قرص هاي چندگانه غبار در اطراف بتا حجار

قرص هاي چندگانه غبار در اطراف بتا حجار

http://www.hupaa.com/upload/thumb/thumb_2613484.jpgتلسکوپ فضایی هابل در تصویر جدید خود، دو قرص غبار را بر گرد ستاره بتا حجار آشکار کرد. این تصویر، گمانه*زنی*های ده ساله اخترشناسان را تایید کرد که پیچ*وتاب موجود در قرص غبار اطراف این ستاره، احتمالا حلقه غبار دیگری است که با قرص اصلی زاویه دارد.....

[ مقالات متفرقه ]

تلسكوپ فضايي هابل در تصوير جديد خود، دو قرص غبار را بر گرد ستاره بتا حجار آشكار كرد. اين تصوير، گمانه*زني*هاي ده ساله اخترشناسان را تاييد كرد كه پيچ*وتاب موجود در قرص غبار اطراف اين ستاره، احتمالا حلقه غبار ديگري است كه با قرص اصلي زاويه دارد. با اين يافته، اخترشناسان احتمال مي*دهند كه حداقل يك سياره مشتري*مانند در اطراف اين ستاره وجود داشته باشد
اگر در نور مريي به ستاره بتا حجار نگاه كنيم، اثري از اين قرص*هاي غبارآلود نمي*بينيم؛ زيرا غبار نور ستاره را بازتاب مي*كند و درخشندگيش بسيار كم*تر از درخشندگي خود ستاره است. اما مي*توان با استفاده از تاج*نگار دوربين پيشرفته نقشه*برداري هابل، ACS، كسوفي مصنوعي ايجاد كرد، نور ستاره مركزي را حذف كرد و ساختارهاي كم*نور اطراف آن را آشكار ساخت. تصوير دوربين ACS به وضوح، قرص غبار دومي را نشان مي*دهد كه چهار درجه از قرص اصلي منحرف شده است. گستردگي اين قرص ۲۴ ميليارد كيلومتر اندازه*گيري شده است، اما به نظر مي*رسد تا فاصله دورتري نيز امتداد يافته باشد.
ديويد گوليمووسكي، اخترفيزيك*دان دانشگاه جانزهاپكينز در توضيح اين عكس مي*گويد: تصاوير هابل به*وضوح نشان مي*دهد آن*چه پيش از اين پيچ*وتاب قرص اصلي شناسايي شده بود، حلقه*اي از غبار است و اين، دليلي است بر اين*كه سيارات الزاما در يك صفحه تشكيل نمي*شوند. البته دانشمندان چنين حدسي را مطرح كرده بودند، زيرا در منظومه شمسي خودمان هم تمام سيارات در يك صفحه قرار نگرفته*اند و صفحه*هاي مداري آنها نسبت به مدار زمين، چند درجه*اي اختلاف دارد. شايد اين رويه معمول ستارگان در سال*هاي تكوين منظومه*هاي ستاره*اي خود باشد كه بيش از يك قرص غبار در اطراف خود تشكيل دهند.
دانشمندان مدل*هاي مختلفي را براي توضيح قرص دوم پيشنهاد كرده*اند، اما بهترين آنها وجود سياره*اي سنگين است كه در مدار قرص دوم گردش مي*كند و گرد و غبار را از قرص اول جذب و در مدار خود پراكنده مي*كند. ديويد مويلت و ژان چارلز آوگرو، كارشناسان رصدخانه گرنوبل فرانسه در شبيه*سازي*هاي رايانه*اي نشان داده*اند سياره*اي بيست برابر پرجرم*تر از مشتري ، در مداري مايل با ابر اول حركت مي*كند، تكه*هاي كوچك سنگ و يخ را با گرانش شديد خود جذب مي*كند، آنها را به دنبال خود مي*كشد و در مداري هم*جهت با حركت خود پراكنده مي*كند. اين تكه*هاي كوچك كه ريزسياره نام دارند، با هم برخورد مي*كنند و درنهايت قرص ماده جديدي را تشكيل مي*دهند كه هابل در تصوير خود نشان داده است.
اما چرا اين مدل بهتر است؟ گوليمووسكي توضيح مي*دهد: عمر واقعي دانه*هاي غبار نسبتا كوتاه است و بيش از چندصدهزار سال نيست. اما در تصوير هابل، اين دانه*هاي غبار در اطراف ستاره*اي به عمر ده تا بيست ميليون سال درگردشند. تنها توجيه اين پديده، اين است كه برخورهاي بين ريزسياره*ها، غبار جديدي توليد مي*كند و ذخيره قرص غبار تجديد مي*شود.
فرضيه سياره سنگين هنوز كامل نيست و ابهام*هايي در آن به*چشم مي*خورد، مثلا اين*كه چرا اين سياره احتمالي در مداري مايل قرار گرفته است. شبيه*سازي*هاي رايانه*اي نشان مي*دهد سيارات آغازين كه در صفحه*اي بسيار نازك تشكيل مي*شوند، مي*توانند بر اثر اختلالات گرانشي در مدارهايي پراكنده شوند كه نسبت به صفحه اصلي مايل باشد.
ستاره بتا حجار، دومين ستاره درخشان صورت فلكي حجار در نيم*كره جنوبي آسمان است و با آن*كه از خورشيد بسيار جوان*تر است، اما دو برابر از آن سنگين*تر است و نه بار درخشان*تر. اين ستاره نخستين*بار بيست سال پيش مورد توجه قرار گرفت، زماني*كه ماهواره فروسرخ MIAS تابش*هاي فروسرخ بيش* از اندازه*اي را از اين ستاره ثبت كرد. اخترشناسان اين تابش اضافي را به وجود يك قرص غبار گرم در اطراف ستاره تعبير كردند. در سال ۱۹۸۴، رصدخانه*هاي زميني تصاويري را از اين ستاره تهيه كردند و با تاييد وجود قرص غبار، نشان دادند كه اين قرص از لبه ديده مي*شود. در سال ۱۹۹۵، تلسكوپ فضايي هابل اين ستاره را با دوربين زاويه*باز و سياره*اي۲ (WFPC۲) رصد كرد و پيچ*وتاب آشكاري را در قرص غبار نشان داد. داده*هاي طيف*نگار تصويربردار هابل (STIS) در سال ۲۰۰۰ نيز وجود اين پيچ*وتاب را تاييد كرد.
رصدخانه كك در سال ۲۰۰۲، تصاوير فروسرخي را از ستاره بتا حجار تهيه كرد و نشان داد در اطراف اين ستاره، قرص داخلي كوچك*تري نيز در ابعاد منظومه شمسي وجود دارد كه تمايلش در جهت مخالف قرص تازه* كشف*شده است. چنين قرصي در تصوير جديد هابل ديده نمي*شود، زيرا نقاب پوشاننده تاج*نگار، آن بخش از اطراف ستاره را پوشانده است. با اين حال اگر اين قرص كوچك*تر وجود داشته باشد، ارتباطي به حلقه تازه كشف*شده ندارد، زيرا جهت*گيريشان متفاوت است؛ اما هر دوي اين حلقه*هاي غبار مي*توانند شواهدي بر وجود يك يا دو سياره ( و شايد بيشتر) در اين منظومه ستاره*اي باشد