جايزه فيزيك نوبل نصيب اخترشناسان شد

جايزه فيزيك نوبل نصيب اخترشناسان شد
سه اخترشناس كه شيوه هاي نويني براي مطالعه كهكشان ها و ستارگان خلق كرده اند، براي دريافت جايزه نوبل فيزيك سال 2002 برگزيده شدند.
ريموند ديويس" آمريكايي و "ماساتوشي كوشيبا" ژاپني نيمي از جايزه ده ميليون كروني و "ريكاردو جياكوني" ايتاليايي نيم ديگر جايزه را دريافت خواهند كرد.
ريموند ديويس از دانشگاه پنسيلوانيا در آمريكا و ماساتوشي كوشيبا از دانشگاه توكيو در ژاپن، ذرات ريزي را رديابي كرده اند كه "نوترينو" خوانده مي شود و منشأ آن داخل و خارج منظومه شمسي است.

اين يافته ها در كنار تجارب بعدي پژوهشگران امكان تأييد علمي نظريه هاي قديمي درباره واكنش هاي اتمي در دل خورشيد را فراهم آورده است.
ريكاردو جياكوني كه در شهر واشنگتن پايتخت آمريكا به كار پژوهشي اشتغال دارد دستگاه هايي اختراع كرده است كه مي توان با آنها اشعه ايكس را از خارج منظومه شمسي رديابي كرد.
فرهنگستان سلطنتي علوم سوئد در بيانيه خود نوشته است: "برندگان نوبل سال جاري در رشته فيزيك با استفاده از اين كوچكترين عناصر جهان، درك ما را از بزرگ ترين عناصر آن يعني خورشيد، ستارگان، كهكشان ها و ابرنواخترها (سوپرنواها) افزايش داده اند."

"دانش تازه طرز نگرش ما را به جهان تغيير داده است."
ابرنواختر نوعي انفجار نادر و عظيم ستاره اي است كه در اثر آن بخش اعظم مواد ستاره به انرژي بدل شده و نور كم دوام اما بي نهايت درخشاني توليد مي كند.
كشف نوترينو
احتمال وجود ذره اي به نام نوترينو نخستين بار در اوايل دهه 1930 پيش بيني شد، اما 25 سال طول كشيد تا وجود آن اثبات شود.

اين ذره در جريان واكنش هاي همجوشي هسته اي (فيوژن) در دل ستارگاني مانند خورشيد، كه در آن هيدروژن به هليوم تبديل مي شود، تشكيل مي شود.

نوترينو ذره اي شبح وار، بدون هيچ نوع بار الكتريكي و داراي جرمي بسيار ناچيز است كه مي تواند بدون بجا گذاشتن هيچ گونه ردي از دل ميليون ها كيلومتر ماده رد شود.با اين حال ريموند ديويس موفق شده است با كمك دستگاهي ششصد تني مجموعا دوهزار ذره نوترينو را شناسايي كند كه از خورشيد ساطع شده بودند.
اين دستاورد ثابت كرد در هسته خورشيد همجوشي هسته اي در جريان است.
ماساتوشي كوشيبا موفق شد ضمن تكرار اين آزمايش ثابت كند كه منشأ واقعي نوترينوها خورشيد است.او سپس با تعميم اين آزمايشها در سال 1987 توانست تعداد كمي نوترينو را رديابي كند كه از انفجار ابرنواختري در اعماق فضا ساطع شده بودند.

اكنون اين شيوه ها باعث پيدايش رشته تازه اي در علم نجوم شده است كه براي مطالعه اجرام بي نهايت دوردست به كار مي رود.

ردياب اشعه ايكس

ريكاردو جياكوني با كمك اشعه ايكس كه تصاوير خارق العاده اي از كيهان فراهم مي كند راه را براي پيشرفت تحقيقات نجومي هموار كرده است.

كليه ستارگان از جمله خورشيد تشعشعاتي با طول موج هاي گوناگون، از جمله اشعه ايكس ساطع مي كنند.
اشعه ايكس كيهاني از جو زمين عبور نمي كند، اما جياكوني با قرار دادن ابزار و تجهيزاتي در فضا موفق شده است براي نخستين بار منبعي از اشعه ايكس را در خارج از منظومه شمسي رديابي كند.

اكنون گمان مي رود برخي از منابع اشعه ايكس كيهاني كه او رديابي كرده است حاوي سياهچاله باشند. سياهچاله شيئي با جرم بي نهايت اما حجم ناچيز است كه حتي نور قدرت گريز از جاذبه آن را ندارد.
در حال حاضر دو تلسكوپ اشعه ايكس مهم به نام هاي چاندرا و نيوتون در مدار زمين گردش مي كنند.