افات و بیماری های مهم زیتون
آفات و بیماریها مهم زیتون
گیاه زیتون نیز مانند سایر گیاهان، دارای آفات و بیماریهای مختلف می باشد که می توان با رعایت اصول صحیح کاشت و داشت، از طغیان و خسارات آنها تا حد زیاد، جلوگیری نمود. خوشبختانه بسیاری از این آفات و بیماری ها در ایران وجود ندارند و یا هنوز وارد کشور نشده اند. مهمترین آفات زیتون عبارتند از: شپشک سیاه زیتون، پسیل یا عسلک زیتون، مگس زیتون، پروانه زیتون، سپردارد بنفش زیتون، سوسک چوبخوار زیتون، سوسک، کرم سفید ریشه، تریپسها، پروانه کله مرده، مهمترین امراض: سرطان چوب.
1- شپشک سیاه زیتون Saissetia Olea Bernard
یکی از مهمترین و زیانآورترین آفات زیتون است. حشره ماده در زیر سپر سیاه رنگی که در روی آن برجستگی مانند وجود دارد، زندگی می کند. هر حشره ماده بین 400 تا 1000 تخم میریزد که پس از 15 تا 30 روز، لاروها از آن خارج شده و به شاخه های جوان حمله ور می شوند. برای مبارزه با این آفات از دو روش مبارزه بیولوژیکی و شیمیایی استفاده می کنند. برای مبارزه شیمیایی از 2 نوبت سمپاشی با سموم فسفره در ماه های اسفند و شهریور ماه استفاده می شود. اخیراً بهترین زمان سمپاشی را خرداد ماه توصیه می کنند. بهترین روش مبارزه که در حال حاضر توجه بیشتر کارشناسان را به خود جلب کرده است، استفاده از دشمنان طبیعی این آفت می باشد. در این زمینه می توان زنبور آفت زیتون Phigalio Mediterraneus Ferr و به خصوص کفشدوزک 7 نقطه، را نام برد.
2- پسیل یا عسلک زیتون Euphyllura Olivina Casta
حشرهای نارنجی رنگ است که زمستان را در روی درخت گذرانده و اوایل بهار شروع به تخمگذاری می کند. تخمها پس از گذراندن 12 تا 14 روز تفریح شده و در اطراف خود تارهای سفید مومی پنبه مانندی ترشح میکنند تا آنها را از خطرات و عوامل سوء خارج، محفوظ نگاه دارند. لاروها در این هنگام از قسمتهای لطیف شاخه ها تغذیه کرده و باعث خشک شدن، ریزش گلها و نهایتاً کاهش محصول می شوند. پسیل زیتون در طبیعت دارای دشمنان فراوانی می باشد. در ایران دو گونه بالتوری Chrysopa Vulgaris و Chrysopa SP حشره شکاری پسیل و یک گونه زنبور که لارو آن انگل درونی شفیره پسیل است در رودبار و طارم و یک گونه زنبور انگل که به «پسیلوناگوس» نزدیک می باشد در شیراز و فسا به دست آمده است. برای مبارزه شیمیایی، از سموم فسفره در فروردین ماه پیش از باز شدن غنچه های گل استفاده می شود.
3- سپردار بنفش زیتون Parlatoria Oleae Clovee
این حشره در اکثر نقاط ایران وجود دارد و به درختان تیره گلسرخیان (Rosaceae) و تیره زیتون (Oleaceae) خسارت وارد می نماید. این حشره از تمام قسمتهای درخت زیتون مانند برگ، شاخه، تنه و میوه تغذیه کرده و به آن صدمه میزند. خسارت این حشره را می توان به صورت لکه های ارغوانی رنگ بر روی برگ و میوه مشاهده کرد.
مبارزه با این آفت به دو صورت شیمیایی و بیولوژیکی صورت می گیرد. زمانی مي توان برای از بین بردن این آفت نیاز به سمپاشی باشدف می توان از محلول دیازینون 60% به مقدار 100 سانتیمتر مکعب + امولسیون روغن تابستانی به مقدار 5/0 تا 1 لیتر و آب به مقدار 100 لیتر، در بهار و اوایل تابستان استفاده نمود. صرفنظر از کفشدوزک 7 نقطه، زنبوری به نام Aphytis maculicoronis Masi و زنبور دیگری به نام Aphytis Proclina Walker ، دشمنان طبیعی این آفت می باشند که می توانند حتی تا 95% از جمعیت آنها را از بین ببرند.
4- کرم سفید ریشه Phoyphylla Olivierg
دوران زندگی این حشره سه سال است که در قسمت زیادی از آن به صورت لارو و کرم سفید رنگ، در زیر زمین و روی ریشه درختان زندگی و از آن تغذیه کرده، باعث بروز خسارت می شود. با زدن شخم عمیق و زیر و رو کردن خاک، بسیاری از این کرم ها در روی زمین ظاهر شده و طعمه پرندگان می شوند. برای مبارزه شیمیایی می توان مقدار 8 کیلو لیندن را با آب مخلوط کرده و یک هکتار را سمپاشی نمود.
5- مگس زیتون یا Olive Fly یا Dacus Oleae
مگس کوچکی به طول 3 تا 4 میلیمتر که شاید مهمترین آفت زیتون است. لارو این مگس به داخل میوه رسوخ پیدا کرده و باعث از بین رفتن کیفیت و ارزش میوه می شود. این مسئله به خصوص در مورد زیتون های کنسروی، صادق می باشد. این حشره به درجه حرارت زیاد حساس بوده و در دمای 34 درجه فعالیت آن به مقدار زیادی کاهش می یابد.
6- بیماری لکه طاوسی Cyelocouim Oleaginum
بیماری قارچی است که به صورت لکه های کوچکی در قسمت بالایی برگها و دم میوه مشاهده میشود و به تدریج باعث ریزش گلها و عدم باردهی شده، خساراتی وارد می نماید. با این بیماری مي توان از طریق سموم قارچکش مانند کویر اویت، مبارزه کرد. موش شکول، سار، باسترکها، توکاها و سهرهها نیز از جمله جانورانی هستند که به محصول زیتون، خسارت وارد مینمایند.
منابع:
ــ آشنایی با زیتون – آقای مهندس احمد میرمنصوری.
ــ زیتون و روغن آن – آقای دکتر محمد طباطبائی.
