گیاه سس فاقد ریشه و کلروفیل و برگ است و گاهی فلسهای کوچکی در محل برگها دارد. رنگ ساقه آن زرد نارنجی، قرمز ارغوانی و گاهی سفید شیری است.
گیاه انگلی سس با نام علمی .cuscuta sp متعلق به خانواده cuscutaceae بوده و در انگلیسی به آن Dodder می گویند. سس در اکثر نقاط دنیا می روید و به گیاهان زیادی نظیر یونجه، همیشه بهار، اطلسی، میمون، شب بوها و .... حمله میکند و خسارت آن گاهی به حدی است که موجب خشک شدن گیاهان میشود.
مرفولوژی و تاکسونومی سس : گیاه سس فاقد ریشه و کلروفیل و برگ است و گاهی فلسهای کوچکی در محل برگها دارد. رنگ ساقه آن زرد نارنجی، قرمز ارغوانی و گاهی سفید شیری است.
گونه cuscuta epithymum دارای ساقه ای به رنگ قرمز است و مجموعه گلهایش کوچک و پرچمها و خامه از جام گل بلندتر می باشند و از آن بیرون می آیند.
گونه cuscuta europaea دارای ساقه ای به رنگ زرد متمایل به سبز است و مجموعه گلهایش بزرگ و پرچمها و خامه از جام گل کوتاه تر و جام همچون محافظی پرچمها و خامه را می پوشاند.
سیکل زندگی :
بذرهای سس در مناطق آلوده در خاک و یا مخلوط با بذر گیاهان دیگر زمستانگذرانی می کنند. در فصل زراعی بذرهای سس جوانه زده و ساقه های باریک زرد نارنجی، قرمز ارغوانی و ... به طول 9-3 سانتیمتر تولید می کنند. این ساقه ها فاقد ریشه هستند و به محض حضور در هوا در جهت عقربه های ساعت به طور فعالانه می چرخند و اگر با میزبانی تماس پیدا نکنند به زمین افتاده و چند هفته ای را به حالت خواب می گذرانندو سپس می میرند. اگر موفق به تماس با گیاه میزبان شود روی ساقه چند دوری می پیچد و چند برآمدگی دندانه مانند بوجود می آورد و با فشاری که به محل تماس در ساقه میزبان وارد می سازد راه خود را به داخل بافت گیاه تا آوندهای چوبی و آبکش باز می کند. گیاهانی که مورد حمله سس قرار می گیرند ضعیف می شوند و مقاومت خود را در مقابل کم آبی از دست می دهند.هر بوته سس معمولاً تا 3000 بذر تولید می کند شکل بذرها گرد، بیضوی نامنظم و موجدار می باشند و می توانند تا چند سال (20-10 سال) به حالت خواب باقی بمانند !!! شعاع گسترش هرسس 4-3 متر است.بذرهای سس معمولاً به وسیله حیوانات ، آب ، ادوات کشاورزی و باغبانی، کودهای حیوانی، بادو بذور آلوده انتشار می یابند. در بیشترموارد گیاهانی که مورد حمله سس قرار می گیرند ضعیف میشوند و مقاومت خود را در مقابل کم آبی از دست میدهند.
مبارزه : بهترین راه مبارزه و پیشگیری از حمله سس، جلوگیری از ورود بذر آنها به مزرعه، باغ یا فضای سبز میباشد. لازم است کنترل این آفت به روش زیر انجام شود :
- از ابتدای بهار و به صورت دوره ای بوته های ترون مورد بازدید و معاینه قرار گیرند. (خصوصاً در نقاطی که آلودگی به این انگل در سالهای گذشته محرز شده باشد.)
- پس از هرس شاخه های آلوده ، سریعاً بقایای هرس از محل جمع آوری و ترجیحاً سوزانده شود. (با توجه به اینکه انگل سس دارای قدرت رویش بالایی میباشد، باقی ماندن حتی قطعه ای کوچک از این انگل در محل ، آلودگی مجدد را در پی خواهد داشت.)
- در صورتی که آلودگی شدید باشد کف بر نمودن یا حذف بوته های آلوده توصیه می شود.
- یک هفته پس از اقدامات صورت گرفته، مجدداً از محل بازدید بعمل آید تا از عدم وجود بقایای سس و رشد دوباره آنها اطمینان حاصل گردد !!!
- در صورت آلودگی قطعات کوچک به این انگل، حذف کامل بوته های آلوده ضروری میباشد. قبل از کاشت مجدد مرسومست از سموم بذرکش نیز میتوان برای ضد عفونی خاک قطعات آلوده حداقل 20 روز قبل از کاشت استفاده نمود که ترجیحا در سیستم پایدار توصیه نمیشود !!
- مبارزه شیمیایی با این انگل به دلیل آنکه تا کنون علفکش اختصاصی برای مبارزه با انگل سس معرفی نشده، فعلاً توصیه نمی شود و تحقیقات جدیدی بر روی آن در حال انجام است
- به محض مشاهده انگل سس، شاخه های آلوده به سس، پائین تراز محل اتصال انگل به شاخه حذف شود. اینکار باید حتماً قبل از گل دادن یا به بذر نشستن این انگل انجام شود.
