شاهکار هنری دوره ناصرالدین شاه:کره جواهر نشان
موزه جواهرات ملی ...
تا وقتی که در فضای موزه ملی قرار نگیرید نمی‌توانید متوجه لذت فوق‌العاده موجود در آن باشید. جایی که جواهرات ایرانی که گنجینه‌های ملی ما هم به شمار می‌آیند یک جا در زیر یک سقف در کنار هم قرار گرفته‌اند.
موزه جواهرات ملی همیشه استقبال کننده‌های مخصوص خود را دارد. علاقه‌مندان به تاریخ، خانم‌هایی که قطعا نمی‌توانند علاقه ویژه‌شان به دیدن جواهرات را کتمان کنند، وقتی علاقه‌مندان به عتیقه که در لابه‌لای آثار موزه دنبال سوژه‌های مورد علاقه‌شان می‌گردند، همه و همه به اینجا می‌آیند تا بعد از دیدن گنجینه‌هایی که تاریخچه چند هزار ساله در پشت هر کدام قرار دارد به این فرهنگ با شکوه افتخار کنند.موزه ملی جواهرات به طور رسمی در سال 1316 افتتاح شد که پیشوانه اسکناس و بعدا وثیقه اسناد بدهی دولت به بانک بابت پیشوانه اسکناس قرار گرفت. خزانه فعلی در سال 1334 ساخته و در 1339 با تاسیس بانک مرکزی ایران افتتاح و به این بانک سپرده شد.
ناصرالدین‌شاه چه زمانی تصمیم به ساخت کره جواهرنشان گرفت؟
از زمان سلطنت فتحعلی‌شاه به بعد پادشاهان قاجار عموما در شکل پارچه‌های مرصع تغییر و تبدیل‌هایی می‌دادند یا قطعات مرصع تازه‌ای از نگین‌های زیبا می‌ساختند و همیشه زرگرخانه‌ای در دربار دایر بود که سرانجام در سال 1309 ه.ش منحل شد.
تشریفات تغییر شکل دادن یک قطعه یا ساخت قطعه تازه‌ای، در زمان ناصرالدین‌شاه چنین بوده است که شاه دستخط ساخت پارچه معین را صادر می‌کرد و دستخط و احکام نزد مستوفی بیوتات نگهداری و دستور ساخت آن داده می‌شد.
چون پیوسته پارچه‌های سفارشی در زرگرخانه در دست ساختن بود و همیشه مقداری جواهرات در آنجا جمع می‌شد، ناصرالدین‌شاه برای اینکه آنها را جمع‌آوری کند، دستور ساختن کره‌ای از جواهر را صادر کرد که ساخت آن قطعه نفیس به سال 1291 به انجام رسید.
مشخصات جواهرات کره جواهرنشان
از اشتباهاتی که لرد کرزن و هانری رنه دالمانی در توصیف این کره جواهر کرده‌اند، با اینکه خود آن را به چشم دیده‌اند، این است که گویند نقشه ایران در آن با سنگ ملی ایران یعنی فیروزه خوش‌رنگ نموده شده است در حالی که در این کره، ایران با سنگ الماس پوشیده شده و چنان که ملاحظه شد اصولا سنگ فیروزه در آن به کار نرفته است.
جواهراتی که در کره جواهرنشان (که هم‌اکنون به وضع سابق در خزانه جواهرات بانک مرکزی ایران موجود است) نصب شده به قرار زیر است:
قطعه قیراط
نگین‌های الماس 154792812
نگین‌های زمرد 5024 12291
نگین‌های یاقوت سرخ 276605016
نگین‌های کبود 267682
نگین‌های لعل 3952263
مجموع 48825 23064
چقدر طلا و جواهر دارد؟
شاهکار هنری دوره ناصرالدین‌شاه یکی از خاص‌ترین و نفیس‌ترین اشیاء است که در حال حاضر در موزه جواهرات ملی ایران نگهداری می‌شود که در آن همه کشورهای دنیا با جواهرات خاص و منحصربه‌فرد به صورت یک کره جغرافیایی در کنار هم قرار گرفته‌اند.
این کره در سال 1291 ه.ق به دستور ناصرالدین‌شاه، توسط گروهی از جواهرسازان ایرانی به سرپرستی ابراهیم مسیحی از جواهراتی که در خزانه موجود بود، ساخته شد.
وزن خالص طلای به کار رفته در این کره، 34 کیلوگرم و وزن جواهرات آن 3656 گرم است پیدا کردن کشورهای مختلف در میان برق سنگ‌های گوهرها کار مشکلی است به نظر می‌آید مهارت سازنده آن در جواهرسازی، بیش از نقشه‌کشی بوده است.
دریاها در روی کره، به وسیله زمرد و خشکی‌ها به وسیله یاقوت نشان داده شده است. آسیا مرصع با یاقوت ولعل، ایران مرصع با الماس، اروپا مرصع با یاقوت، آفریقا مرصع با یاقوت سرخ و کبود و آمریکای‌شمالی و جنوبی، استرالیا مرصع با یاقوت ولعل است و خط استوا به وسیله الماس یاقوت ریز نشان داده شده و دو حلقه زرین ساده که در روی آنها گل‌های الماس نشان نصب شده، به طور متقاطع کره را در میان گرفته است.
قطره کره تقریبا دو پا (66 سانتیمتر) است و روی پایه‌ای که تماما از طلای آراسته به جواهرات است، قرار دارد.
کوه دماوند در کره جواهرنشان
بر روی کره القاب ناصرالدین شاه منبت و الماس نشان شده است در این کره، کوه دماوند با یاقوت درشتی مشخص و شهر تهران با یاقوت معروفی به نام اورنگ زیب نمایان است. این کره در حال حاضر در موزه جواهرات ملی ایران قرار دارد.
