تـأثیر ورزش در جبران اثـرات سوء جاذبه ناچیز بـر بـدن
جلسه‌های سنگین ولی کوتاه ورزشی ممکن است به زنان بستری کمک کند تا قوای جسمانی خود را تقویت کرده و بهبودی خود را هرچه زودتر به‌دست آورند. این تحقیق جدید با سرمایه‌گذاری ناسا و توسط دانشگاه بال استیت (Ball state) انجام گرفت. اطلاعات به‌دست آمده که شهر تولوز فرانسه هدایت آن را برعهده داشت، اهمیت بالایی برای فعالیت‌های ناسا در سال جدید میلادی دارد.
آژانس فضایی اروپا (ESA), آژانس فضایی کانادا (CSA) و آژانس فضایی کشور فرانسه (CNES) نیز در قسمت مالی این پروژه با ناسا همکاری داشتند. نتایج این مطالعه اخیراً در نشریة فیزیولوژی کاربردی و اکتا فیزیولوژیکا به چاپ رسیده است.
فراموش نکنید که وضعیت بستری بیماران مشابه شرایط قرارگرفتن در بی‌وزنی برای فضانوردان است. در این مطالعه, ۲۴ زن حضور داشتند تا دانشمندان مطمئن شوند آیا رژیم ورزشی خاص یا مکمل‌های تغذیه‌ای, قادر است جلوی از دست رفتن قدرت و تودة عضلانی را در قسمت تحتانی بدن بگیرد یا خیر. افراد مورد آزمایش حدود ۶۰ روز را در وضعیت بستری کامل به‌سر بردند, به‌طوری‌که قسمت سر آنها با زاویة ۶ درجه پایین‌تر از سطح بدن قرار داشت. محققان تصور می‌کنند که این وضعیت بهترین حالتی است که می‌تواند شرایط بی‌وزنی را شبیه‌سازی کند.
جمعیت مورد مطالعه به ۳ گروه تقسیم شدند. گروه اول یک رژیم ورزشی را دریافت کردند، به گروه دوم رژیم مملو از آمینواسید لوسین (یکی از ۸ آمینواسید ضروری که تصور می‌شود می‌تواند در درمان آتروفی عضلانی ناشی از میکروگراویتی مؤثر باشد) داده شد و از گروه سوم به‌عنوان گروه شاهد استفاده شد.
یکی از محققان به نام ترپ (Trappe) می‌گوید: «تفاوت وضعیت فیزیکی سه گروه مورد مطالعه بعد از گذشت ۲ ماه انکارناپذیر بود, به طوری که افراد گروه شاهد بعضاً تا نیمی از قدرت عضلانی خود را طی ۲ ماه از دست دادند و این میزان اتلاف قدرت عضلانی در گروه دوم نسبت به گروه شاهد, بیشتر هم بود».
رژیم ورزشی شامل انجام حرکات بدنی هوازی به‌مدت ۴۰ تا ۵۰ دقیقه, به‌علاوه برگزاری جلسه‌های ۲۰ دقیقه‌ای آموزش تقویت قوا بود که هر دو قسمت, ۲ الی ۳ نوبت در هفته برپا می‌شد. این گروه در حین شرکت در جلسه‌های ورزشی, در وضعیت خوابیده به پشت، به‌سر می‌بردند و با کمک کاف‌های ورزشی, از ابزار فلای‌ویل (flywheel) استفاده می‌کردند. آنها همچنین از تردمیل عمودی نیز بهره می‌بردند.
بنا بر بیانات ترپ: «انجام حرکات هرچند محدود ورزشی, اثر خارق‌العاده‌ای برای بیماران بستری و پزشکان آنها به همراه داشت. کل زمان انجام فعالیت‌های ورزشی کمتر از ۲ درصد زمانی بود که آنها در بستر سپری کرده بودند».
با استفاده از فناوری ام‌آرآی, محققان، میزان تودة عضلانی را در سه گروه مورد مطالعه بعد از ۶۰ روز اندازه‌گیری کردند. بر اساس نتایج این روش تصویربرداری, گروه شاهد و گروه دریافت‌کنندة لوسین, به ترتیب, ۲۱ و ۲۴ درصد از تودة عضلة چهارسر ران خود را از دست دادند و این در حالی بود که گروه اول تمام بافت عضله مذکور را حفظ کردند. نتایج به‌دست آمده در عضلة ساق پا نیز مشابه بود.
نتایج حاصل از ارزیابی از دست رفتن قدرت عضلانی شگفت‌آورتر نیز بود. زنانی که تمرین‌های ورزشی را اصلاً انجام نداده بودند, در هنگام ارزیابی با دستگاه‌های اسکات (Squat) و پرس ساق, به ترتیب, ۳۳ و ۴۶ درصد قدرت خود را از دست داده بودند. اما گروه انجام‌دهنده حرکات ورزشی, قدرت عضلانی خود را حفظ کردند.
برنامة جاری تحقیقاتی ناسا بر روی انسان, برای فهم اثرات سلامت پرتاب‌های فضایی، بر روی فضانوردان است. این فعالیت‌ها برای مهیا شدن انسان برای عزیمت به کرة مریخ انجام می‌شود.
وحیـد نوشادی
