ماینوکسیدیل

ماینوکسیدیل
ماینوکسیدیل (Loniten) دارویی خوراکی برای کنترل فشارخون بالا است که سالها در پزشکی مورد استفاده قرار می گرفته است ولی بدلیل عوارض جانبی شدید در حال حاضر این دارو برای درمان فشارخون بالا دیگر استفاده نمی شود مگر اینکه سایر داروهای متداول و کم ضررتر اثربخشی نداشته و جان بیمار بدلیل فشارخون بالا در معرض خطر باشد.
یکی از عوارض جالب توجه و غیر منتظره مصرف این دارو رویش مو در مناطق غیرمعمول از قبیل پیشانی و پشت دست ها است. از این خاصیت برای تحریک رشد موها در مناطق طاس سر استفاده شده و بدین ترتیب محلول موضعی ماینوکسیدیل ۲ و ۵ درصد برای درمان طاسی سر بوجود آمد.
نام تجاری این محصول Rogaine است و ساخت کمپانی Upjohn می باشد. محلول موضعی ماینوکسیدیل را می توان بدون نسخه از داروخانه تهیه نمود و تأثیر غلظت ۵ درصد آن ۵۰ درصد بیشتر از غلظت ۲ درصد می باشد. حداکثر اثرپذیری این محلول ۵ ماه تا دو سال بعد از مصرف آن ظاهر شده و پس از این مدت تأثیر آن به تدریج کاهش پیدا می کند.
اگرچه مکانیسم دقیق اثر ماینوکسیدیل در تحریک رشد موها نامعلوم است ولی ظاهراً این دارو از طریق طولانی کردن سیکل رشد مو (افزایش مدت زمان آناژن) عمل می کند. تحت اثر این دارو کیفیت موهای ظریف (مینیاتوریزه) سرشامل قطر و اندازه آنها بهبود پیدا نموده و لذا بطور کلی وضعیت موهای نازک و کم پشت فرد بهتر می شوند. لازم به تذکر است که ماینوکسیدیل دارای هیچگونه اثری بر مناطقی از سر که اصلاً مو ندارند، نمی باشد.
مطالعات کنترل شده در مورد اثر ماینوکسیدیل نشان داده است که حداکثر اثربخشی این دارو در مورد منطقه ورتکس (قسمت بالای پشت سر) و حداقل آن در مورد منطقه جلوی سر (جایی که حداکثر توجه به ریزش موها شده و بیمار دوست دارد که بیشتر این منطقه بهبود پیدا کند) است.
ماینوکسیدیل (حتی اگر دارای اثری بر رشد موها باشد) دارای اثر درمانی موقتی است و دلیل آن این است که به هرحال تستوسترون همیشه در خون وجود داشته و بالاخره اثرات طاس کننده آن بر اثرات ضد طاسی دارو غلبه کرده و لذا مردی که در حال مصرف ماینوکسیدیل است نیز عاقبت دچار طاسی می گردد هر چند روند طاسی در وی با سرعت کمتری ادامه پیدا می نماید. در صورتیکه شخص همزمان با ماینوکسیدیل از قرص خوراکی فیناستراید (Propeccia) نیز استفاده نماید تا حدی از اثر تستوسترون بر فولیکول های مو ممانعت بعمل آمده و این مشکل کمتر مشاهده می گردد و حتی دیده شده که مصرف همزمان این دو دارو دارای اثرات سینرژیستیک (تقویت کننده) با یکدیگر هستند.
قبل از اینکه شروع به مصرف ماینوکسیدیل نمایید بایستی به این نکته توجه نمایید که ممکن است ۱۲ – ۹ ماه طول بکشد تا شما اثرات مفید آنرا بر موهایتان ملاحظه نمایید و در ضمن برای حفظ اثر این دارو مصرف آن بایستی استمرار داشته باشد درغیر اینصورت موهای درآمده در عرض مدت ۳ – ۲ ماه مجدداً دچار ریزش شده و از دست خواهند رفت. حتی اگر فرد برای سالها از این دارو استفاده کرده باشد. همانطور که گفته شد محلول موضعی ماینوکسیدیل در بهترین شرایط و با حداکثر کارایی فقط موجب تأخیر و یا کاهش سرعت ریزش موها می گردد.
در حقیقت بایستی گفت که در مورد اکثر مردانی که از ماینوکسیدیل استفاده می کنند بهبود قابل ملاحظه ای از نظر موها مشاهده نشده و تعداد زیادی از آنها بالاخره این دارو را رها نموده و رو بسوی روش های دیگر درمان مثل کاشت موی طبیعی می آورند.
استفاده از ماینوکسیدیل در ابتدا برای بیمار بسیار جذاب است زیرا هزینه دارو نسبت به هزینه سیر روش های ترمیم و درمان ریزش مو مانند اعمال جراحی و کاشت مو بسیار پایین است ولی با توجه به اینکه اثرات این دارو موقتی بوده و بایستی برای همه عمر مصرف شود لذا هزینه کلی آن حتی از کاشت مو هم بالاتر می رود.
اکثر جراحان کاشت موی طبیعی توصیه می کنند که قبل و بعد از انجام کاشت موی طبیعی از محلول ماینوکسیدیل استفاده شود تا از ریزش موقتی موها که گاهی پس از کاشت مو رخ می دهد ممانعت بعمل آید اگرچه صحت این مطلب هنوز به روشنی ثابت نشده است.

ماینوکسیدیل در خانم ها
اگر چه مطالعات اولیه در مورد این دارو برای طاسی در آقایان بوده است ولی مطالعات بعدی نشان داده است که اثرات ضد طاسی ماینوکسیدیل در خانم ها حتی از آقایان هم بیشتر است و علت آن این است که طاسی در خانم ها دارای طرح گسترده (دیفیوز) است و برخلاف آقایان پوست سر کاملاً طاس و بدون مو نشده ولذا همیشه مقداری مو در پوست سر خانم های طاس هست تا ماینوکسیدیل بتواند اثر کند.
موقتی بودن اثرات ماینوکسیدیل و لزوم مصرف همیشگی آن درخانم ها نیز مثل آقایان است و در ضمن مانند آقایان این دارو در خانم ها هم برای موهای خیلی ضعیف و کم جان (مانند خانم های خیلی مسن که یائسه شده اند) دارای اثر خاصی نمی باشد.
یکی از مشکلات در رابطه با استعمال محلول موضعی ماینوکسیدیل بروز تحریک و خارش پوست سر (درماتیت تماسی) است که درصورت استفاده از فرم « کامپاند Compound » دارو بیشتر رخ می دهد (فرم کامپاند ماینوکسیدیل دارای مختصری تره تینوین Tretinoin است که باعث افزیش جذب پوستی دارو و تأثیر بیشتر آن می گردد ولی در همین راستا عوارض جانبی آن را هم بیشتر می کند. اگرچه غلظت ۵ درصد ماینوکسیدیل مؤثرتر است ولی چون نسبت به غلظت ۲ درصد دارای پروپیلن گلیکول بیشتری است لذا چسبناک تر بوده و این موضوع استفاده از آن را برای خانم ها در طول روز مشکل می سازد و لذا بهتر است که برای وعده صبح از غلظت ۲ درصد وبرای وعده شب از غلظت ۵ درصد مصرف شود.
عوارض جانبی ماینوکسیدیل در خانم ها مختصری با آقایان متفاوت هستند. شیوع تحریک و خارش پوست (درماتیت تماسی) ناشی از استعمال ماینوکسیدیل در خانم ها بیشتر از آقایان است. میزان بروز موهای زائد صورت نیز در خانم ها بالاتر از آقایان می باشد البته این موها با قطع دارو به مرور زمان برطرف می شوند ولی وجود آنها یک مسئله واقعاً ناراحت کننده برای شخص است. در صورتیکه در هنگام مصرف دارو مواظب باشیم که قطرات دارو روی شقیقه ها و پیشانی نریزند این مشکل کمتر اتفاق می افتد ولی از بروز آن بطور کامل ممانعت نمی نماید.
یکی دیگر از عوارض جانبی این محلول سرگیجه و کاهش فشارخون است که در برخی خانم ها اتفاق می افتد.