-
بیماریهای رز
رز با بیش از ۲۰۰ گونه نیمه‌دائم، سبز دائم تا خزان‌کننده و حدود ۱۸۰۰۰ رقم تجاری و ۵۰۰۰ سال سابقه کشت یکی از مهمترین و متنوع‌ترین گونه‌های زینتی در ایران و جهان است و با دامنه وسیعی از عادات رشد در آسیا، شمال‌آفریقا، آمریکای‌شمالی و اروپا یافت می‌شود. در تجارت جهانی نیز رز همواره مقام‌های اول و دوم را از نظر ارزش صادرات به خود اختصاص داده است.
الف) بیماریهای قارچی
۱) سفیدک پودری رز سفیدک پودری رز از گسترده‌ترین و خطرناک‌ترین بیماریهای رزهای گلخانه‌ای و فضای باز است. این بیماری هم‌اکنون در همه کشورهائی که در آن رز کاشته می‌شود شناخته شده است.
علائم بیماری در ابتدا به‌صورت نواحی قرمز شبیه تاول در سطح بالائی برگ دیده می‌شود. پوشش سفید قارچ به‌صورت لکه‌های مشخص روی سطح برگ‌های جوان ظاهر می‌شود. این برگ‌ها در حالات شدید بیماری، پیچ‌خورده و بدشکل شده و در نهایت به‌طور کامل با پوشش سفید قارچ پوشانده می‌شوند.
در برگ‌های پیر هم نواحی کرد یا نامنظم ممکن است یا میسلیوم قارچ پوشانده شوند. در صورتی‌که شرایط محیطی مساعد باشد برگ‌های آلوده پیش از موعد می‌ریزند.
قارچ عامل بیماری ممکن است به ساقه‌ها و به‌ویژه به قاعده خارها و همچنین گل‌ها حمله نمایند. پوشش میسلیومی قارچ می‌تواند به مقدار زیادی روی گلبرگ‌ها، کاسبرگ‌ها و جام گل به‌خصوص وقتی غنچه گل باز شده باشد گسترش یابد.
خسارت شدید بیماری سفیدک پودری موجب کاهش رشد برگ، ارزش زیبائی گل، عملکرد فتوسنتز و بنابراین رشد گیاه و عمر پس از برداشت گل‌های بریده می‌شود.
عامل بیماری قارچی با نام Sphaerotheca pannosa.var.rosae است که به‌ندرت روی رز تشکیل می‌شود و بیشتر فرم غیرجنسی عامل بیماری که از جنس Oidium می‌باشد روی گیاه دیده می‌شود.
عوامل مؤثر در توسعه بیماری شامل حساسیت بافت میزبان، درجه حرارت، رطوبت نسبی و وجود آب می‌باشند.
در رطوبت بالا بهترین درجه حرارت برای توسعه بیماری۲۵-۱۸ درجه سانتی‌گراد است. زمانی‌که همه سطح برگ با یک لایه آب پوشانده شده باشد، رشد میسلیومی اتفاق نمی‌افتد، اگرچه این شرایط برای جوانه زدن کنیدی الزامی است.
در رزهای خارج از گلخانه مناسبترین شرایط برای توسعه بیماری در شب دمای ۵/۱۵ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی ۹۹-۹۰ درصد است که اجازه تشکیل کنیدی را در حد مناسب فراهم می‌آورد و در طول روز حرارت ۲۷-۲۶ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی ۷۰ - ۴۰ درصد آزاد شدن کنیدی‌ها را تسهیل می‌کند. در صورت تکرار این شرایط برای مدت چند روز اپیدمی (همه‌گیر شدن) بیماری حتمی می‌باشد.
برای کنترل بیماری استفاده از ارقام مقاوم راهکار مناسبی شناخته شده است. همچنین به‌طور اصولی سمپاشی‌های حفاظتی با استفاده از سموم گوگردی روش دیگر کنترل بیماری است. استفاده از قارچ کنش‌های سیستمیک نیز به کنترل بیماری کمک می‌کند.
بررسی‌ها اخیر نشان داده‌اند که استفاده از برخی ترکیبات مانند بی‌کربنات سدیم، فسفات هیدروژن پتاسیم(KH۲PO۴)، کربنات هیدروژن سدیم (NaHCO۳) به میزان۵/۰ درصد و شیر به میزان ۵۰/۰ در مقایسه با سموم شیمیائی کارآئی بهتری دارند.
هرس شاخه‌های آلوده در انتهاء فصل و از بین بردن این شاخه‌ها در مناطقی که دارای زمستان‌های شدید هستند جهت جلوگیری از زمستان گذرانی قارچ مفید خواهد بود.
جمع‌آوری و نابود کردن برگ‌های ریخته شده در اطراف درختچه‌های رز نیز در انتهاء فصل ممکن است زمستانی گذرانی را متوقف کند.
۲) کپک خاکستری
این بیماری که به‌نام‌های سوختگی گل و جوانه نیز معروف است یکی دیگر از بیماریهای رز است که در شرایط انباری و حمل‌ونقل شاخه‌های رز بیشتر دیده می‌شود. آلودگی ممکن است در زمان برداشت گل دیده نشود اما به سرعت در شرایط مرطوب که در انبار و در طی حمل‌ونقل وجود دارد توسعه می‌یابد. علائم بیماری به این صورت است که در شریط آب‌وهوائی مرطوب و خنک جوانه‌های آلوده رزهای باغچه‌ای نمی‌توانند باز شوند و با میسلیوم قهوهای مایل به خاکستری در قسمت قاعده جوانه در روی ساقه ممکن است تشکیل شود (شکل ۲). در شرایط گلخانه‌ای خسارت شبیه شرایط رزهای خارج از گلخانه است و یا علائم به‌صورت کبودی ظاهر می‌شود، نقاط‌ریزی روی گلبرگ‌ها ظاهر شده و نوک یا حاشیه گلبرگ‌ها نرم و قهوهای می‌شوند (شکل ۳). قارچ ممکن است انتهاء شاخه‌هائی را که برای برداشت گل بریده یا هرس شده‌اند را نیز آلوده کند. این آلودگی باعث سختگی ساقه‌ها می‌شود.
عامل بیماری قارچ Botrytis cinerea است. درجه حرارت مناسب برای رشد و توسعه قارچ عامل بیماری ۱۵ درجه سانتی‌گراد ثبت شده است. همچنین رطوبت بالا نیز در این شرایط دمائی مورد نیاز است. برای حمله قارچ به گیاه، زخمی شدن سطح میزبان لازم است.
برای کنترل این بیماری، همه گل‌ها، جوانه‌ها و ساقه‌های آلوده در گلخانه یا مزرعه و باغ باید بعد از ظهور اولین علائم بیماری حذف و از بین برده شوند.
تهویه مناسب در بسترهای تکثیر و در گلخانه‌ها از بروز بیمار ی خواهد کاست.
انتقال سریع گل‌های شاخه بریده یا قلمه‌ها به انبار خنک، جلوگیری از ایجاد زخم در گیاهان جلوگیری از پاشیدن آب روی سطح خاک و برگ موقع آبیاری و عدم استفاده از مقادیر بالای نیتروژن و مالچ‌های مرطوب به کاهش بیماری کمک خواهد کرد برای پوشاندن زخم‌های ایجاد شده، سمپاشی با قارچ‌کش‌های حفاظتی توصیه می‌شود. رزهای بریده شده در انبار نیز باید سمپاشی شود و یا در محلول سمی مثل بنزیمیدازول‌ها و دی‌کربوکسیمیدها فرو برده شوند. با توجه به اینکه اسپوردهی قارچ در طول موج نوری ۳۵۵ نانو متر (نور ماورای بنفش) بهتر انجام می‌شود لذا استفاده از پلاستیک‌های جذب‌کننده نور ماورای بنفش (پوشش‌های ضد U.V) برای کنترل و کاهش اسپوردهی قارچ مؤثر خواهد بود. استفاده از کلسیم به‌عنوان یک عامل تغذیه‌ای، موجب کاهش میزان از طریق توقف تولید اتیلن به‌وسیله رز که در توسعه بیماری اهمیت دارد می‌شود.
۳( لکه سیاه رز
بیماری لکه سیاه رز که همچنین سوختگی برگ، لکه برگی، سوختگی، آسترومای برگ رز و کپک لزج هم نامیده می‌شود، در همه مناطق رزکاری دنیا پراکنده است. این بیماری در رزهای فضای باز بیشتر از رزهای گلخانه‌ای شایع است زیرا در گلخانه‌ها رطوبت را راحت‌تر می‌توان کنترل کرد.
علایم بیماری به‌صورت لکه‌های مشخص با قطر ۱۲-۲ میلی‌تر روی سطوح بالائی برگ گسترش می‌یابد. این لکه‌ها گرد یا نامنظم هستند. بافت برگ اطراف لکه به رنگ زرد تغییر رنگ داده و حالت کلروز تا زمان ریزش بر در سرتاسر سطح برگ گسترده می‌شود. زردی و ریزش برگ‌ها در ارتباط با تشکیل اتیلن است. برگ‌هائی که علایم بیماری روی آنها دیده می‌شود مقادیر زیادی اتیلن تولید می‌کنند.
در روی شاخه‌های یک ساله ارقام حساس سوختگی‌های نامنظم با رنگ قرمز مایل به بنفش گسترش می‌یابند.
این لکه‌ها اغلب کوچک و به‌ندرت شاخه‌ها را از پا درمی‌آورند. ولی در زمستان گذرانی قارچ اهمیت ویژه‌ای دارند. در روی گلبرگ‌ها هم لکه‌های ریز قرمز رنگ ممکن است دیده شود که با تغییر شکل خفیفی همراه است.
عامل بیماری قارچ Diprocarpon rosae و در فرم غیرجنسی آن Marssonina rosae است. عامل انتشار قارچ کنیدی‌ها هستند که از طریق پاشش آب، به‌وسیله کارگران یا تماس با قسمت‌های چسبناک بدون حشرت منتقل می‌شوند. برگ‌هائی که ریزش کرده‌اند ممکن است توسط باد جابه‌جا شده و عامل بیماری را به‌صورت لکهای منتشر کنند. قارچ عامل بیماری‌زا در داخل خاک قادر به ادامه حیات نیست و کنیدی‌های موجود بر روی ابزار و غیره بیشتر از یک ماه پایدار می‌مانند. در مناطق معتدل قارچ در گلخانه در سرسر سال روی میزبان فعال باقی می‌ماند. زمستان گذرانی عامل بیماری به‌صورت میسلیوم و یا کنیدی است.
عامل بیماری دامنه وسیعی از درجه حرارت را تحمل می‌کند اما برای رشد نیاز به رطوبت (تقریباً ۱۰۰ درصد) دارد. در درجه حرارت بالای ۳۳ درجه سانتی‌گراد قارچ قادر به ادامه فعالیت نیست. رشد قارچ در حرارت۲۱-۱۹ درجه سانتی‌گراد در حد مطلوب است. بهترین شرایط آلودگی زمانی است که برگ‌ها ۲۴ ساعت به‌صورت ممتد مرطوب باقی بمانند. در هوای خشک هیچ‌گونه آلودگی اتفاق نخواهد افتاد. جریان هوا در اطراف بوته‌های رز در گلخانه یا خارج آن موجب خشک شدن سطح برگ‌ها و کاهش بیماری خواهد شد. گرمای تابستان و سرمای زمستان توسعه بیماری را در مناطق بارانی محدود می‌کند.
برای کنترل بیماری نباید اجازه داد که برگ‌ها در رطوبت نسبی بالا بیشتر از ۱۲-۷ ساعت باقی بمانند. تا حد امکان از آبپاشی روی سطح گیاهان باید خودداری شود. در مواقع ضروری باید آبپاشی در اوایل صبح که درجه حرارت در طی روز افزایش می‌یابد صورت گیرد. از آب‌دهی زیادی از حد در شرایط آبوهوای مرطوب و شرایط تاریک باید اجتناب کرد. حذف برگ‌ها و هرس شاخه‌هائی که آلوده هستند موجب کاشت جمعیت زمستانگذاران قارچ می‌شود از کشت متراکم باید اجتناب شود تا جریان هوا به‌راحتی در اطراف بوته‌های رز حرکت کند. قارچ‌کش‌ها باید در مواقعی از سال که شرایط برای توسعه بیماری لکه سیاه مساعد است استفاده شوند، قارچ‌کش‌ها باید هر ۱۵ روز یک بار در این شرایط به‌کار روند.
۴(سفیدک داخلی
علایم بیماری روی برگ‌ها، ساقه‌ها، کاسه گل، کاسبرگ و گلبرگ‌ها دیده می‌شود. آلودگی معمولاً به ناحیه رشد انتهائی و جوان گیاه محدود است. روی برگ‌ها لکه‌های قرمز، صورتی تا قهوهای تیره به‌صورت اشکال نامنظم تشکیل می‌شود. برگچه‌های ممکن است به رنگ زرد تغییر یابند. در برگچه‌های زردرنگ لکه‌هائی به قطر یک سانتی‌متر از بافت سالم برگ ممکن است به‌صورت جزیره مانند دیده می‌شوند. ریزش برگ ممکن است شدید باشد. در شرایط سرد و مرطوب اسپرانژیوم و اسپرانژیوفور به‌طور فراوانی روی سطح پائینی برگ‌های آلوده دیده می‌شوند. نواحی ارغوانی تا سیاه با اندازه مختلف از یک لکه کوچک تا لکه‌هائی با طول ۲ سانتی‌متر نیز ممکن است روی ساقه و دمگل ظاهر شوند. عامل بیماری قارچ Peronospora sparsa می‌باشد. دمای مناسب برای جوانه‌زنی اسپور قارچ ۱۸ درجه سانتی‌گراد است. قارچ عامل بیماری در رطوبت نسبی پائین‌تر از ۸۵ درصد گیاهان رز را آلوده نمی‌کند.
در رزهائی که در گلخانه‌ها کاشته شده‌اند، پائین آوردن رطوبت محیط با استفاده از تهویه و هوادهی و یا رساندن دره حرارت محیط به ۲۷ درجه سانتی‌گراد در طی زمان‌های گرمتر روز و شب به کنترل بیماری کمک خواهد کرد. در زمان غروب که درجه حرارت به‌طور ناگهانی پائین می‌آید. برای جلوگیری از افزایش رطوبت نسبی باید از روش‌های ویژه‌ای استفاده کرد. رطوبت نسبی نباید به مدت ۳ ساعت بیشتر از ۸۵ درصد باقی بماند. اگرچه در رزهای گلخانه‌ای این بیماری شدیدتر است ولی در رزهای خارج گلخانه‌ای نیز که شرایط بیماری فراهم باشد یک مسئله جدی محسوب می‌شود.
در زمانی‌که شرایط محیطی برای بیماری مناسب است قارچ کش‌های حفاظتی باید به‌کار گرفته شوند. بهداشت زراعی برای حذف پاتوژن در طی فصل بسیار مهم است. برگ‌ها، ساقه‌ها و گل‌های آلوده باید حذف شده و از بین بروند. همچنین حذف قلمه‌ها و قسمت‌های گیاهی حامل قارچ برای کنترل بیماری بسیار اهمیت دارد.
۵)پژمردگی و رتیسیلیومی
پژمردگی و رتیسیلیومی یکی از بیماری‌هائی است که در رزهای گلخانه‌ای و خارج گلخانه‌ای رواج دارد همچنین بیماری ممکن است در رزهای باغچه‌ای هم دیده شود. رزهای کاشته شده در خارج از گلخانه در مزارعی که قبلاً در آنها محصولات سبزی و صیفی حساس به پژمردگی و رتیسیلیومی کاشته شده، استعداد ویژه‌ای برای آلودگی به بیماری دارند چون عامل بیماری ممکن است در خاک وجود داشته باشد.
علایم بیماری در مراحل اولیه، پژمردگی برگ‌ها در نوک ساقه‌های جوان و زردی برگ‌های پیر می‌باشد. بعد از چند روز پژمردگی دائمی اتفاق افتاده و برگ‌ها به رنگ زرد تغییر رنگ داده و سرانجام قهوهای شده و خواهند مرد. ریزش برگ از پائین گل‌ها شروع شده و به طرف بالا پیشرفت می‌کند. ساقه‌هائی که علایم را نشان می‌دهند ممکن است در فصول بعدی به رشد خود ادامه داده یا آنها نیز دچار مرگ سرشاخه شوند. مرگ سرشاخه از نوک شروع شده و به طرف پائین گسترش می‌یابد.
در این حالت لکهای تیره مرده (نکروزه) یا نوارهائی به رنگ بنفش تا سیاه به‌طور فراوان در طول قسمت‌های هوائی گیاه به‌وجود می‌آیند. پیشرفت مرگ سرشاخه ممکن است به مرگ کامل گیاه منجر شود. تغییر رنگ در آوندها که در سایر میزبان‌ها مشترک است در مورد رز معمولاً دیده نمی‌شود. علایم ممکن است با پژمردگی‌های ویروسی رز اشتباه شوند، علایم بیماری در طی دوره‌های تنش‌مانند خشکی در اواسط یا اواخر تابستان ظاهر می‌شوند، در بعضی از موارد برگ‌ها ممکن است در طی روز پژمرده شده و در شب دوباره به حالت اول برگردند.
بروز علایم در رزهای خارج گلخانه‌ای نسبت به رزهای گلخانه‌ای از شدت کمتری برخوردار است.
رزهای خارج گلخانه‌ای به‌طور طبیعی به حالت اول برگشته و دوره‌های آلودگی به اوایل بهار و زمستان محدود می‌شود. این اثر فصلی ممکن است به سبب نیاز دمائی پائین (خنک) قارچ باشد، اختلاف فصلی در رزهای گلخانه‌ای مشهود نیست و در این موارد عامل بیماری در سرتاسر دوره رشد گیاه فعال خواهد بود. خطر بالقوه این است که گیاهان آلوده ممکن است به بیماری متحمل باشند و علایم بیماری را در شرایط مناسب رشد گیاهان رز نشان ندهند.
- عامل بیماری قارچ
Verticiliumalbo-atrum یا V.dahliae است - چون قارچ عامل بیماری در محیط خاک به سر می‌برد ممکن است در خاک‌های آلوده به‌طور فراوان منتشر شود. برای کنترل بیماری با توجه به خصیصه خاکزی بودن قارچ، ضدعفونی کردن خاک قبل از کاشت رز ضروری است. در صورت بروز بیماری در گلخانه، برای تولید گل‌های شاخه بریده رز، کنترل آن بسیار مشکل خواهد شد بنابراین کنترل مؤثر باید قبل از ظهور بیماری شروع شود.
ب) بیماریهای باکتریائی
۱)گال طوقه
مهمترین بیماری باکتریائی رز سرطان طوقه است – این بیماری از میزبان‌های متعددی گزارش شده است. علائم بیماری با تکثیر سریع سلول‌ها در بافت‌های مریستمی و تشکیل تومورها و مناطق برآمده با بافت کم و بیش حلقوی سفت یا نرم شروع می‌شود. گال‌ها اغلب در زیر سطح خاک در قاعده طوقه دیده می‌شوند. آنها ممکن است روی ریشه‌ها نیز به‌طور فراوان تشکیل شوند اما در قسمت‌های هوائی کمتر دیده می‌شوند .
اندازه قطر گال‌ها از ۵/۰ سانتی‌متر تا چندین سانتی‌متر متغیر است. این بستگی به توانائی و رشد گیاه و مدت زمان بعد از آلودگی دارد. گال‌های جوان بافت نرمی داشته و به رنگ سبز روشن یا تقریباً سفید هستند. اهمیت اقتصادی واقعی گل واقعی گل طوقه در تولید رز را مشکل می‌توان ارزیابی کرد، چرا که خسارت منجر به کوتولگی، رشد رویشی کم و کاهش تعداد جوانه‌های گل ایجاد شده توسط این بیماری را به سختی می‌توان از خسارت مشابه ایجاد شده توسط سایر عوامل و فاکتورهای بیماری‌زا جدا کرد.
عامل بیماری باکتری Agrobacteriuom tumifaciens شناخته شده، که یک باکتری گرم منفی بوده و دارای تاژک‌های محیطی است.
باکتری از طریق زخم‌های ایجاد شده روی ریشه در اثر عوامل طبیعی یا ایجاد شده به وسیله هرس، قلمه‌زنی، خسارت مکانیکی عوامل زراعی، سنگینی خاک‌های یخ‌زده، جویدن بافت گیاه توسط حشرات یا جوانه‌زنی ریشه‌های جانبی، وارد گیاه می‌شود. گال‌ها یک هفته تا چند ماه بعد از آلودگی یاه تشکیل می‌شوند. میزان توسعه گال روی گیاه توسط عواملی مانند نوع میزبان، توانائی و رشد میزبان و شرایط محیطی، تحت تأثیر واقع می‌شود.
آلودگی ممکن است در ماه‌های پائیز مخفی بماند به این صورت گیاه آلوده در مزرعه یا در شرایط سرد بدون نشان دادن علایم تا بهار سال بعد باقی می‌مانند. باکتری در طی ماه‌های ابستان بیشتری فعالیت خود را دارد. ابزارهای هرس که گال‌ها را قطع می‌کنند با باکتری آلوده شده و باکتری‌ها را به سطوح بریده شده بعدی انتشار می‌دهند. و بنابراین آلودگی‌های جدید را ایجاد می‌کنند در صورت شکافتن گال در خاک، باکتری‌ها آزاد شده و می‌توانند به‌وسیله حرکت در خاک یا آب منتشر شوند. در غیاب ریشه گیاه، جمعیت باکتری‌ها به‌تدریج کاهش می‌یابد. پاتوژن قادر است در مدت دو سال در درون خاک باقی بماند.
- اعمال پیشنهادی متعددی تشیوع گال طوقه را کاهش می‌دهند.
۱)استفاده از گیاهان عاری از بیماری، هر چند ممکن است در بعضی موارد پاتوژن به‌صورت آلودگی مخفی در گیاه وجود داشته باشد.
۲) اجتناب از خسارت ریشه و طوقه در طی عملیات کاشت و داشت.
۳) کشت در خاکی که قبلاً با مواد شیمیائی ضدعفونی کننده تیمار شده باشد. در بعضی موارد شیوع بیماری در پی یک ضدعفونی خاک با ماده شیمیائی غیر مؤثر دیده شده است.
۴ ) حذف سریع گیاهان آلوده و در صورت امکان خاک اطراف گیاه حذف شده را نیز باید قارچ کرد تا از عدم وجود بقایای گیاه آلوده اطمینان حاصل کرد.
۵ ) شستشوی ابزار برش و هرس با اسفتاده از آب و صابون و ضدعفونی فراوان آنها، برای ضدعفونی ابراز، آنها را در الکل فرو برده و روی شعله گرفته یا اینکه آنها را۱۰-۵ دقیقه در محلول ۵/۰ هیپوکلریت سدیم (آب ژاول) قرار داده و سپس ابزار را با آب جوشیده شده شستشو داد.
۶) تناوب‌زائی با استفاده از یک گیاه تک لپه مبارزه بیولوژیک با استفاده از باکتری A.radiobacter استرین K۸۴ یکی از روش‌های مبارزه است.
۲)ریشه موئی
بیماری ریشه موئی نیز از دیگر بیماریهای باکتریائی رز محسوب می‌شود. علایم بیماری ریشه موئی به‌صورت تورم‌هائی روی سطح ریشه یا ساقه زیر سطح خاک دیده می‌شوند. معمولاً این تورم‌ها سخت و سفت هستند اما
همانند گال طوقه چوبی نیستند و ریشه‌های مجزا از محل این تورم‌ها بیرون می‌زنند و توده زیادی از ریشه‌های فیبری به طول ۲۵-۲ سانتی‌متر بعداً تشکیل می‌شوند.
در شرایط نگهداری سرد و مرطوب ریشه‌های سفید زیادی در محل ریشه موها تشکیل می‌شوند. معمولاً روی قسمت‌های هوائی گیاه علایم مشخصه خاصی تشکیل نمی‌شود. هر چند در سال دوم بعد از کاشت گیاه آلوده رشدشان کند شده و بعضی از آنها می‌میرند. مرگ گیاه بعد از سال دوم یا چهارم دیده می‌شود.
عامل بیماری باکتری A.tumifaciense می‌باشد که در بعضی از موارد با A.rhizogenes اختلافاتی دارد.
توسعه بیماری زمانی است که رشد گیاه در حد بهینه است. بیماری در خاک‌هائی با دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد شدیدتر از خاک‌های با دمای ۲۶ درجه سانتی‌گراد دیده می‌شود.
جهت کنترل این بیماری روش‌های زیر توصیه می‌شود:
ـ ضدعفونی خاک ضدعفونی پایه‌های کشت و رعایت بهداشت زراعی در کنترل بیماری اهمیت زیادی دارند.
ضدعفونی با استفاده از بخارآب یک تیمار مناسب است. قلمه‌ها را می‌توان با فرو بردن در محلول ۵/۰ درصد هیپوکلریت سدیم ضدعفونی کرد. هر چند احتیاط‌های لازم باید در طی انجام این تیمار جهت حذف خسارت صورت گیرد. نباید اجازه داده شود که ساقه‌ها قبل از آنکه آنها در محلول فرو برده شوند خشک شوند به‌طوری که قلمه‌های متعددی باید در طی یک روز گرفته شوند و از فرو بردن قلمه‌ها در آبوهوای گرم و خشک در محلول ضدعفونی باید خودداری کرد.
تانک حاوی محلول باید هر روز از نظر شیمیائی آنالیز شود و میزان هیپوکلریت کاهش یافته به محلول اضافه شود تا غلظت پیشنهادی حفظ شود. از آنجائی که غلظت ماده مؤثر، در اثر استفاده مکرر کاهش می‌یابد و PH به سرعت بالا می‌رود. اشکال تجاری هیپوکلریت سدیم
باید قبل از استفاده بازبینی شوند چون با گذشت زمان غلظت آنها در بطری کاهش می‌یابد.
ج) بیماریهای ویروسی
۱ ( موزائیک رز
علائم بیماری بسیار متغیر می‌باشد. اما علایم مشخصه بیماری به‌صورت نقوش خطی، کلروز، لکه‌های مدور و موزائیک خفیف در برگ‌ها در طی فصل رشد دیده می‌شود.
همچنین علایم شبکه زردی و موزائیک زرد هم در رابطه با این بیماری می‌باشد. گیاهان آلوده قدرت خود را از دست داده و به سرمای زمستان حساس می‌شوند.
عامل بیماری، ویروی موزائیک رز (Rosemosaic virus) می‌باشد که با ویروس لکه حلقوی نکروتیک مرکبات(PNRSV) ارتباط نزدیکی دارد.
ویروس‌های (PNRSA,Appele moaic virus (ApMV), Arabis mosaic (AMV نیز علایم مشابهی را روی رز به‌وجود می‌آورند.
۲ http://l.yimg.com/us.yimg.com/i/mesg/emoticons7/2.gifStrawbery latent ringspot virus )SLRV (این ویروس نیز در روی رز خسارت وارد می‌کند. این ویروس باعث ایجاد لکه‌های زرد کوچک نامنظم روی برگ‌ها شده و کوتولگی واضحی را در قسمت‌های هوائی و برگ‌ها به‌وجود می‌آورد. برگ‌ها حالت چرمی به خود گرفته و بدشکل می‌شوند. علایم بیماری در صورت مخلوط شدن با ویروس‌های PNRSV, AMV و بسته به شرایط محیطی
ممکن است تغییر یابد. در درجه حرارت ۲۳ درجه سانتی‌گراد علایم بیماری محو می‌شود.
۳ : Rose streak virus(
این ویروس سبب ایجاد حلقه‌های سبز مایل به قهوهای و veinbanding در برگ‌های کامل می‌شود، این علایم برگی گاهی با نقوش حلقوی روی ساقه یا میوه نیز همراه است.
برای کنترل بیماریهای ویروسی و شبه‌ویروسی در رز حذف گیاهان آلوده و از بین بردن آنها، هرس گیاهان آلوده، استفاده از پایه‌های عاری از بیماری، حرارت درمانی و استفاده از کشت نوک مریستم توصیه می‌شوند.
همچنین ضدعفونی خاک جهت حذف جمعیت‌های نماتدهای خاک که از ناقلین بالقوه ویروس‌ها هستند به کاهش آلودگی کمک خواهد کرد.
د) بیماریهای ایجاد شده در اثر نماتد نماتدهای پارازیت گیاهی یکی از مشکلات اصلی رز در سرتاسر جهان بی‌شمار می‌روند. این بیماری‌ها از مناطق جداگانه زیادی گزارش شده‌اند، که این امر ممکن است به‌دلیل انتشار وسیع نماتدهای پارازیت گیاهی و دامنه میزبانی وسیع آنها باشد. همچنین نماتدهای مانند نماتد زخم ریشه یا گره رشیه که نماتدهای داخلی هستند به‌راحتی می‌توانند از طریق قلمه‌ها جابه‌جا شوند.
علایم در قسمت‌های هوائی گیاه شامل کاهش قدرت رشد گیاه، کوتولگی برگ‌ها و قسمت‌های هوائی، کلوروز، پژمردگی، ریزش برگ، کاهش کیفیت گل (طول ساقه و اندازه گل) و افزایش حساسیت به عوامل بیماری‌زا پوسیدگی ریشه می‌باشد.
این علایم به‌عنوان زوال عمومی توصیف می‌شوند.گیاهانی که این علایم را بروز می‌دهند به‌دلیل کاهش کیفیت و تولید گل حذف می‌شوند که در روی ریشه علایم مختلف متعددی بسته به‌گونه نماتد و تعداد نماتدهای تغذیه‌کننده از ریشه ایجاد می‌شود. علایم واضح ممکن است به‌ندرت دیده شود و ریشه‌ها ممکن است تعدادی از انواع علایم را نشان دهند. بنابراین تشخیص مثبت نماتد به‌عنوان عامل علایم مشاهده شده نیاز به بازیابی نماتد از ریشه یا خاک اطراف گیاه دارنده علایم و در پی آن شناسائی آزمایشگاهی آن دارد.
نماتدهائی که در روی ریشه یافت می‌شوند در جنس‌ها و گونه‌های متعددی قرار دارند، اما گونه‌هائی که از سایر گونه‌ها فراوان‌تر هستند شامل P.vunus, Pratylenchus penetrans diversicaudatum, Meloidogyne hapla و Helycotylenchus nannus, Xiphinema و Macroposthonia axests هستند.
ابزار کنترل نماتدها در رز شامل ضدعفونی بسترهای مزرعه، ضدعفونی بسترهای گلخانه قبل از کاشت، محدود کردن جابجائی گیاهان پایه آلوده و کاربرد نماتد کش‌های پس از کاشت است.
تیمار آب گرم به‌طور مؤثری نماتدهای مستقر روی مواد گیاهی را کنتل می‌کند اما این تیمارها اکثراً روی ریشه رز خسارت می‌زنند. خسارت حرارت روی ریشه‌های رز را می‌توان با پیش تیمار گیاه با حرارت ۳۸ درجه سانتی‌گراد به مدت ۲۴ ساعت به‌منظور تحریک مقاومت به گرما کاهش داد به این ترتیب آلودگی سطحی نماتدی را می‌توان با غوطه‌ور کردن گیاه در آب ۴۸ درجه سانتی‌گراد به مدت ۳۵ دقیقه محدود کرد.
