عليه السلام : نحن اصل كلّ خير و من فروعنا كلّ برّ فمن البرّ التوحيد و الصلوة و الصيام .... كافى / 8 / 242
16 شناخت امام عامل پذيرفته شدن اعمال
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الزموا مودتنا اهل البيت . ... فوالذى نفس محمد بيده لاينفع عبدا عمله الاّ بمعرفتنا. امالى مفيد / 140
17 امام و علم به ظاهر و باطن قرآن
عن ابى جعفر عليه السلام : ما يستطيع احدان يدّعى انّ عنده جميع القرآن كلّه ظاهره و باطنه غير الاوصياء. بحار / 92 / 88
18 امام مظهر قدرت الهى
قال الباقر عليه السلام : ... انّ الله اقدرنا على ما نريد. بحار / 46 / 240
19 امام مظهر علم الهى
قال الكاظم عليه السلام : انّ الامام لا يخفى عليه كلام احد من الناس و لا طير و لا بهيمة و لا شى ء فيه الروح فمن لم تكن هذه الخصال فيه فليس هو بامام . تفسير صافى /1/362
20 شرايط و ويژگى هاى امام
قال الرضا عليه السلام : للامام علامات (ان ) يكون اعلم الناس و احكم الناس و اتقى الناس و احلم الناس و اشجع الناس و اسخى الناس و اعبد الناس . معانى الاخبار/102
اشاره
حضرت مهدى عليه السلام در پاسخ سعد بن عبدالله قمى كه پرسيد چرا امام معصوم را خداوند بايد انتخاب كند نه مردم ؟ فرمود: حضرت موسى عليه السلام با اين كه پيامبر بود هفتاد نفر از بهترين افراد را انتخاب كرد، در عين حال آنان تقاضاى ديدن خدا را كردند كه خداوند همه ى آنان را از بين برد و موسى عليه السلام مدهوش شد. پس وقتى كه منتخبين حضرت موسى عليه السلام صلاحيت نداشته باشند آيا منتخب مردم صلاحيت براى مقام امامت و عصمت را دارند؟ ((... علمنا انّ الاختيار لا يجوز الاّ لمن يعلم بما تخفى الصدور)).نور الثقلين / 2 / 76
سيماى اهل بيت :
1 همراهى با قرآن كريم
قال على عليه السلام : ان الله طهّرنا و عصمنا و جعلنا شهداء على خلقه و حجته فى ارضه و جعلنا مع القرآن و القرآن معنا لا نفارقه و لا يفارقنا.وسائل / 18/ 132
2 عصمت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ... هم المعصومون المطهرون الّذين لا يذنبون و لا يعصون .بحار / 23 / 19
3 مايه بركت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : بهم يرزق الله عباده و بهم يعمر بلاده و بهم ينزل القطر من السماء و بهم تخرج بركات الارض . بحار / 23 /1 9
4 انسان هاى برتر
و عنهم عليه السلام : نزّهونا عن الربوبية و ارفعوا عنا حظوظ البشريه ... فلا يقاس بنا احد من الناس . اثباة الهداه / 7 / 478
5 اصلاح بندگان
قال الحسين عليه السلام : اللهمّ انّك تعلم انه لم يكن ما كان منا تنافسا فى سلطان و لا التماسا من فضول الحُطام ولكن لنردّ المعالم من دينك و نظهر الاصلاح فى بلادك و ياءمن المظلومون من عبادك و يعمل بفرائضك و سننك و احكامك . تحف العقول / 168
6 مفسّر قرآن
قال الحسين عليه السلام : نحن حزب الله الغالبون و عترة نبيه الاقربون و احد الثقلين الذين جعلنا رسول الله ثانى كتاب الله فيه تفصيل كل شى ء لا ياءتيه الباطل من بين يديه و لا من خلفه و المعوّل علينا فى تفسيره .وسائل / 18 /1 44
7 عفو و بخشش
قال الصادق عليه السلام : انا اهل البيت مروّتنا العفو عمّن ظلمنا. وسائل / 8 / 522
8 رضا و تسليم
قال الصادق عليه السلام : انا اهل البيت نجزع قبل المصيبة فاذا نزل امر الله رضينا بقضائه و سلّمنا لامره و ليس لنا ان نكره ما احبّ الله لنا. وسائل / 2 / 919
9 مايه نجات
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : مثل اهل بيتى مثل سفينة نوح من ركبهانجى فمن تخلف عنها غرق .احقاق الحق / 9 / 280
10 گواه بر خلق
قال الصادق عليه السلام : نحن الامة الوسطى و نحن شهداء الله على خلقه و حججه فى ارضه .نور الثقلين / 1 / 134
11 راهنمايان به سوى بهشت
قال الباقر عليه السلام : ال محمد ابواب الله و سبيله و الدعاة الى الجنة و القادة اليها و الادلاّء عليها الى يوم القيامة . نور الثقلين / 1 / 177
12 علم و دانش
قال الصادق عليه السلام : الراسخون فى العلم امير المؤ منين و الائمة من بعده .كافى / 1 / 213
13 شجره طيبه
قال الصادق عليه السلام : فى قوله تعالى : (الم تركيف ضرب اللّه مثلا كلمة طيبة كشجرة طيّبة ) رسول الله صلّى اللّه عليه و آله اصلها و اميرالمؤ منين فرعها و الائمة من ذريتها اغصانها و علم الائمة ثمرها و شيعتهم المؤ منون ورقها. نور الثقلين / 2 / 535
14 شفاعت
قال الرضا عليه السلام : غفران اللّه و رحمته بشفاعتنا اهل البيت . بحار / 102 / 36
15 مايه حيات
قال على عليه السلام : هم عيش العلم و موت الجهل يخبركم حلمهم (حكمهم ) عن علمهم و صمتهم عن منطقهم . غرر الحكم / 10062
اشاره
سيد حميرى مدتى معتقد به امامت محمد بن حنفيه بود و بعضى از گناهان را مرتكب شده بود، اما موفق به توبه شد و اشعار زيادى در مدح اهل بيت سرود. در لحظه ى احتضار اهل سنت و شيعه نزد او حاضر بودند يك مرتبه نقطه ى سياهى در صورت او پديدار شد و تمام صورت را گرفت . شيعيان ناراحت شدند، اما طولى نكشيد كه نقطه سفيدى پيدا شد و همه ى صورت را فرا گرفت و اين اشعار را در آن لحظه سرود:
كذب الزاعمون انّ عليّا لم ينجّى محبّه من هناءت
قد و ربى دخلت جنة عدن و عفى لى الاله عن سيّاءتى
فابشروا اليوم اولياء علّىٍ و تولّوا عليا بعد الممات
ثم من بعده تولّوا بنيه واحدا بعد واحد بالصفات
بعد از آن شهادتين را گفت و از دنيا رفت .
بحار/47 / 313
محبت به اهل بيت :
1 محبت به اهل بيت نشانه ى پاكى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من احبنا اهل البيت فليحمد الله على اول النعم قيل و ما اوّل النعم قال طيب الولادة و لا يحبّنا الاّ من طابت ولادته . مشكوة الانوار / 81
2 سودمند بودن محبت در مقاطع حساس
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : حبّى و حبّ اهل بيتى نافع فى سبعة مواطن اهوالهنّ عظيمة عند الوفاة و فى القبر و عند النشور و عند الكتاب و عند الحساب و عند الميزان و عند الصراط. بحار / 7 / 247
3 ترك معصيت نشانه ى محبت حقيقى
قال الباقر عليه السلام : يا جابر بلغ شيعتى عنّى السلام و اعلمهم انه لا قرابة بيننا و بين الله عزّ و جلّ و لا يتقرب الا بالطاعة يا جابر من اطاع الله و احبّنا فهو ولينا و من عصى الله لم ينفعه حبّنا. بحار / 71 / 179
4 محبت به اهل بيت و آمادگى براى گرفتارى
قال على عليه السلام : من احبّنا اهل البيت فليعدّ للفقر جلبابا. كنز العمال / 37615
قال رجل لمحمد بن على عليه السلام : و الله انى لاحبّكم اهل البيت . قال عليه السلام : فاتّخذ للبلاء جلبابا. بحار / 46 / 360
5 اثر محبت به حضرت على عليه السلام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : حبّ على ابن ابى طالب ياءكل الذنوب كما تاءكل النّار الحطب .بحار / 39 / 304
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : حبّ على ابن ابى طالب حسنة لا تضر معها سيئة و بغضه سيئة لا تنفع معها حسنة . بحار / 39 / 304
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لواجتمع الناس على حبّ على عليه السلام لماخلق الله النار. بحار/39/304
6 ضرورت محبت به اهل بيت
قال الرضا عليه السلام : كن محبا لال محمد و ان كنت فاسقا و كن محبا لمحبيهم و ان كانوا فاسقين .سفينة البحار / 2 / 12
7 محبت به اهل بيت حسنه در قيامت
قال على عليه السلام لعبدالله الجدلى : الا اخبرك بالحسنة التى من جاء بها امن من فزع يوم القيامة ؟ حبنا اهل البيت الا اخبرك بالسيئة التى من جاء بها اكبه الله تعالى على وجهه فى نار جهنم بغضنا اهل البيت ثم تلا امير المؤ منين عليه السلام : (من جاء بالحسنة فله خير منها و هم من فزع يومئذ ءامنون ...). بحار / 39 / 292
8 محبت به اهل بيت بهترين عبادت
قال الصادق عليه السلام : ان فوق كل عبادة عبادة و حبنا اهل البيت افضل عبادة . بحار / 27 / 91
9 محبت به اهل بيت اساس اسلام
قال الصادق عليه السلام : لكل شى ء اساس و اساس الاسلام حبنا اهل البيت . بحار / 27 / 91
10- انبياء و محبت اهل بيت عليهم السلام
الف ) قال الصادق : ما من نبىّ ولا رسول الاّ ارسل بولايتنا و بفضلنا على من سوانا
نورالثقلين /3/514
ب ) قال الباقر عليه السلام : وما من نبىّ و لاملك مقرّب الاّ كان يدين بمحبّتناسفينه /1/509
11 محبت به اهل بيت مايه ى سعادت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : هذا جبرئيل يخبرنى ان السعيد كل السعيد حق السعيد من احبّ عليا فى حياته و بعد موته . بحار / 27 /7 4
12 محبّت به اهل بيت و توفيق توبه : قال الصادق :
انّ محبّى آل محمد لا يموتون الا تائبين سفينه /2/428
13 آثار محبت به اهل بيت به هنگام مرگ
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من مات على حب آل محمد مات شهيدا من مات على حب ال محمد مات مغفورا له . من مات على حب آل محمد مات مؤ منا مستكمل الايمان من مات على حبّ آل محمد بشّره ملك الموت بالجنة ... بحار / 27 / 111
اشاره
الف شخصى خدمت امام صادق عليه السلام آمد و از فقر شكايت كرد. حضرت فرمودند: تو فقير نيستى آيا اگر به تو ثروت مادى فراوانى بدهند حاضر هستى با محبت ما عوض كنى ؟ گفت : خير. حضرت فرمود: بنا بر اين تو فقير نيستى . (فقير واقعى كسى است كه محبت امامان معصوم عليهم السلام را نداشته باشد)امالى طوسى / 297
ب حكم بن عتيبه گويد: شخصى آمد نزد امام باقر عليه السلام و گفت : جعلنى الله فداك فوالله انّى لاحبّكم و احبّ من يحبكم و والله ما احبّكم و احب من يحبكم لطمع فى دنيا و انى لابغض عدوكم فهل ترجوا لى جعلنى الله فداك . حضرت اين شخص را به نزديك خود طلبيد و فرمود: شخصى همين سؤ ال تو را از پدرم كرد، پدرم به او فرمود: هنگامى كه از دنيا رفتى بر پيامبر و على و حسن و حسين و على بن الحسين عليهم السلام وارد مى شوى و چشم تو به ديدن آن ها روشن خواهد شد.
سفينة البحار / 2 / 14
ج شخصى از خراسان براى زيارت امام باقر عليه السلام به مدينه آمد و پاى او صدمه ديده بود، گفت : سوگند به خدا نيامدم مگر به خاطر علاقه به شما. حضرت فرمود: و الله لو احبّنا حجر حشره الله معنا و هل الدين الاّ الحبّ. سفينة البحار / 2 / 20
منزلت اصحاب اهل بيت :
1 ابان بن تغلب
الف قال الباقر عليه السلام له (ابان ): اجلس فى مسجد المدينة افت للناس فانّى احب ان يرى شيعتى مثلك . سفينة البحار / 1 / 31
ب روى ابان عن ابى عبدالله عليه السلام ثلاثين الف حديث . سفينة البحار / 1 / 31
ج هنگامى كه خبر وفات ابان به امام صادق عليه السلام رسيد، آن بزرگوار فرمود: اما والله لقد اوجع قلبى موت ابان . سفينة البحار/ 1 / 32
2 بُريد عجلى 3 ابو بصير 4 محمد بن مسلم
الف روى عن جميل بن درّاج قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : بشّر المخبتين بالجنّة بريد بن معاويه العجلى و ابوبصير و محمد بن مسلم و زرارة اربعة نجباء. امناء الله على حلاله وحرامه لولا هولاء انقطع آثار النبوة واندرست .
سفينة البحار/1/261
ب قال الصادق عليه السلام : ... اوتاد الارض و اعلام الدين اربعة محمّد بن مسلم و بريد بن معاوية و ليث بن البخترى و زرارة بن اعين . سفينة البحار / 1 / 261
ج قال الصادق عليه السلام : ... هولاء حفّاظ الدين و اءُمناء ابى على حلال الله و حرامه و هم السابقون الينا فى الدنيا و السابقون الينا فى الا خرة . سفينة البحار / 1 / 261
5 زرارة بن اعين
قال الصادق عليه السلام : لفيض بن المختار ... فاذا اردت حديثنا فعليك بهذا الجالس و اومى بيده الى رجل من اصحابه و كان هو زرارة بن اعين .سفينة البحار / 3 / 460
6 حمران بن اعين
قال الباقر عليه السلام : له (حمران ) انت من شيعتنا فى الدنيا و الاخرة . سفينة البحار / 2 / 424
7 عبدالله بن ابى يعفور
الف عن ابى كهمش قال قلت لابى عبدالله عليه السلام عبدالله بن ابى يعفور يقرؤ ك السلام . قال : عليك و عليه السلام .... سفينة البحار / 6 / 41
ب قال الصادق عليه السلام : ما وجدت احدا يقبل وصيّتى و يطيع امرى الاّ عبدالله بن ابى يعفور. سفينة البحار / 6 / 41
ج عبدالله بن ابى يعفور گويد: قلت لابى عبدالله عليه السلام و الله لو فلقّت رمّانة بنصفين فقلت هذا حرام و هذا حلال لشهدت انّ الذى قلت حلال حلال و انّ الذى قلت حرام حرام . قال : رحمك الله رحمك الله . سفينة البحار / 6 / 42
8 يونس بن عبدالرحمن
راوى گويد ساءلت الرضا عليه السلام فقلت انى لا القاك كل وقت فعمّن آخذ معالم دينى ؟ قال : خذ عن يونس بن عبدالرحمن . سفينة البحار / 1 /1 86
9 ابوحمزه ثمالى
قال الرضا عليه السلام : ابوحمزه الثمالى فى زمانه كسلمان الفارسى فى زمانه و ذلك انّه خدم اربعة منّا على ابن الحسين و محمد بن على و جعفر بن محمد و برهة من عصر موسى بن جعفر عليهم السلام . سفينة البحار / 2 / 440
اشاره
عبدالله فضل هاشمى گويد: در محضر امام صادق عليه السلام بودم كه مفضل بن عمر وارد شد. حضرت او را به نزد خود طلبيد و فرمود: سوگند به خدا من به تو و كسانى كه تو را دوست دارند علاقه دارم . اى مفضل اگر همه اصحاب من همانند تو معرفت داشتند دو نفر با يكديگر اختلاف نمى كردند (يا مفضل لوعرف جميع اصحابى ما تعرف ما اختلف اثنان ) سفينه / 7 /1 08
شيعيان اهل بيت :
1 فضيلت شيعه
قال على عليه السلام : لقنبر ابشر و بشّر فواللّه لقد مات رسول الله صلّى اللّه عليه و آله و هو ساخط على امّته الاّ الشيعة الا و انّ لكل شى ء عروة و عروة الدين الشيعة الا و انّ لكل شى ء شرف و شرف الدين الشيعة الا و انّ لكل شى ء سيّد و سيّد المجالس مجالس الشيعة الا و انّ لكل شى ء اماما و امام الارض ارض تسكنها الشيعة . بحار / 68 / 65
2 علاقه امام معصوم به شيعيان
قال الصادق عليه السلام : والله انى احب ريحكم و ارواحكم و رؤ يتكم ... فاعينونا على ذلك بورع و اجتهاد. بحار / 68 / 65
3 ويژگى هاى شيعه
الف قال الصادق عليه السلام : شيعتنا اهل الورع و الاجتهاد و اهل الوفاء و الامانة و اهل الزهد و العبادة اصحاب احدى و خمسين ركعة فى اليوم و الليلة القائمون بالليل الصائمون بالنهار يزكّون اموالهم و يحجّون البيت و يجتنبون كلّ محرّم . بحار / 68 / 167
ب قال الصادق عليه السلام : انما شيعة علىّ من عفّ بطنه و فرجه و اشتدّ جهاده و عمل لخالقه و رجا ثوابه و خاف عقابه فاذا راءيت اولئك فاولئك شيعة جعفر. خصال /103
4 وظايف شيعه
قال الصادق عليه السلام : معاشر الشيعه كونوا لنا زينا و لا تكونوا علينا شينا قولوا للناس حسنا احفظوا السنتكم و كفّوها عن الفضول و قبيح القول . امالى صدوق / 327
5 شناخت شيعه
عن ابى عبدالله عليه السلام : امتحنوا شيعتنا عند مواقيت الصلوة كيف محافظتهم عليها و الى اسرارنا كيف محافظتهم لها عند عدوّنا و الى اموالهم كيف مواساتهم لاخوانهم فينا.سفينة البحار / 4 / 547
6 برطرف شدن غم از شيعه
قال زين العابدين عليه السلام : اذا قام قائمنا اذهب الله عزّ و جلّ عن شيعتنا العاهة .
7 منزلت شيعه بحار/52/ 317
قال الصادق عليه السلام : اعرفوا منازل شيعتنا على قدر روايتهم عنّا. بحار / 2 / 148
8 مرزبانى دانشمندان شيعه
عن العسكرى قال : قال الصادق عليه السلام : علماء شيعتنا مرابطون فى الثغر الذى يلى ابليس و عفاريته يمنعونهم عن الخروج على ضعفاء شيعتنا .... بحار / 2 / 5
9 امين بودن ثروتمندان شيعه
قال الصادق عليه السلام : مياسير شيعتنا امناؤ نا على محاويجهم . بحار / 72 / 27
10 شفاعت نمودن شيعه
قال الصادق عليه السلام : ان لشيعتنا الشفاعة فى اهاليهم . بحار / 24 / 273
11 بهترين اعمال شيعه
قال الجواد عليه السلام : افضل اعمال شيعتنا انتظار الفرج . بحار / 51 / 156
12 شفاعت امامان از شيعه
قال الصادق عليه السلام : اذا كان يوم القيامة و كلّنا الله بحساب شيعتنا.بحار / 7 / 264
13 برترين شيعيان
قال الرضا عليه السلام : ... انما شيعة امير المؤ منين الحسن و الحسين و سلمان و ابوذر و المقداد و عمار و محمد بن ابى بكر الذين لا يخالفوا شيئا من اوامره . بحار/ 22 / 330
14- شهر قم پناه شيعيان
قال ابوالحسن الاول عليه السلام قم عُشّ آل محمد و ماءوى شيعتهم و لكن سيهلك جماعة من شبابهم بمعصية آبائهم و الاستخفاف و السخريّة بكبرائهم و مشايخهم و مع ذلك يدفع الله عنهم شرّ الاعادى و كلّ سوء. سفينة /2/447
اشاره
الف سهل خراسانى از روى اعتراض به امام صادق عليه السلام عرض كرد: چرا قيام نمى كنيد با اين كه صدهزار نفر از شيعيان شما آمادگى مبارزه با دشمنان را دارند. حضرت دستور داد تنور آتش را روشن كنند بعد فرمود: برو در تنور بنشين . سهل گفت : مرا مسوزان حرف خود را پس گرفتم . در همين لحظه هارون مكى وارد شد. امام به او فرمود برو در تنور آتش بنشين ، اطاعت كرد. امام از سهل پرسيد چند نفر مانند هارون مكّى سراغ دارى ؟ گفت : به خدا قسم يك نفر را هم نمى شناسم .
سفينة البحار / 2 / 714
ب امام صادق عليه السلام به سدير صيرفى فرمود: اگر به تعداد اين گوسفندان من شيعه مى داشتم قيام مى كردم . سدير گويد وقتى آن ها را شمردم 17 عدد بودند. كافى /2/243
ج زراره گويد: با حمران بن اعين خدمت امام باقر عليه السلام رسيديم . گفتم : خود را همچون ميزان قرارداديم هر كس با ما موافقت كند او را دوست داريم . حضرت فرمود: در اين صورت آيات شريفه (الاّ المستضعفين من الرجال ...) (و آخرون مرجون لامر الله اما يعذبهم و اما يتوب عليهم ) و (آخرون اعترفوا بذنوبهم ) چه مى شوند؟ (بنابراين نمى توان از هر كسى كه شيعه نيست بيزارى جست ) كافى /2/282
د ابن مسعود گويد: بر پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله وارد شدم و سلام عرض كردم و گفتم حق را به من نشان دهيد (ارنى الحق لانظر اليه ) فرمود: وارد اتاق شو وقتى وارد شدم اميرالمؤ منين را در حال نماز ديدم كه مى فرمود: خدايا به حق محمد بنده تو گناهكاران از شيعيان مرا بيامرز اللهم بحقّ محمد عبدك اغفر للخاطئين من شيعتى بعد وارد بر پيامبر شدم ديدم پيامبر نيز در حال نماز مى گويد: خدايا به حق على بنده تو گناهكاران امت مرا بيامرز. اللهم بحق علىّ عبدك اغفر للخاطئين من امّتى .بحار / 40 / 43
سيره امام على عليه السلام
1 علم و دانش ؛
الف قال على عليه السلام : يا معشر الناس سلونى قبل ان تفقدونى فانّ عندى علم الاولين و الاخرين اما والله لوثنّى لى الوسادة لحكمت بين اهل التوراة بتوراتهم ....ارشاد / 1 / 35
ب قال على عليه السلام : ان هيهنا لعلما جمّا و اشار الى صدره ولكن طلاّبه يسير و عن قليل يندمون لوفقدونى . عيون اخبار الرضا / 1 / 205
ج قال على عليه السلام : و الله ما نزلت آيه الا و قد علمت فيما نزلت و اين نزلت و على من نزلت ان ربى وهب لى قلبا عقولا و لسانا طلقا سئولا.كنز العمال / 36404
