قرص طول عمر

قرصی مرکب از چهار داروی مختلف که می‌تواند میزان مرگ‌ومیر ناشی از حمله قلبی و سکته را در سرتاسر جهان به نصف کاهش دهد، این هفته در لندن وارد مرحله آزمایش انسانی می‌شود. این قرص چندکاره روزی یک عدد تا سال‌های بسیار رویای پزشکان بوده است، اما از آنجا که داروهای موجود در آن، از جمله آسپیرین، ارزان هستند، شرکت‌های داروسازی انگیزه مالی نداشتند که درگیر این کار شوند. اما اکنون تیم‌های بین‌المللی پژوهشگران با پشتیبانی سازمان Wellcom و بنیاد قلب انگلستان تنها چند سال با تبدیل رویای قرص چندکاره به واقعیتی دست‌یافتنی فاصله دارند. مشکلات ترکیب چهار دارو در یک قرص برطرف شده است و این قرص که «قرص قلب قرمز» نامیده شده، توسط شرکت هندی داروهای ژنریک دکتر ردی ساخته شده است. اکنون داوطلبان برای یک طرح آزمایشی ۱۲ هفته‌ای که تا ۷۰۰ نفر در شش کشور در آن شرکت دارند، به خدمت گرفته می‌شوند. اگر همه چیز خوب پیش برود، آزمایش اصلی با ۵ تا ۷ هزار نفر داوطلب در پایان سال آینده آغاز خواهد شد. آنتونی راجرز (A.Rodgers)، از مدیران بخش آزمایش‌های بالینی دانشگاه اوکلند و سرپرست این پروژه، می‌گوید رساندن قرص چندکاره به این مرحله کاری دشوار بود. «احتمال آنکه جریان اصلی صنعت داروسازی امروز این کار را بر عهده بگیرد بسیار ناچیز است. ما در فاصله ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ چند سال را صرف آن کردیم که تعدادی از شرکت‌ها را برای انجام این کار متقاعد کنیم، اما به هیچ‌جا نرسیدیم. اساسا کل مدل تجاری آنها حول مشتریانی است که برای آخرین داروی پرسروصدا و پرفروش سالی چند صد پوند هزینه می‌کنند. قرصی محتوی داروهای‌ اثبات‌شده که می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی‌ـ‌ عروقی را به نصف برساند و با ۲۰ پوند در سال می‌توان آن را تهیه کرد، برای آنها می‌تواند تهدیدی به شمار آید.» او این نکته را نیز اضافه کرد که یافتن منبعی برای تامین بودجه پژوهشی آن هم برای ایده‌ای نجات‌بخش که عبارت است از کاربرد داروهای موجود و بنابراین همان اندازه که نوآوری دارد به نحوه کاربرد هم مربوط می‌شود، دشوار بوده است.
«فرض کنید کسی با استفاده از داروهای ثابت‌شده موجود و قابل‌تهیه به راه‌حل معتبری برای پیشگیری از بیشتر انواع سرطان دست یابد، آیا می‌توانید تصور کنید که این همه طول بکشد تا به مرحله آزمایش برسد؟» مشتری معمول قرص چندکاره، مردی ۵۵ ساله یا زنی اندکی پیرتر است که سیگار می‌کشد. علل شایع بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی، سیگار کشیدن، اضافه وزن و بی‌تحرکی هستند. در انگلستان پزشکان برای افرادی که در خطر این بیماری‌ها هستند معجونی از داروها تجویز می‌کنند، به‌ویژه اگر قبلا دچار حمله قلبی شده باشند. اما اگرچه این داروهای پیشگیری‌کننده برای پایین‌آوردن فشار خون و کلسترول در سیستم بهداشت عمومی به راحتی قابل تهیه هستند، بعضی افراد به پزشک مراجعه نمی‌کنند و بعضی دیگر استفاده مداوم چندین دارو با هم را بسیار دشوار می‌یابند. در قرص چندکاره، آسپیرین، نوعی استاتین برای پایین آوردن کلسترول، یک بازدارنده ACE (آنزیم تبدیل آنژیوتنسین) و نوعی تیازید برای مقابله با فشار خون بالا یک‌جا موجود است. پروفسور سایمون تام (S.Thom) از مرکز بین‌المللی سلامت گردش خون در ایمپریال کالج لندن که شاخه انگلیسی این آزمایش در آن تشکیل می‌شود و همین هفته نخستین داوطلب در آنجا مصرف قرص‌ها را آغاز خواهد کرد، می‌گوید: «در جامعه ما گروه‌های خاصی هستند که در حال حاضر از داروهای لازم برای پیشگیری استفاده نمی‌کنند.
در میان آنها هم کسانی هستند که در خطر نسبی بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی هستند اما خودشان نمی‌دانند و هم افرادی که به طور جدی در خطرند و پیش از این دچار حمله قلبی شده‌اند.» کسانی که تاکنون یک بار دچار حمله قلبی شده‌اند ۱۰۰ درصد باید دارو مصرف کنند اما در عمل این طور نیست. قرص قلب قرمز می‌تواند امید به زندگی مردم در کشورهای در‌حال‌توسعه را تغییر دهد. در کشورهایی با درآمد متوسط نظیر هند و برزیل، بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی با رواج سبک زندگی غربی سر به فلک گذاشته است. تام می‌گوید «کوکاکولا قیمتی ندارد و همه برای جابه‌جا شدن از وسایل نقلیه موتوری استفاده می‌کنند. اینها همه ظرف یک نسل اتفاق افتاده و بنابراین هیچ ربطی به ژنتیک ندارد.» به استناد سازمان بهداشت جهانی، هر سال ۱۷ میلیون نفر در اثر بیماری‌های قلبی و سکته می‌میرند و ۸۰ درصد این مرگ‌ومیر در کشورهای در حال توسعه اتفاق می‌افتد.
هواداران قرص چندکاره می‌گویند با مصرف روزانه یک قرص قلب قرمز که ماهی یک دلار هزینه برمی‌دارد، می‌توان این تلفات را به نصف رساند. اگرچه تام انتظار دارد انواعی از قرص‌های چندکاره تولید شود تا در انگلستان پزشکان بتوانند آنها را تجویز کنند، یک قرص استاندارد را می‌توان در داروخانه‌های کشورهای در حال توسعه بدون نسخه فروخت. به گفته تام «انتظار می‌رود این قرص در کشورهای در حال توسعه بدون هیچ محدودیتی توزیع شود اما کسانی که به واقع باید در جلوی صف باشند، آنهایی هستند که سابقه حمله قلبی و سکته داشته‌اند و به خاطر گرانی این داروها بوی هیچ کدام‌شان را هم نشنیده‌اند.»