اسطوره اي براي تمام قرون پيرترين ستاره جهان كشف شد
پيرترين ستاره جهان كشف شد
به نظر شما پيرترين ستاره جهان چندساله است؟ به تازگي يك گروه بين المللي از ستاره شناسان به سرپرستي آنا فربل از دانشگاه تگزاس در رصدخانه آستين مك دونالد، سن يك ستاره پير را در كهكشان راه شيري ما ارزيابي كرده اند. به گفته اين پژوهشگران سن اين ستاره 2/13 ميليارد سال است كه به راستي غيرطبيعي است. اين اندازه گيري حد پايين تري را براي سن جهان ارائه مي دهد و به ما كمك مي كند تا از تاريخ شيميايي كهكشان مان http://www.sharghnewspaper.ir/Releas...03-05/21-6.jpgسردرآوريم.اين گروه از فنون تاريخ سنجي واپاشي راديواكتيو براي يافتن سن اين ستاره با نام HE1523-0901 استفاده كردند. سن اين ستاره بسيار نزديك به عدد 7/13 ميليارد سال يعني سن كل جهان است. فربل در اين مورد مي گويد؛ «اين ستاره مدت كوتاهي پس از انفجار بزرگ متولد شده است.» وي مي گويد؛ «نكته جالب آن است كه به زحمت مي توان سن يك ستاره را برآورد كرد، هرچند كه مي توانيم دريابيم آن ستاره هايي كه به لحاظ شيميايي پير هستند، بايد سن زيادي داشته باشند.»
چنين ستارگاني بايد چندين نسل پيش از ديگر ستارگان (كه كهكشان ما انباشته از آنهاست) متولد شده باشند.اخترشناسان تنها مي توانند سن آن دسته از ستارگان پير بسيار نايابي را به دقت برآورد كنند كه داراي مقدار زيادي از انواع عنصرهاي شيميايي خاص و از جمله عنصرهاي راديواكتيو همانند توريم و اورانيوم باشند.همانند باستان شناسان كه از كربن 14 و ديگر عنصرها براي تاريخ سنجي سنگواره هاي هزاران ساله زمين استفاده مي كنند اخترشناسان نيز از عنصرهاي راديواكتيو موجود در ستارگان براي تعيين سن آنها كمك مي گيرند، هرچند كه در اين مورد سن ستارگان به ميليون ها يا ميلياردها سال مي رسد.فربل در اين مورد مي گويد؛ «شمار بسيار كمي از ستاره ها عنصرهاي راديواكتيو دارند، من به دنبال زيرگروه بسيار نادري از اين گروه ناياب هستم. من به راستي به دنبال سوزني در انبار كاه هستم.»فربل با استفاده از طيف نگار يكي از چهار تلسكوپ 2/8 متري مجموعه «تلسكوپ بسيار بزرگ» در رصدخانه جنوبي اروپا در شيلي اندازه گيري هاي بسيار دشواري را در مورد مقدار اورانيوم ستاره HE1523-0901 انجام داد. وي مي گويد؛ «اين ستاره تاكنون بهترين موردي است كه تاريخ سنجي اورانيوم براي آن انجام شده است» و توضيح مي دهد در حالي كه اورانيوم پيش از اين در دو ستاره ديگر نيز يافت شده است، فقط در يك مورد مي توان سن دقيق ستاره را به اين روش به دست آورد.HE1523-0901 توريم نيز دارد كه يك عنصر راديواكتيو ديگر است و براي تاريخ سنجي ستارگان به كار مي آيد. به گفته فربل، اورانيوم كه نيمه عمرش 5/4 ميليارد سال است، نسبت به توريم ساعت بهتري است. نيمه عمر توريم 14 ميليارد سال است كه در حقيقت اين نيمه عمر از سن جهان نيز بيشتر است.اما اخترشناسان براي ارزيابي سن يك ستاره به جز عنصرهاي راديواكتيو همانند اورانيوم و توريم، به عنصرهاي ديگري نيز نياز دارند. فربل مي گويد؛ «براي هر عنصر راديواكتيو بايد از يك عنصر ديگر موجود در ستاره به عنوان شاهد استفاده كرد. از آنجايي كه وي چندين عنصر شاهد از اين نوع را در ستاره يادشده يافت، توانست سن ستاره را به دقت تعيين كند. در اين مورد يوروپيم، اسميم و ايريديم عنصرهاي شاهد بودند. فربل توانست با تركيب دو عنصر راديواكتيو و سه عنصر شاهد يافت شده در يك ستاره از شش «ساعت كيهاني» استفاده كند. وي مي گويد؛ «تاكنون براي هيچ ستاره ديگري بيش از يك ساعت كيهاني به كار نرفته بود. اما ما به يك باره با شش ساعت كيهاني در يك ستاره مواجه هستيم.»فربل و همكارانش با استفاده از اين يافته هاي جديد مي توانند به سرنخ هاي تازه اي در مورد ايجاد و تكامل عنصرهاي شيميايي در زمان بسيار كوتاهي پس از انفجار بزرگ بپردازند. اين مشاهدات همچنين مي تواند اطلاعات تجربي جديد و مهمي ارائه دهد. به گفته فربل؛ «ستارگاني همانند اين ستاره آزمايشگاه هاي كيهاني ايده آلي براي بررسي سنتز هسته اي خواهند بود.»
