آشنایی با مراکز ترافیکی و حمل و نقل تهران(هوایی - زمینی - قطار و ...)
اتوبوسرانی تهران
تهران تا قبل از این که به عنوان پایتخت انتخاب شود، دهکده کوچکی بود با جمعیت اندک در دامنه البرز و نزدیک به شهرری که در آن زمان مرکزیت شهری، داشت که با چند دروازه محدود می‌شد. وسایل حمل و نقل به گاری و درشکه و کالسکه‌های اختصاصی محدود می‌شد و مردم بیشتر پیاده از این سوی تهران‌به آن سو می‌رفتند. حمل و نقل با گاری در آن زمان توسط دو نفر از گاریچی‌ها به نام‌های میرزا علی اصغر و سید حسن گاریچی اداره می‌شد. تا آن زمان وسایل نقلیه عمومی در تهران وجود نداشت و نیازی هم به چنین وسایلی احساس نمی‌شد، اما رفته رفته با افزایش جمعیت، حمل و نقل مسافر در داخل شهر مورد توجه قرار گرفت.
نخستین وسیله نقلیه عمومی که در پایتخت آغاز به کار کرد واگن‌های اسبی بود. بلژیکی‌ها بعد از ایجاد راه آهن حضرت عبدالعظیم (ماشین دودی شهری)، به فکر تأسیس چند خط حمل و نقل مسافر در شهر تهران افتادند; به همین منظور حدود سال ۱۲۹۸ ه.ش، در خیابان‌های ری، لاله زار، ناصریه (ناصرخسروی فعلی)، سپه (خیابان امام خمینی) و شاهپور (وحدت اسلامی) ریل کار گذاشتند و پس از نصب ریل در این خیابان‌ها، مسافران با واگن اسبی که از روی ریل عبور می‌کرد، جا به جا می‌شدند. کرایه این واگن‌ها پنج شاهی بود و از ساعت شش صبح تا نه شب کار می‌کردند. این سرویس‌ها تا سال۱۳۰۳ ،ادامه داشت، سپس با اختلاف نظری که بین شهرداری تهران و مدیر بلژیکی واگن به وجود آمد، شرکت کار خود را متوقف و مسئولان آن به کشور متبوع خود مراجعه کردند. چندی بعد دانمارکی‌ها با استفاده از اتوبوس‌های بنزینی بزرگ چند خط اتوبوسرانی در تهران و شمیران دایر کردند، ولی بعد به علت کمی درآمد آن را منحل‌کردند.
درسال ۱۳۰۵ ، و در زمان سلطنت رضا شاه، تعدادی اتوبوس مدل زایس از شوروی خریداری و با ورود آنها، هشت خط اتوبوسرانی خصوصی در تهران دایر شد که مقررات و ایستگاه مشخصی نداشتند; یعنی هر جا مسافر بود، اتوبوس توقف می‌کرد و مسافر هم هر جا که می‌خواست پیاده می‌شد و گاهی به خاطر سوار شدن به اتوبوس جنگ و دعوا در می‌گرفت که کم از جنگ تن به تن نداشت.
بعد از شهریور سال۱۳۲۰، اتوبوسرانی شکل مرتب‌تری به خود گرفت و مردم برای سوار شدن به اتوبوس‌ها صف می‌بستند. تا قبل از تأسیس شرکت واحد، تعداد خطوط اتوبوسرانی ۳۸ خط بود.
اولین شرکت سهامی اتوبوسرانی عمومی کشور با ادغام شرکت‌های اتوبوسرانی خصوصی در شهر تهران و با نام شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه در فروردین ۱۳۳۵، تحت شماره (۵۱۳۷) به ثبت رسید و محل قانونی آن در شهرداری وقت تعیین گردید، که ۵۱ درصد سهام شرکت واحد به مسئولیت اداره شرکت واحد در آمد و ۴۹ درصد سهام باقی مانده از آن را به سهام‌داران بخش خصوصی سابق و چهار نفر از طرف شهرداری تهران واگذار شد که به این شرح انتخاب شدند: تیمسار سرلشکر مهدی قلی علوی مقدم (رئیس وقت شهربانی کل کشور ) با حفظ سمت در مقام رئیس هیئت مدیره، اسدالله اکرمی، نصیر دادخواه و سرهنگ ناصر امیر انصاری.
سپس برای اجرای مرتب سرویس‌ها، هیئتی به نام هیئت عالی نظارت و مشاور اتوبوسرانی عمومی تهران تشکیل شد که عبارت بودند از: وزیر کشور، مدیر کل بانک ملی ایران، رئیس شهربانی، شهردار تهران، معاون وزارت بازرگانی، معاون وزارت کار، معاون وزارت صنایع و معادن و سه نفر نماینده از طرف صاحبان سهام ۴۹ درصد.
امروز تهران مرکز فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی ایران، با جمعیتی بیش از ۱۰ میلیون نفر، بزرگ‌ترین شهر کشور و یکی از فعال‌ترین شهرهای جهان در سطح بین‌المللی، و به عنوان مرکز اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ارتباطی، حایز بالاترین درصد جمعیت شهر نشین است که بیش‌ترین سرمایه گذاری صنعتی کشور را دارد. تمرکز فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی و وجود واحدهای بزرگ علمی و فرهنگی و تمرکز فعالیت‌های اداری در تهران، باعث شده که افراد از شهرستان‌های دیگر به این شهر مهاجرت کنند.
آغاز ب کار خطوط اتوبوسرانی در تهران با ۳۸ خط و ۱۲۶ اتوبوس و به طول ۳۰ کیلومتر بود. هم اینک، در حدود ۳۵۵ خط و در ۲۸۹۱ کیلومتر خطوط اتوبوسرانی شامل خطوط عادی، اکسپرس، سراسری، کرایه نقدی، شبانه، پارک سوار و سریع‌السیر و در مجموع ۲۷۰ خط سیستم اتوبوسرانی تهران را تشکیل می‌دهد.
با جایگزینی اتوبوس‌های جدید، بنابر آخرین آمار تا پایان سال۱۳۸۱، تعداد اتوبوس‌ها ۵۶۸۱ دستگاه بوده است که بالغ بر ۲۸۰۰۰۰۰ مسافر را در روز جا به جا می‌کردند.
بودجه شرکت واحد از طریق سازمان برنامه و بودجه شهرداری تهران، یک درصد افزایش بهای سوخت، فروش بلیت، واحد آگهی‌ها، واحدهای تابعه شرکت و اجاره اتوبوس‌ها و غیره تأمین می‌شود.
به منظور کاهش آلودگی هوای تهران و کمک به سرویس حمل و نقل، طی قراردادی، شهرداری تهران و شرکت اشکودا اکسپورت از کشور چک توافق کردند که سه فاز اتوبوس برقی در سه محل تهران بر پا گردد:
فاز ترمینال شرق میدان امام حسین که با دو خط و ۷/۲ کیلومتر در سال۱۳۷۱ ، افتتاح شد.
فاز میدان امام حسین، میدان خراسان ،انتهای ۱۷ شهریور با سه خط و ۶/۲ کیلومتر درسال ۱۳۷۵.
فاز میدان خراسان ،میدان شوش و انتهای ۱۷ شهریور .میدان شوش نیز با دو خط و به طول ۱/۳ کیلومتر درسال ۱۳۷۹ ، شروع به کار کرد.
تعداد کارکنان شرکت با توجه به بازنشستگان و ورود و خروجی‌های در حال تغییر تا آخر ۱۳۸۱ ،(۱۶۵۸۹کارگر) و ( ۷۲۱) کارمند و (۱۱۰۸۰) راننده بوده است.
.
شرکت واحد در حال حاضر بیش از ۱۶ تعمیر گاه فعال دارد که وظیفه تعمیر و نگه‌داری اتوبوس‌ها را به عهده دارد.
پارک سوار و شبکه اتوبوس برقی نیز در کنار خطوط اتوبوسرانی به جابه‌جایی مسافران اقدام می‌کند و بیش از ۲۰ ترمینال در سطح شهر خطوط مختلف را به هم ارتباط می‌دهد.
به علاوه، حدود ۴۵۵۹ دستگاه مینی‌بوس و اتوبوس‌های تحت پوشش واحد نظارت که جزو واحدهای تابعه شرکت‌واحد است، با حدود ۱۱۲ خط فعال، روزانه حدود ۱۴۰۰۰۰۰ نفر را جابه‌جا می‌کنند.
همچنین، در شرکت واحد، فعالیت‌های ورزشی در رشته‌های فوتبال، والیبال، کشتی، دو و میدانی، شطرنج، ورزش باستانی و کوه‌نوردی رایج است و در زمینه فرهنگی با صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادها همکاری دارد.
